Σε “θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων” έχουν μετατραπεί τα χρηματιστήρια του δυτικού κόσμου, με τις κυβερνήσεις και τους οίκους αξιολόγησης να έχουν κατέβει στα χαρακώματα αγνοώντας τα θύματα των απλών επενδυτών. Κι ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, προωθήθηκε, μεταξύ άλλων, και για την αποκατάσταση της ειρήνης στην πολύπαθη ήπειρο, πλέον ο πόλεμος είναι ηλεκτρονικός, λαβαίνει χώρα στα χρηματιστηριακά ταμπλό και χρησιμοποιεί ως “σαμποτέρ” τους οίκους αξιολόγησης.

Την ώρα που οι κυβερνήσεις “θυμώνουν” για τις αξιολογήσεις, ή καλύτερα υποβαθμίσεις, κρατικών χρεών και τραπεζών από τους οίκους, η αγορά αγνοεί τους πολιτικούς και ακολουθεί τις αποφάσεις των οίκων με μία πρωτοφανή πίστη. Μέσα σε λίγα 24ωρα έχουν χαθεί πάνω από 900 δισ. δολάρια από τις διεθνείς αγορές, μετά από ένα πρωτοφανές sell off που δημιούργησε στρατιές χαμένων επενδυτών.

Από την Ουάσιγκτον ως και τις Βρυξέλλες, οι τρεις επίμαχοι οίκοι, οι Moody's, Standard & Poor's και Fitch, ζητούν εδώ και τώρα συμμάζεμα στα δημοσιονομικά και ισχυρά πακέτα λιτότητας και προσαρμογής από τις κυβερνήσεις. Την ώρα που οι οίκοι προσπαθούν να βγάλουν από πάνω τους τη “ρετσινιά” για την καθυστερημένη αντίδραση τους στην χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, δεν είναι λίγες οι φωνές που κατακεραυνώνουν τους οίκους κατηγορώντας τους για έλλειψη τεχνογνωσίας (άλλωστε οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι κάνουν τραγικά λάθη στις εκτιμήσεις τους) και για επιδείνωση της κρίσης.

Η ερώτηση που έχει γεννηθεί εσχάτως είναι ποιος δίνει τέτοια ισχύ στους οίκους, μετά μάλιστα από μία τραγική σειρά λαθών;

Η απάντηση στο ερώτημα είναι ότι παράλληλα με την κρίση χρέους σοβεί και η κρίση εμπιστοσύνης των αγορών στις πολιτικές ηγεσίες. Η διγλωσσία, η μυστικοπάθεια και οι παλινωδίες είχαν ως αποτέλεσμα οι επενδυτές να βλέπουν τους οίκους αξιολόγησης ως τη μόνη πηγή για την κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος. Με άλλα λόγια, τη δύναμη των οίκων την έδωσαν οι ίδιοι οι πολιτικοί, καθώς δεν μπορούν ή δεν θέλουν να παρουσιάσουν την ακριβή εικόνα για τα προβλήματα των κυβερνήσεων.

Παρά τις βολές των Ευρωπαίων και των Αμερικανών οι οίκοι αξιολόγησης, με τις συνεχείς παρεμβάσεις τους και τις υποβαθμίσεις τους θέλουν να αναδείξουν δύο σημαντικά προβλήματα: Η ΕΕ δεν έχει καταφέρει εδώ και περίπου 18 μήνες να παρουσιάσει και να εφαρμόσει ένα αξιόπιστο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής και οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα σχέδιο μείωσης του ελλείμματος και ενίσχυσης της οικονομίας τους. Οι οίκοι προσπαθούν να δείξουν ότι αυτές οι πολιτικές είναι που εντείνουν την κρίση χρέους και όχι οι υποβαθμίσεις και οι αξιολογήσεις. Άλλωστε η εικόνα που εμφανίζουν οι πολιτικοί δίνει πόντους στους ισχυρισμούς τους. Ο Γάλλος πρόεδρος διέκοψε για λίγες μόνο ώρες τις διακοπές του για να κάνει δηλώσεις τόνωσης της οικονομίας, η Γερμανίδα καγκελάριος δεν έχει μπει καν στον κόπο να περάσει την πόρτα της καγκελαρίας το τελευταίο 10ήμερο, ο Αμερικανός πρόεδρος προσπαθεί να φτιάξει το τσαλακωμένο του προφίλ και ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει κινητοποιήσει μία ολόκληρη πόλη αστυνομικών για να αντιμετωπίσει τις ομάδες ταραχοποιών στοιχείων. Την ίδια ώρα στην Ιταλία ο Μπερλουσκόνι έρχεται αντιμέτωπος με την αναξιοπιστία μίας “ελαφριάς” διακυβέρνησης, οι Βέλγοι δεν έχουν ακόμη κυβέρνηση, οι Σλοβάκοι προσπαθούν να ακουστούν ωσαν να είναι υπερδύναμη και η Κύπρος υποβαθμίζεται με ρυθμούς που ομοιάζουν αυτούς της Ελλάδας.

Ευρώπη και ΗΠΑ δεν κοιτούν ποτέ στον καθρέφτη τους επισημαίνουν οι αναλυτές, αφού βλέπουν πρόβλημα μόνο στον τρόπο λειτουργίας αυτών των οίκων. Μάλιστα συνεχώς απειλούν και προειδοποιούν για αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας στους οίκους αξιολόγησης, ενώ η ΕΕ δρομολογεί και ένα δικό της δημιούργημα. Βάση της αναθεώρησης του πλαισίου θα είναι η ανεξαρτησία της χρηματοδότησης των οίκων αυτών, οι οποίοι σήμερα βρίσκουν πηγές κεφαλαίων κυρίως από διεθνείς τράπεζες. Αλλά και σ' αυτό το θέμα η πρόοδος που έχει επιδειχθεί μετά από περίπου 12 μήνες διαβούλευσης είναι σχεδόν μηδενική...

 

Αλεξάνδρα Τόμπρα