Είναι αδύνατον να γνωρίζει κάποιος χωρίς να ρωτήσει τους άμεσα εμπλεκόμενους, κατά πόσο οι αξιωματούχοι της SNB προεξοφλούσαν μία τέτοια μεγάλη κίνηση.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχουν επέλθει δύο σημαντικές εξελίξεις σχετικά με τη νομισματική πολιτική. Η μία ήταν η απόφαση της SNB να εγκαταλείψει την πολιτική της «απεριόριστης» παρέμβασής της με σκοπό την προστασία του floor του ελβετικού φράγκου στο 1,20 σε σχέση με το ευρώ. Η άλλη ήταν η ανακοίνωση της ΕΚΤ για ένα εκτενέστερο, από ότι αναμενόταν, πρόγραμμα QE.

Η ελβετική πολιτική αλλαγή ήρθε προς έκπληξη όλων –ακόμα και η Διευθύντρια του ΔΝΤ Christine Lagarde δεν είχε ειδοποιηθεί- και οι κινήσεις που ακολούθησαν στα μεγαλύτερα νομίσματα ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν ποτέ καταγραφεί. Το EURCHF έπεσε κάτω από 0,90 μετά την ανακοίνωση της εγκατάλειψης του floor ενώ ακολούθησε μεγάλη μεταβλητότητα με το νόμισμα να φαίνεται τώρα ότι σταθεροποιείται κοντά στο επίπεδο του 1,0.

Το CHF ξαφνικά μετατράπηκε σε δυνατό νόμισμα

Το ευρύ κοινό ή ακόμα και κάποια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν μπόρεσαν να αντιδράσουν σε  αυτή την εκπληκτική μεταβλητότητα με αποτέλεσμα την κατάρρευση πολλών επιχειρήσεων τόσο εντός όσο και εκτός Ελβετίας. Ενδεχομένως να υπάρξουν περαιτέρω προβλήματα στο μέλλον για τις επιχειρήσεις οι οποίες χρηματοδοτούνταν σε ελβετικό φράγκο, και για τα νοικοκυριά, ειδικά στην Ανατολική Ευρώπη τα οποία έχουν πάρει μεγάλο μέρος δανείων σε ελβετικό φράγκο. Σίγουρα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το πλήγμα για την ελβετική οικονομία από την ανατίμηση του νομίσματός της κατά 20% σε σχέση με τα νομίσματα των εμπορικών εταίρων της στην Ευρωζώνη. Με την ανακοίνωση της SNB η Ελβετία βρέθηκε από ένα σχετικά αδύναμο νόμισμα σε ένα υπερβολικά δυνατό.

Η αντίληψη της SNB για την κατάσταση ήταν υπερβολικά αισιόδοξη

Είναι αδύνατον να γνωρίζει κάποιος χωρίς να ρωτήσει τους άμεσα εμπλεκόμενους, κατά πόσο οι αξιωματούχοι της SNB προεξοφλούσαν μία τέτοια μεγάλη κίνηση. Παρόλα αυτά, η αρχική ανακοίνωση ανέφερε ότι, ως αντάλλαγμα της εγκατάλειψης του floor, η Τράπεζα θα μείωνε το ήδη αρνητικό επιτόκιο κατά 50 μονάδες βάσης, το οποίο υποδηλώνει ότι οι αξιωματούχοι θεωρούσαν ότι ένα χαμηλότερο επιτόκιο θα ήταν αρκετό ώστε να κρατήσει υπό έλεγχο οποιαδήποτε ανατίμηση του φράγκου.

Η ίδια ανακοίνωση αναφερόταν επίσης στην αδυναμία του ελβετικού φράγκου σε σχέση με το δολάριο, το οποίο σημαίνει ότι οι αξιωματούχοι ενδεχομένως ανέμεναν μία μικρή ανατίμηση σε σχέση με άλλα μεγάλα νομίσματα. Από την άλλη, η τεράστια άνοδος του ελβετικού φράγκου και η επακόλουθη αναταραχή των αγορών υποδηλώνει ότι ίσως υπήρξαν υπερβολικά αισιόδοξοι σχετικά με τις εξελίξεις.

Η SNB ίσως απέφυγε να προβεί σε περαιτέρω επέκταση του ισολογισμού της

Το ερώτημα επομένως είναι γιατί η SNB επέλεξε τη δεδομένη χρονική στιγμή για να ανακοινώσει την αλλαγή πολιτικής. Δεδομένης της έλλειψης  μεγάλων προβλημάτων για την ελβετική οικονομία, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί πως τα αίτια ήταν περισσότερο από τη φύση τους εσωτερικά- πιθανότατα, οι αξιωματούχοι της SNB να είχαν ήδη αρχίσει να ανησυχούν σχετικά με τις επιπτώσεις του floor της ισοτιμίας.

Η απεριόριστη παρέμβαση της SNB στην αγορά συναλλάγματος είχε ως αποτέλεσμα ο ισολογισμός της να διογκωθεί στο 80% του ΑΕΠ, μακράν το μεγαλύτερο νούμερο  στον κόσμο, και οι αξιωματούχοι ίσως είχαν αρχίσει να αναρωτιούνται για το κάτι τέτοιο ήταν κατάλληλο. Ενδεχομένως, λοιπόν, να αποφάσισαν ότι εάν οι επιπτώσεις της εγκατάλειψης του floor μπορούσαν σε μεγάλο βαθμό να μετριαστούν από την περαιτέρω μείωση του επιτοκίου σε αρνητικά επίπεδα, η επακόλουθη μικρή ανατίμηση του νομίσματος θα μπορούσε να θεωρηθεί «δικαιολογημένη», αν κατάφερνε να αποτρέψει  περαιτέρω ανάπτυξη του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας.

Αντίστοιχες αναταραχές θα μπορούσαν να παρατηρηθούν και σε άλλες χώρες που ακολουθούν QE

Σε περίπτωση, όμως, που οι αγορές αγνοούσαν  ολοκληρωτικά την αλλαγή του επιτοκίου και εστίαζαν αποκλειστικά στη μη συνέχιση της απεριόριστης παρέμβασης της SNB, τότε αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζική ανατίμηση του CHF και σημαντική αναταραχή της αγοράς.

Τις επόμενες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες οι συμμετέχοντες στην αγορά ίσως ξεκινήσουν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στη μεταβολή του επιτοκίου, οδηγώντας σε κάποια εξασθένιση του ελβετικού νομίσματος, αλλά η πρόσφατη εμπειρία της SNB υπογραμμίζει την ανάγκη μιας κεντρικής τράπεζας να είναι υπερβολικά προσεκτική σε οποιαδήποτε απόφαση μεγάλης αλλαγής  ποσοτικών πολιτικών όπως είναι η απεριόριστη παρέμβαση.

Αυτό αποτελεί σίγουρα ένα μάθημα που δεν πρέπει να λησμονηθεί από καμία χώρα που ακολουθεί ποσοτικές νομισματικές πολιτικές όπως είναι η ποσοτική χαλάρωση, καθώς παρόμοιες αναταραχές θα μπορούσαν να προκύψουν σε οποιαδήποτε χώρα που έχει υιοθετήσει ένα QE πρόγραμμα. Πράγματι, οι επιπτώσεις στα αποθεματικά της SNB από την απεριόριστη παρέμβαση μπορούν να συγκριθούν με αυτά που προκύπτουν από QE προγράμματα που ακολούθησαν οι ΗΠΑ, το ΗΒ και η Ιαπωνία.