Προτού φτάσουμε, όμως, στην “περήφανη” διαπραγμάτευση του 2015, ας θυμηθούμε κάποιες κομβικές στιγμές στη νεότερη ιστορία του Τόπου μας στις οποίες ο Πρωθυπουργός και ο εκάστοτε Υπουργός του δεν είχαν το ίδιο μερίδιο ευθύνης για την πολιτική αποτυχία. 

• Πρώτο Σταθεροποιητικό Πρόγραμμα της Ελληνικής Οικονομίας (1985-1987): Ανδρέας Παπανδρέου – Κώστας Σημίτης

Τον Νοέμβριο του 1987, ο τότε υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κώστας Σημίτης εξωθείται σε παραίτηση. Αιτία είναι μια… “διευκρίνιση” του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου κατά την ημέρα κατάθεσης του κρατικού προϋπολογισμού στη Βουλή, με την οποία ο τελευταίος αλλάζει –χωρίς καμία συνεννόηση με τον καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργό– την εισοδηματική πολιτική που ο προϋπολογισμός προέβλεπε. Στην επιστολή παραίτησής του προς τον Πρωθυπουργό, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η εισοδηματική πολιτική αποφασίστηκε μετά από συνεχείς συνεδριάσεις και σε απόλυτη συμφωνία μαζί σας. Η ανατροπή της δεν με βρίσκει σύμφωνο. Ανέλαβα το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας για να επαναφέρω στην ελληνική οικονομία σταθερότητα και να θέσω τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη. Η πολιτική των δύο τελευταίων ετών συνέβαλε ουσιαστικά προς αυτόν τον στόχο. Η χθεσινή εξέλιξη διακυβεύει τις προσπάθειες δύο ετών».

Ακολουθώντας τις πολιτικές του «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα» και μια πρωτοφανή πολιτική αστάθεια, το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει ακάθεκτο τη γραμμική αύξησή του. Απόρροια ενός απαράδεκτου εκλογικού νόμου, τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις θα διεξαχθούν σε λιγότερους από δώδεκα μήνες (1989-1990), για να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

• Ονομασία των Σκοπίων (1992): Κωνσταντίνος Μητσοτάκης – Αντώνης Σαμαράς

Τον Απρίλιο του 1992, μετά τη σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών για το ζήτημα της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αποπέμπει τον Αντώνη Σαμαρά από το Υπουργείο Εξωτερικών. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, ο τελευταίος έχει παρουσιάσει επτά σημεία δράσης που έχουν προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση όχι μόνο του πρωθυπουργού, αλλά και του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Εν συνεχεία, ο αποπεμφθείς υπουργός θα ιδρύσει νέο κόμμα, την Πολιτική Άνοιξη, προτρέποντας κυβερνητικούς βουλευτές να αποσκιρτήσουν. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα προκαλέσει, ουσιαστικά, την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την αιφνίδια διακοπή ενός ακόμη σταθεροποιητικού προγράμματος της ελληνικής οικονομίας πριν από την ολοκλήρωσή του και τη διεξαγωγή πρόωρων εθνικών εκλογών, που θα επαναφέρουν στην πρωθυπουργία τον Ανδρέα Παπανδρέου σε βεβαρημένη υγεία, αδύναμο να ασκήσει τα καθήκοντά του.

Ως προς την ουσία του θέματος που αποτέλεσε θρυαλλίδα όλων αυτών, η Ελλάδα, οχυρωμένη πίσω από τη μαξιμαλιστική θέση «κανένα όνομα “Μακεδονία” ή παράγωγο του», θα σπαταλήσει πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο, θα απομονωθεί διεθνώς και το ένα κράτος μετά το άλλο θα αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

• Χρηματιστηριακή Φούσκα (1999): Κώστας Σημίτης – Γιάννος Παπαντωνίου

Στον ανασχηματισμό του Οκτωβρίου του 2001, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης μετακινεί τον Γιάννο Παπαντωνίου από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, στο οποίο βρισκόταν από τον Σεπτέμβριο του 1996, στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Λίγους μήνες πρωτύτερα, ο λεγόμενος τότε και «τσάρος της Οικονομίας» έχει διαπράξει το σοβαρότατο σφάλμα να προβεί δημόσια σε αισιόδοξες προβλέψεις για την πορεία του γενικού δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών, βασιζόμενος στην πορεία της ελληνικής οικονομίας. Στο ίδιο λάθος, βέβαια, έχουν υποπέσει, παράλληλα μ’ εκείνον το 1999, ευυπόληπτοι τραπεζίτες, πασίγνωστοι δημοσιογράφοι και πρόεδροι των μικροεπενδυτών. Ακόμα και ο τότε πρωθυπουργός, αν και σε πολύ μικρότερο βαθμό, δεδομένου ότι χαρακτηριζόταν ανέκαθεν από παραγωγικότητα έργων παρά λόγων.

Εκ των υστέρων, όπως είχαμε αναλύσει και σε παλαιότερο άρθρο μας, θα γίνει αντιληπτό σε όλους ότι η πορεία του γενικού δείκτη του χρηματιστηρίου δεν εξαρτάται τόσο από την πορεία της εθνικής οικονομίας, όσο από τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις (φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας το 2001, ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια χαμηλής εξασφάλισης στις ΗΠΑ το 2007), τις οποίες προφανώς κανείς δεν μπορεί ούτε να προβλέψει ούτε να ελέγξει. Έτσι ώστε να είναι φαινομενικά παράλογο να αναζητούνται πολιτικές ευθύνες για την πτώση του δείκτη την περίοδο 2000-2003 ή να πιστώνονται πολιτικά κέρδη για την άνοδό του την περίοδο 2004-2007. Η εγκληματική άγνοια, όμως, των λαλίστατων το 1999 σε υπεραισιόδοξες προβλέψεις έχει ήδη παρασύρει εκατοντάδες χιλιάδες έλληνες πολίτες να αγοράσουν μετοχές μεταξύ των 5 και 6 χιλιάδων μονάδων, με τραγική συνέπεια να καταγράψουν μεγάλες οικονομικές ζημιές, ως επί το πλείστον μη ανακτήσιμες.

• Δημοσιονομικός Εκτροχιασμός (2008-2009): Κώστας Καραμανλής – Γιώργος Αλογοσκούφης

Στον ανασχηματισμό του Ιανουαρίου του 2009, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής αφήνει εκτός κυβέρνησης τον μέχρι πρότινος υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργο Αλογοσκούφη. Προηγουμένως, ο τελευταίος έχει αντιληφθεί την επιτακτική ανάγκη λήψης μέτρων μείωσης των δίδυμων ελλειμμάτων της ελληνικής οικονομίας απέναντι στο τσουνάμι της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, αλλά –όπως εκμυστηρεύεται εκ των υστέρων– λαμβάνει από τον προϊστάμενό του τη μνημειώδη απάντηση: «Άσ’ τα για αργότερα». Η πολυσυζητημένη δημόσια δήλωση του περί «θωρακισμένης οικονομίας», πριν παραδώσει τον υπουργικό θώκο, γίνεται προφανώς για επικοινωνιακούς λόγους, αφού ο υπουργός Οικονομικών δεν νοείται να εκπέμψει μηνύματα που θα προκαλέσουν πανικό σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Λίγους μήνες αργότερα, ο Κώστας Καραμανλής θα καταλάβει κι εκείνος τη σοβαρότητα της κατάστασης προκηρύσσοντας πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Επισήμως για να πάρει περιοριστικά μέτρα, ανεπισήμως για να αποδράσει από την εξουσία και να μη βρεθεί αντιμέτωπος με τον αποκλεισμό του Ελληνικού Δημοσίου από τις αγορές. Αυτή η καθυστέρηση, όμως, θα επιδεινώσει περαιτέρω τα δημοσιονομικά μεγέθη, αφού τα ελλείμματα θα ξεφύγουν ακόμη περισσότερο από την αναβολή λήψης μέτρων. Το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα θα κλείσει το 2009 πάνω από το 10% του ΑΕΠ, όπως και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η ελληνική οικονομία, που ήταν επισήμως σε ύφεση από τον προηγούμενο χρόνο, θα βυθιστεί περαιτέρω μέσα σ’ αυτήν. Για να ακολουθήσει, εν τέλει, ένας Αρμαγεδδών μέτρων για τον ισοσκελισμό των ελλειμμάτων, από την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις κάλπες, όπως και από αυτές που θα τη διαδεχθούν. Υπό την πίεση πλέον των επίσημων δανειστών, χάρη στους οποίους θα αποφευχθεί η τυπική χρεοκοπία (ή, κατά μία οικονομική ερμηνεία, θα αναβληθεί επ’ αόριστον).

• “Περήφανη” Διαπραγμάτευση (2015): Αλέξης Τσίπρας – Γιάνης Βαρουφάκης

Στις 6 Ιουλίου 2015, μία ημέρα μετά το δημοψήφισμα-παρωδία, ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης υποβάλλει την παραίτησή του. Της –ομολογουμένως πλέον και από τον ίδιο– καθυστερημένης παραίτησης έχει προηγηθεί ένα εξάμηνο άγονων διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, με στόχο την αλλαγή στη φιλοσοφία της οικονομικής πολιτικής που επιβάλλουν στην Ελλάδα και τη ριζική αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους της. Στο τέλος τίποτα από τα δύο δεν θα εφαρμοστεί. Το χειρότερο, όλοι οι δείκτες της ελληνικής οικονομίας, που τον προηγούμενο χρόνο είχαν πρασινίσει, θα γίνουν εκ νέου κατακόκκινοι. Οι προβλέψεις για ισχυρή ανάπτυξη θα διαψευσθούν, η αιμορραγία των καταθέσεων θα είναι δίχως προηγούμενο από την αρχή της κρίσης και θα διακοπεί μόνο με το κλείσιμο των τραπεζών και την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων, η χρηματιστηριακή αξία των ελληνικών τραπεζών θα κατακρημνιστεί και μια νέα ανακεφαλαιοποίησή τους θα καταστεί αναπόφευκτη. Με το συνολικό κόστος να υπολογίζεται σήμερα σε πάνω από 80 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να υπογράψει ένα τρίτο Μνημόνιο ανάλογης δανειοδότησης, δεσμευόμενη να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ από το 2018, έστω κι αν δεν έχει καταφέρει ποτέ κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν…

Ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα παραμείνει –ανεξήγητα πώς– μέχρι και σήμερα στην πρωθυπουργική καρέκλα, έχοντας υποστεί στο μεσοδιάστημα οβιδιακή μεταμόρφωση ως προς τη ρητορική του για το σχίσιμο των Μνημονίων, τη διαγραφή του χρέους, την κατάργηση της λιτότητας και του ΕΝΦΙΑ – μεταμόρφωση την οποία ο ίδιος θα αποδώσει σε πρότερες «αυταπάτες». Ο τότε υπουργός Οικονομικών, ιθύνων νους της “περήφανης” διαπραγμάτευσης, θα εξακολουθήσει να υπερασπίζεται τα ισχυρά επιστημονικά θεμέλια των οικονομικών του προτάσεων, έστω κι αν δεν είναι τόσο εκείνα που αμφισβητήθηκαν. Όσο η τραγική καθυστέρησή του στην κατανόηση του συσχετισμού δυνάμεων και στο αυταπόδεικτο ότι η πολιτική χαράσσεται από τους πολιτικούς βάσει του δίκαιου του ισχυροτέρου και όχι από τους οικονομολόγους βάσει της οικονομικής επιστήμης. Στα οποία, εν πολλοίς, θα συγκλίνει σήμερα με την ομολογία του πως άργησε να παραιτηθεί. Το γιατί ο προϊστάμενός του δεν είχε –όπως όφειλε– πιο έγκαιρη αντίληψη των πραγμάτων δεν θα απαντηθεί ποτέ…

Εν κατακλείδι, αν και η πρόσφατη ελληνική ιστορία διδάσκει ότι, για την αποτυχία πολιτικών μείζονος σημασίας, το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης έφεραν είτε οι εκάστοτε πρωθυπουργοί (εγκατάλειψη πρώτου σταθεροποιητικού προγράμματος της ελληνικής οικονομίας, δημοσιονομικός εκτροχιασμός 2008-2009) είτε οι αρμόδιοι υπουργοί τους (Μακεδονικό, χρηματιστηριακή φούσκα), ο ιστορικός του μέλλοντος θα αντιμετωπίσει ως ξεχωριστή περίπτωση την “περήφανη” διαπραγμάτευση, αδυνατώντας να χρεώσει σαφώς προς τη μία ή την άλλη πλευρά την τεράστια ζημιά που προκάλεσε…

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr