Πλέον δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ακόμη και αμερικανικής ύφεσης, ωστόσο οι δυνάμεις εξισορρόπησης του πολιτικού συστήματος μπορεί σύντομα να φρενάρουν αυτή την «τρέλα», όπως σχολιάζεται σε σχετική ανάλυση στο Project Syndicate.

Διάψευση των προσδοκιών

Η πολιτική ατζέντα της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ είχε τόσο συν θετικά όσο και αρνητικά στοιχεία. Ενώ υπήρχαν προφανείς ατέλειες, πολλά από αυτά που ήθελε να κάνει θα προωθούσαν την ευημερία. Μόλις στα τέλη Ιανουαρίου ο ο Τραμπ φαινόταν να έχει κάνει μια καλή αρχή. Οι προσεγγίσεις του για την τεχνητή νοημοσύνη και την επιβολή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας ήταν ελπιδοφόρες, όπως και οι δεσμεύσεις του για την επέκταση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας, την εξάλειψη των επιβλαβών κανονισμών και τη μείωση των εταιρικών φόρων. Οι επενδυτές συμφώνησαν σε μεγάλο βαθμό με αυτή την εκτίμηση: ο S&P 500 και ο Nasdaq σημείωσαν ο καθένας ιστορικά υψηλά μετά την εκλογή του Τραμπ τον Νοέμβριο και παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα μέχρι και τον Φεβρουάριο.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τραμπ ανέτρεψε αυτή την καλή αρχή. Υποστηρίζω πλήρως τους στόχους του Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE) του Ίλον Μασκ για τη μείωση του εύρους της κυβερνητικής δραστηριότητας και την εξάλειψη των άσκοπων δαπανών. Αλλά το χάος του DOGE έχει τρομάξει τους καταναλωτές και τους επενδυτές. Ακόμα χειρότερα, οι αυξήσεις των δασμών του Τραμπ, οι οποίες γίνονται ξανά και ξανά, και η ανοιχτή εχθρότητα απέναντι σε κρίσιμους εμπορικούς εταίρους (Καναδάς, Μεξικό και Ευρωπαϊκή Ένωση) έχουν θολώσει το επιχειρηματικό και καταναλωτικό κλίμα, έχουν αυξήσει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, έχουν ψυχράνει τις επενδύσεις και έχουν στείλει τις μετοχές στα τάρταρα.

Στις 13 Μαρτίου, ο S&P 500 βυθίστηκε σε διόρθωση, υποχωρώντας κατά 10% από το υψηλό ρεκόρ του τρεις εβδομάδες νωρίτερα.

Πώς εξηγούνται οι πράξεις Τραμπ;

Υπάρχουν τρεις εξηγήσεις. Πρώτον, γινόμαστε μάρτυρες μιας πρωτοφανούς ανικανότητας. Όπως έχει αναφερθεί ευρέως, το DOGE έχει εισβάλει σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες και έχει απολύσει εργαζόμενους, μόνο και μόνο για να προσπαθήσει να τους επαναπροσλάβει ημέρες αργότερα όταν συνειδητοποίησε πόσο σημαντικοί ήταν. Δημοσιεύει επανειλημμένα στοιχεία με σημαντικά λάθη σχετικά με τις «περικοπές δαπανών» του. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει σχέδιο εδώ. Η DOGE ενδέχεται να μην έχει καν ιδέα τι πράττει, και όλη η φρενήρης δραστηριότητά της δεν έχει καταλήξει παρά σε σύγχυση. Δεν υπήρξαν ουσιαστικές περικοπές δαπανών: Οι ομοσπονδιακές δαπάνες τον Φεβρουάριο ήταν υψηλότερες από κάθε προηγούμενο μήνα. Αν μη τι άλλο, η ανικανότητα του DOGE είναι πιθανό να ανατρέψει την υπόθεση της μείωσης του μεγέθους και του εύρους της κυβέρνησης.

Η εκτέλεση της εμπορικής πολιτικής από τον Τραμπ έχει επίσης μεγάλα κενά. Πολλοί «Τραμπολόγοι» προσπαθούν να διακρίνουν μια στρατηγική, σαν ο πρόεδρος να «παίζει πενταδιάστατο σκάκι». Δεν το κάνει. Δεν υπήρχε κανένα γενικό σχέδιο, για παράδειγμα, πίσω από την απόφασή του να θέσει σε ισχύ μια μεγάλη αύξηση των δασμών στον Καναδά στις 4 Μαρτίου, στη συνέχεια να εξαιρέσει την αυτοκινητοβιομηχανία στις 5 Μαρτίου και στη συνέχεια να εξαιρέσει τα αγαθά που συμμορφώνονται με τη συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά (USMCA) στις 6 Μαρτίου.

Η δεύτερη εξήγηση είναι ότι ο Τραμπ είναι ένας πραγματικός μερκαντιλιστής που πιστεύει πραγματικά, και λανθασμένα, ότι αν οι ΗΠΑ έχουν διμερές εμπορικό έλλειμμα με μια άλλη χώρα, πρέπει να χάνουν οικονομική αξία για την εν λόγω χώρα. Για παράδειγμα, έχει επικρίνει τις αμερικανικές επιχειρήσεις που εισάγουν ξυλεία από τον Καναδά με την αιτιολογία ότι οι ΗΠΑ έχουν «περισσότερη ξυλεία (sic) από όση μπορούμε ποτέ να χρησιμοποιήσουμε». Αναφέρεται στις εισαγωγές ξυλείας ως «επιδότηση».

Ο μερκαντιλισμός του Τραμπ συμβάλλει στην εξήγηση του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνησή του μπορεί να επιδιώκει ταυτόχρονα τόσους πολλούς και συχνά αντικρουόμενους στόχους εμπορικής πολιτικής. Κατά καιρούς, ο Λευκός Οίκος έχει υποστηρίξει ότι οι δασμοί θα μειώσουν τις εισαγωγές φεντανύλης και την παράνομη μετανάστευση, θα παράσχουν ομοσπονδιακά έσοδα για τη χρηματοδότηση φορολογικών περικοπών και θα αναγκάσουν άλλες χώρες να μειώσουν τα εμπόδια τους έναντι των αμερικανικών εξαγωγών. Οι ενέργειες του Τραμπ φαίνονται πιο ορθολογικές αν θυμηθούμε ότι θεωρεί ένα χαμηλότερο διμερές εμπορικό έλλειμμα ως μια νίκη από μόνη της. Αν μπορέσει να επιτύχει και μερικούς από αυτούς τους άλλους στόχους, μπορεί να το θεωρήσει κερασάκι στην τούρτα.

Η πιο δυσοίωνη εξήγηση

Υπάρχει όμως και μια τρίτη, πιο δυσοίωνη εξήγηση. Είναι πιθανό ο Τραμπ να έχει πρόσφατα ενστερνιστεί την άποψη του MAGA ότι η αμερικανική οικονομία χρειάζεται έναν θεμελιώδη, επώδυνο μετασχηματισμό. Το είπε στις 9 Μαρτίου, σε συνέντευξή του στο Fox Business.

Δεν φταίνε τα μέτρα Τραμπ για της ζημιές αλλά η παγκοσμιοποίηση

Όταν ρωτήθηκε για τη ζημιά από τους δασμούς του, ο Τραμπ απάντησε ότι «εδώ και χρόνια, οι μεγάλοι παγκοσμιοποιητές κλέβουν τις Ηνωμένες Πολιτείες... Αυτό που πρέπει να κάνω είναι να οικοδομήσω μια ισχυρή χώρα. Δεν μπορείτε πραγματικά να παρακολουθείτε το χρηματιστήριο. Αν κοιτάξετε την Κίνα, έχουν μια προοπτική 100 ετών ... Εμείς πάμε με βάση τα τρίμηνα. Δεν μπορείτε να πάτε με βάση αυτό ... Αυτό που κάνουμε είναι ότι χτίζουμε ένα τεράστιο θεμέλιο για το μέλλον».

Ο Τραμπ στη συνέχεια κατασυκοφάντησε την σαφώς φιλοεπιχειρηματική Wall Street Journal με τον ίδιο διασυρμό -ο «παγκοσμιοποιητής» είναι χαρακτηρισμός στο κίνημα MAGA- και έχει επανειλημμένα αρνηθεί να αποκλείσει μια ύφεση.

Αυτού του είδους η ρητορική κατά της ελίτ και οι εκκλήσεις για οικονομικό πόνο είναι συνηθισμένες μεταξύ τύπων του MAGA όπως ο Στιβ Μπάνον και ο αντιπρόεδρος J.D. Βανς, αλλά είναι ασυνήθιστες όταν προέρχονται από τον Τραμπ. Είναι ακόμη ασαφές αν έχει πράγματι μεταστραφεί σε μια ιδεολογία που καλωσορίζει τα επιβλαβή οικονομικά αποτελέσματα, αλλά αν το έχει κάνει, οι προοπτικές για το 2025 (και μετά) είναι ανησυχητικές.

Η πλειοψηφία αποδοκιμάζει τους χειρισμούς Τραμπ

Παρόλα αυτά, οι νόμοι της πολιτικής βαρύτητας δεν έχουν ανασταλεί. Η πολιτική επιτυχία πρέπει τελικά να στηρίζεται σε ένα θεμέλιο επιτυχίας της πολιτικής, και οι πολιτικές του Τραμπ δεν πετυχαίνουν. Πάνω από το 60% των Αμερικανών αποδοκιμάζουν τους χειρισμούς του σχετικά με τους δασμούς και πάνω από τους μισούς αποδοκιμάζουν τους χειρισμούς του στον προϋπολογισμό και τη διαχείριση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Μέχρι να αλλάξει πορεία ο Τραμπ, τα νούμερα αυτά θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν. Όσο πιο ψηλά πάνε, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου και τα στελέχη των επιχειρήσεων να μιλήσουν εναντίον του Τραμπ.

Η πίεση ανεβαίνει

Αν ο πρόεδρος θέλει το κόμμα του να τα πάει καλά στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026, θα δεχθεί τεράστια πολιτική πίεση για να περιορίσει το χάος, να επιλύσει την αβεβαιότητα της πολιτικής και να κυβερνήσει πιο υπεύθυνα. Πράγματι, ο Τραμπ έχει ήδη ανταποκριθεί στην πολιτική πίεση και έχει θέσει δημοσίως όρια στον Μασκ και τον DOGE, μετατοπίζοντας την εξουσία μακριά από αυτούς και προς τους γραμματείς του υπουργικού συμβουλίου. Το ίδιο θα συμβεί και με τα τιμολογιακά του σχέδια.

Ευτυχώς, ο Τραμπ κληρονόμησε μια ισχυρή οικονομία από τον Μπάιντεν. Τα στοιχεία για το τρέχον τρίμηνο συνεχίζουν να δείχνουν οικονομική ισχύ. Η οικονομία πρόσθεσε 151.000 νέες καθαρές θέσεις εργασίας τον Φεβρουάριο, η ανεργία παραμένει χαμηλή, το εισόδημα των νοικοκυριών είναι εύρωστο και οι νέες αιτήσεις για επιδόματα ανεργίας δεν είχαν αυξητική τάση τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο. Επιπλέον, μεγάλο μέρος της ατζέντας του προέδρου θα ενισχύσει τη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη. Θα χρειαστούν πολλά για να οδηγηθεί η οικονομία σε ύφεση. Όσο πιο γρήγορα ο Τραμπ ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταναλωτών, τόσο λιγότερο πιθανό γίνεται αυτό το αποτέλεσμα, καταλήγει το Project Syndicate.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr