Στο δεύτερο τρίμηνο η νομοθετική πρόταση

Το ETS έχει πάρει το «δρόμο» της εφαρμογής και στη Ναυτιλία και σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Κομισιόν, η τελική νομοθετική πρόταση αναμένεται να δημοσιευτεί στο δεύτερο τρίμηνο του 2021. Οι πληροφορίες του Reporter αναφέρουν πως σε αυτό το στάδιο θα ξεκινήσουν τριμερείς εσωτερικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Κομισιόν, το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πριν από λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 5 Φεβρουαρίου, έληξε η προθεσμία υποβολής παρατηρήσεων, στο πλαίσιο διαβούλευσης της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Υπενθυμίζεται ότι το ETS υποχρεώνει εργοστάσια, σταθμούς παραγωγής ενέργειας και αεροπορικές να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν. Αν μία εταιρεία μειώσει τις εκπομπές, μπορεί είτε να κρατήσει τα εναπομείναντα δικαιώματα για μελλοντικές ανάγκες ή να τα μεταπωλήσει σε άλλες εταιρείες. Σύμφωνα με την Κομισιόν, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό «εργαλείο» για τη μείωση των εκπομπών, χωρίς κόστος. Με βάση τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, οι εκπομπές ρύπων από εγκαταστάσεις που καλύπτονται από το ETS μειώθηκαν περίπου 35% από το 2005 μέχρι το 2019.

Ενστάσεις από την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία

«To μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι αν είναι απαραίτητο οι εκπομπές που παράγονται στη διάρκεια ταξιδιών, τα οποία εκτείνονται χιλιάδες ναυτικά μίλια μακριά από τα θαλάσσια σύνορα της ΕΕ, να υπόκεινται σε λειτουργικούς κανονισμούς και οικονομικές υποχρεώσεις ελλείψει μίας διεθνούς επιταγής» επισημαίνει στο Reporter ο Manager στο τμήμα Ναυτιλιακού Περιβάλλοντος της BIMCO, Christian Bækmark Schiolborg.

«Ως ένας διεθνής οργανισμός, είμαστε ανήσυχοι για τη συμπερίληψη της διεθνούς ναυτιλίας σε ένα περιφερειακό σύστημα τιμολόγησης άνθρακα, όπως το ETS» συνεχίζει ο κ. Schiolborg και προσθέτει: «Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την παγκόσμια Ναυτιλία. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο στόχος για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 50% μέχρι το 2050, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2008, μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τις διεθνείς πρακτικές του IMO».

Αναταραχές στο εμπόριο - Συγκρούσεις ανάμεσα στα κράτη

Σύμφωνα με τον κ. Schiolborg, «μία πιθανή ένταξη της Ναυτιλίας στο ETS θα μπορούσε να οδηγήσει τα πιο αποδοτικά ενεργειακά πλοία να ταξιδεύουν σε διαδρομές από και προς την ΕΕ, ενώ τα λιγότερο αποδοτικά πλοία θα επανατοποθετούνταν σε εμπορικές διαδρομές ανάμεσα σε χώρες εκτός ΕΕ. Σε αυτήν την περίπτωση, το ETS όχι μόνο δε θα περιόριζε τις εκπομπές ρύπων από τη Ναυτιλία, αλλά θα είχε ως αποτέλεσμα μία άδικη ανακατανομή των ρύπων σε χώρες που δεν ανήκουν στο ευρωπαϊκό μπλοκ».

Παράλληλα, ο εκπρόσωπος της BIMCO θέτει μία ακόμα σημαντική παράμετρο: «Η ΕΕ έχει αναγνωρίσει ότι η ένταξη της Ναυτιλίας στο ETS δεν αποσκοπεί αποκλειστικά στην τόνωση επενδύσεων σε τεχνολογίες για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, αλλά είναι ένα πρόσθετο μέτρο αύξησης εσόδων για την οικονομική ανάκαμψη από την πανδημία. Δεδομένου ότι δεν πρόκειται για μία καθαρά προσπάθεια μείωσης των εκπομπών, μπορεί να προκαλέσει τριβές ανάμεσα στην ΕΕ και τους εμπορικούς εταίρους της. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει διαμάχες και αλλαγές στα εμπορικά πρότυπα. Η BIMCO ανησυχεί ότι το ETS μπορεί να επηρεάσει τις καλές σχέσεις μεταξύ των κρατών - μελών του IMO και να εμποδίσει σε τελικό στάδιο τη διεθνή δράση του Οργανισμού».

«Στρέβλωση του ανταγωνισμού»

Μάλιστα, στη σχετική έκθεση που υπέβαλε η BIMCO στην Κομισιόν και μελέτησε το Reporter, σημειώνεται ότι «η εφαρμογή περιφερειακών ή εθνικών μέτρων θα δημιουργήσει μικρότερες, κατακερματισμένες αγορές άνθρακα. Το γεγονός αυτό θα ενισχύσει τον κίνδυνο στρέβλωσης του ανταγωνισμού και θα αυξήσει συνολικά τα κόστη».

Η έκθεση της BIMCO αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του μέτρου, καθώς, όπως αναφέρεται «από τη στιγμή που πολλά πλοία εμπλέκονται στο διεθνές εμπόριο, η αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων των επενδύσεων σε τεχνολογίες μείωσης των εκπομπών, επί των εξόδων στο ETS, είναι αδύνατη. Το ευρωπαϊκό μερίδιο των εκπομπών σε μελλοντικό χρόνο δεν μπορεί να εκτιμηθεί».

Παράλληλα, η BIMCO αναδεικνύει και τις επιπτώσεις σε αδύναμες οικονομίες. «Με δεδομένο ότι το ETS θα ρύθμιζε τη λειτουργία των πλοίων σε παγκόσμιο επίπεδο, το συσχετιζόμενο κόστος άνθρακα θα αποτελούσε έναν περιφερειακό δασμό στο διεθνές εμπόριο. Μία σημαντική ποσότητα φορτίων από την Αφρική, τη Ρωσία και άλλες χώρες εκτός ΕΕ μεταφέρεται μέσα από τα λιμάνια του μπλοκ. Επομένως, το μέτρο δε θα είχε αρνητικές επιπτώσεις μόνο για τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά για όλα τα κράτη, εντός ή εκτός ΕΕ, και ιδιαίτερα για αναπτυσσόμενες χώρες και χώρες με μικρό ΑΕΠ.

Αιχμηρή κριτική από τους Έλληνες εφοπλιστές

Στις προτεινόμενες διατάξεις της Κομισιόν έχει αντιδράσει έντονα η ελληνική πλοιοκτησία, καθώς κρίνει ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί στη ναυτιλία tramp, ενώ εκτιμά ότι μόνο ο IMO μπορεί να εγγυηθεί τους παγκόσμιους όρους ανταγωνισμού.

Στην έκθεση που υπέβαλε στην Κομισιόν η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η εφαρμογή του ETS θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε «διαρροή άνθρακα», καθώς τα πλοία θα αποφεύγουν να προσεγγίσουν λιμάνια της ΕΕ ή θα προσαρμόζουν τα ταξίδια τους, έτσι, ώστε να παρακάμπτουν το ETS. «Μία τέτοια εξέλιξη θα υποβάθμιζε τη θέση της ΕΕ ως σημαντικό κόμβο και θα ωφελούσε λιμάνια εκτός της Ένωσης. Δεν μπορούν να υποτιμηθούν οι οικονομικές και γεωστρατηγικές επιπτώσεις μετατόπισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας από τα νερά της ΕΕ» υπογραμμίζουν οι Έλληνες εφοπλιστές.

«Ως αποτέλεσμα της σύνθετης δομής και της αδιαφάνειάς του, ένα σύστημα ανώτατων ορίων και συναλλαγών δεν είναι μόνο ευάλωτο σε κερδοσκοπία και χειραγώγηση της αγοράς, αλλά οδηγεί, επίσης, σε αυξημένα διοικητικά βάρη, με αποτέλεσμα να τιμωρηθούν δυσανάλογα και άδικα οι μικρές ναυτιλιακές εταιρείες. Ειδικά στην περίπτωση της tramp ναυτιλίας, η οποία εξυπηρετείται από ένα μεγάλο αριθμό μικρών και μεσαίων εταιρειών και είναι το υποδειγματικό παράδειγμα τέλειου ανταγωνισμού. Ένα μοντέλο ανώτατων ορίων θα επέφερε, επομένως, στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό, καθώς οι μεγαλύτερες εταιρείες θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν πιο εύκολα το κόστος και την πολυπλοκότητα του ETS, χωρίς καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις» επισημαίνει η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών.

Η ευθύνη και το κόστος στους ναυλωτές

Το ποιος θα πληρώσει το τίμημα για τις εκπομπές ρύπων είναι και το «καυτό» ζήτημα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Οι τροποποιήσεις που έχουν προταθεί στο σύστημα της ΕΕ για την Παρακολούθηση (Monitoring), Υποβολή Εκθέσεων (Reporting) και Επαλήθευση (Verification) των εκπομπών CO2 από τις θαλάσσιες μεταφορές (Κανονισμός MRV της ΕΕ) ορίζουν υπεύθυνο για τους ρύπους τον πλοιοκτήτη ή οποιοδήποτε άλλο οργανισμό (όπως οι διαχειριστές ή οι ναυλωτές), ο οποίος έχει αναλάβει την ευθύνη για τη λειτουργία του πλοίου, έναντι του πλοιοκτήτη. Το Ευρωκοινοβούλιο έχει προτείνει να υπάρξει μία αλλαγή στο υπάρχον πλαίσιο και η ευθύνη για τις εκπομπές να στραφεί στην οντότητα που είναι υπεύθυνη για την εμπορική λειτουργία και την εξόφληση του κόστους καυσίμων των πλοίων.

Οι Έλληνες πλοιοκτήτες αναδεικνύουν το ρόλο των ναυλωτών στο διεθνές εμπόριο, καθώς, όπως αναφέρουν, με την εφαρμογή του ETS «θα είναι δύσκολο, αν όχι απίθανο» να μετακυλιστεί κάποιο κόστος σε αυτούς. «Ο ναυλωτής είναι υπεύθυνος για τα καύσιμα, τα λιμενικά τέλη, τα έξοδα σχετικά με τη φόρτωση και την εκφόρτωση και τη διάρκεια των χρονοναυλώσεων. Η χρονοναύλωση ορίζει τις λειτουργίες του πλοίου και καθοδηγεί τον πλοιοκτήτη για την ταχύτητα του πλοίου, τη διαδρομή, τον όγκο του φορτίου, όλες, δηλαδή, τις σημαντικές παραμέτρους που κρίνουν την ενεργειακή αποδοτικότητα ενός πλοίου» τονίζεται στην έκθεση.

Η Ένωση καταλήγει με μία αντι-πρόταση στο ETS. «Ένα ευρωπαϊκό αγοροκεντρικό μέτρο (market based measure) θα έπρεπε να είναι συνεπές και συμβατό με ένα μελλοντικό αντίστοιχο μέτρο υπό τον ΙΜΟ και δε θα έπρεπε να διακινδυνεύει τον εκτροχιασμό της στρατηγικής του Οργανισμού. Ένα τέτοιο μέτρο θα έπρεπε να αναγνωρίζει τους ναυλωτές ως υπεύθυνους για την ενεργειακή αποδοτικότητα του πλοίου και συνεπώς ως τον υπεύθυνο φορέα για την καταβολή του σχετικού αντιτίμου. Παράλληλα, θα έπρεπε να είναι σχεδιασμένο με τρόπο που να μειώνει τα διοικητικά βάρη» επισημαίνει η ελληνική πλοιοκτησία και καταλήγει:

«Αντί να συμπεριλάβει τη ναυτιλία στο ETS, το οποίο είναι ένα σύστημα ασύμβατο με τα δομικά στοιχεία των θαλάσσιων μεταφορών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάσει την υιοθέτηση μίας υποχρεωτικής εισφοράς, τα έσοδα της οποίας θα αξιοποιηθούν για επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη νέων καυσίμων, μηδενικών εκπομπών».

Γιώργος Γεωργίου

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr