Ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα που καλείται να επιλύσει το QE της ΕΚΤ;

Στις δηλώσεις του ο κ. Draghi και στην επακόλουθη συνέντευξη Τύπου, υποστήριξε ότι ο κυριότερος λόγος για την εφαρμογή του QE ήταν ότι τα προηγούμενα μέτρα χαλάρωσης δεν ήταν αρκετά για την αναζωογόνηση της οικονομίας, αλλά δεν υπήρχε καμία αναφορά γιατί οι προηγούμενες πολιτικές απέτυχαν ή γιατί ένα QE θα επιτύχει. Το μόνο που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εξήγηση ήταν ότι, το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις από ότι τα προηγούμενα διευκολυντικά μέτρα, το οποίο για πολλούς ίσως σημαίνει ότι η ηγεσία της ΕΚΤ δεν έχει αντιληφθεί την ουσία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η οικονομία της Ευρωζώνης.

Από το 2008 μέχρι την άνοιξη του 2012 η Ευρωζώνη αντιμετώπισε δύο συνέπειες της φούσκας των περιουσιακών στοιχείων: μια οικονομική κρίση –ένα πρόβλημα από την πλευρά των δανειστών που εκδηλώθηκε σε μια πιστωτική κρίση- καθώς και το πρόβλημα από την πλευρά του οφειλέτη. Από το 2012, ωστόσο, οι συνθήκες για τους δανειστές δεν αποτελούν πλέον θέμα. Μέχρι την άνοιξη του 2012, στην Ευρωζώνη τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που κατείχαν τα επισφαλή δάνεια που προέκυψαν από την κατάρρευση της φούσκας σταμάτησαν να εμπιστεύονται το ένα το άλλο και αρνήθηκαν να δανείζουν το ένα το άλλο στη διατραπεζική αγορά. Ο λεγόμενος κίνδυνος του redomination έκανε αυτή την κατάσταση ακόμα χειρότερη.

Κύριος λογος της ύφεσης στην Ευρωζώνη, οι προσαρμογές του ισολογισμού της ΕΚΤ

Αν και τα LTROs «φρόντισαν» τις δυσκολίες χρηματοδότησης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, τα προβλήματα των ισολογισμών του ιδιωτικού τομέα –το υπερβολικό χρέος που δημιουργήθηκε όταν η αξία των περουσιακών στοιχείων (κυρίως οι τιμές κατοικίας) έπεσαν ενώ τα χρέη παρέμειναν αμετάβλητα-  εξακολουθούν να είναι εμφανή.

Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα, έχουν αποπληρώσει το χρέος παρά τα μηδενικά επιτόκια, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ιδιωτικός τομέας σε όλη την Ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, τώρα τρέχει με πλεόνασμα, δηλαδή, έχουν σταματήσει το δανεισμό με αποτέλεσμα να είναι πλέον καθαροί αποταμιευτές. Από το Q1 του 2009 μέχρι το Q1 2014, ο ιδιωτικός τομέας στην Ευρωζώνη αποταμίευσε κατά μέσο όρο 5,26% του ΑΕΠ παρά τα μηδενικά επιτοκία.

Όταν κάποιος στην Ευρωζώνη αποταμιεύει, τα χρήματα αυτά θα διαρρεύσουν από τον κύκλο του εισοδήματος της οικονομίας, εκτός αν κάποιος άλλος βρεθεί να δανειστεί και να τα ξοδέψει. Κανονικά, ο κύκλος εισοδήματος διατηρείται μειώνοντας τα επιτόκια, όταν δεν υπάρχουν αρκετοί δανειόληπτες και αυξάνοντάς τα, όταν υπάρχουν πάρα πολλοί. Μετά την κατάρρευση της φούσκας, ωστόσο, πολλοί φορείς του ιδιωτικού τομέα βρέθηκαν τεχνικά σε πτώχευση, οδηγώντας σε έλλειψη δανειοληπτών παρά τα μηδενικά επιτόκια. Οι αποταμίευσεις που δε δόθηκαν σε δανειστές και παρέμειναν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, βγήκαν από  τη ροή εσόδων της οικονομίας δημιουργώντας αποπληθωριστικό κενό.

Ο Ντράγκι προειδοποιεί ενάντια στη μόνη θεραπεία κατά της μείσωης του ισολογισμού της ΕΚΤ: δημοσιονομική τόνωση

Για την αντιμετώπιση της μείωσης του ισολογισμού της ΕΚΤ που προκλήθηκε από το μηχανισμό αυτό, είναι σημαντικό ότι ο μόνος εναπομένων δανειολήπτης-η κυβέρνηση-δανείζεται και ξοδεύει το πλεόνασμα των αποταμιεύσεων του ιδιωτικού τομέα που υπάρχει στις τράπεζες. Ωστόσο, στη συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της ΕΚΤ κάλεσε τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να τηρήσουν τις διατάξεις του ελλείμματος της Συνθήκης του Μάαστριχτ και να πραγματοποιήσουν επιθετικά μέτρα μείωσης του ελλείμματος. Εάν οι κυβερνήσεις διατηρήσουν τα ελλείμματά τους κάτω από το 3% της Συνθήκης του Μάαστριχτ σε μια εποχή που ο ιδιωτικός τομέας στο σύνολό του αποταμιεύει 5,3% του ΑΕΠ, το αποτέλεσμα θα είναι φυσικά ένα αποπληθωριστικό κενό τουλάχιστον 2,3% του ΑΕΠ.

Αυτό το αποπληθωριστικό χάσμα, το οποίο προκύπτει από την έλλειψη των δανειοληπτών, είναι ο πυρήνας ή η ουσία της ύφεσης στην Ευρωζώνη. Ωστόσο το QE έχει σχεδιαστεί για να αυξήσει τον αριθμό των δανειστών. Αν και το QE μπορεί να προσφέρει περισσότερα χρήματα στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του ιδιωτικού τομέα, δεν μπορεί να ενθαρρύνει τον ιδιωτικό τομέα να δανειστεί περισσότερο σε μια εποχή μηδενικών επιτοκίων. Αυτό το χάσμα 2,3% που προκύπτει από τον ισολογισμό δεν μπορεί να διορθωθεί ούτε με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.