Η επιστολή, που στάλθηκε στις 17 Αυγούστου 2016 προς τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξανθό και την αναπληρώτρια υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου, αποκρύφθηκε επιμελώς από την ηγεσία του υπουργείου, στα πλαίσια της γνωστής τακτικής της «γάτας που αρέσκεται να κρύβει τα ...κακά της» αλλά και από το σύνολο του ιντερνετικού, έντυπου και τηλεοπτικού Τύπου.

Το γιατί εξηγείται από τα όσα αναφέρει ο Επίτροπος Μουϊζνιες, που δεν τιμούν καθόλου όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, από το 1997 μέχρι και σήμερα, για την κοινωνικά και με βάση το ευρωπαΪκό δίκαιο, απαράδεκτη συμπεριφορά τους.

Αδημονώντας, όπως λέει, για μία έγκαιρη απάντηση των ελληνικών αρχών, ο Επίροπος υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, ότι:

• Το σχετικό «Πρόγραμμα Ψυχαργώς» μεταξύ 1997 και 2010 οδήγησε στο κλείσιμο τεσσάρων νοσοκομείων ψυχικής υγείας και στη μείωση των ασθενών με χρόνια πάθηση
• Παραμένω έμπλεος ανησυχίας εξαιτίας εκθέσεων εμπειρογνωμόνων που υποδεικνύουν μία σειρά από ελλείψεις οι οποίες εμμένουν στο κρατικό σύστημα φροντίδας της ψυχικής υγείας και απαιτούν μεγαλύτερη πρόληψη και συντονισμό από το κράτος, πιο αυστηρό σχεδιασμό και ένα πιο σθεναρό και πιο αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου
• Ανησύχησα εξαιρετικά, για τους έξι θανάτους ασθενών στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΨΝΑ), στο Δαφνί, που έλαβαν χώρα μεταξύ 2014 και 2015. Ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη στην OPCAT-NPM έκθεσή του για το έτος 2015, σημείωνε ότι έχει λάβει επαναλαμβανόμενες καταγγελίες σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων νοσηλευόμενων στο ΨΝΑ, ένα εξαιρετικά μεγάλο ίδρυμα που φιλοξενεί πάνω από 1.000 ασθενείς.
• Η πολύ μεγάλη αύξηση της ζήτησης υγειονομικής φροντίδας στην Ελλάδα, η οποία σύμφωνα με αναφορές έφτασε στο 120% μεταξύ 2011-2013, συνοδεύτηκε από μία οξεία μείωση των δαπανών υγειονομικής φροντίδας και εξειδικευμένου προσωπικού, λόγω των μέτρων λιτότητας που οι διαδοχικές κυβερνήσεις εξαναγκάστηκαν να υιοθετήσουν. Όταν βρισκόμουν στο ΨΝΑ ενημερώθηκα για την ακρίβεια ότι ο αριθμός των νοσηλευτών εκεί έχει μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Τέτοιες καταστάσεις οδηγούν αναπόδραστα σε αυξημένη επαγγελματική εξουθένωση των επαγγελματιών υγείας και επισπεύδουν τη φυγή τους από τη χώρα (σύμφωνα με πληροφορίες περίπου 17.000 γιατροί έχουν μεταναστεύσει).
• Σύμφωνα με μία έρευνα για τις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική υγεία, την οποία μου παρέδωσε ο υπουργός Ξανθός, το 36,7% των ψυχιατρικών νοσηλειών είναι αναγκαστικές στην Ελλάδα, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 13,6%. Επ’ αυτού υπενθυμίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε δύο αποφάσεις που εκδόθηκαν το 2011 (Βένιος και Καραμανόφ), αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αναφορικά με τον ψυχιατρικό εγκλεισμό των αιτούντων χωρίς τη συναίνεσή τους, η οποία δεν ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία που προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Η επίβλεψη της εκτέλεσης αυτών των αποφάσεων από μέρους της Ελλάδας εκκρεμεί ακόμη ενώπιον της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης.»

Ακολουθεί όλόκληρη η επιστολή του Επιτρόπου και αναμένονται αντιδράσεις:

«Επιστολή του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Νιλς Μουιζνιεκς του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τον κο Ανδρέα Ξανθό, υπουργό Υγείας της Ελλάδας και προς την κα Θεανώ Φωτίου, αναπληρώτρια υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Ελλάδας, αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων με διανοητικές και ψυχοκοινωνικές αναπηρίες και την αποασυλοποίησή τους.

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Κον Ανδρέα ΞΑΝΘΟ - Υπουργό Υγείας της Ελλάδας

Κα Θεανώ ΦΩΤΙΟΥ - Αναπληρώτρια Υπουργό Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Ελλάδας

Στρασβούργο, 17 Αυγούστου 2016

Αγαπητοί Υπουργοί,

Πέραν των ενδιαφερουσών συνομιλιών που είχαμε κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στην Ελλάδα από τις 3 έως τις 8 Ιουλίου, θα ήθελα να αδράξω την ευκαιρία να δώσω μία συνέχεια σε ορισμένα ζητήματα αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων με διανοητικές και ψυχοκοινωνικές αναπηρίες και την αποασυλοποίησή τους.

Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις προσπάθειες που έγιναν από την Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 με σκοπό να προωθηθεί η αποασυλοποίηση και να αναπτυχθούν, μεταξύ άλλων, κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Το σχετικό «Πρόγραμμα Ψυχαργώς» μεταξύ 1997 και 2010 οδήγησε στο κλείσιμο τεσσάρων νοσοκομείων ψυχικής υγείας και στη μείωση των ασθενών με χρόνια πάθηση. Η επικύρωση από μέρους της Ελλάδα το 2012 της Συνθήκης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD) και του προαιρετικού της πρωτοκόλλου, αποτέλεσε επίσης ένα βήμα προς την ορθή κατεύθυνση. Ενόσω χαιρετίζω αυτές τις εξελίξεις, παραμένω έμπλεος ανησυχίας εξαιτίας εκθέσεων εμπειρογνωμόνων που υποδεικνύουν μία σειρά από ελλείψεις οι οποίες εμμένουν στο κρατικό σύστημα φροντίδας της ψυχικής υγείας και απαιτούν μεγαλύτερη πρόληψη και συντονισμό από το κράτος, πιο αυστηρό σχεδιασμό και ένα πιο σθεναρό και πιο αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου.

Σε αυτό το πλαίσιο σημείωσα, και ανησύχησα εξαιρετικά, τους έξι θανάτους ασθενών στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΨΝΑ), στο Δαφνί, που έλαβαν χώρα μεταξύ 2014 και 2015. Ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη στην OPCAT-NPM έκθεσή του για το έτος 2015, σημείωνε ότι έχει λάβει επαναλαμβανόμενες καταγγελίες σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων νοσηλευόμενων στο ΨΝΑ, ένα εξαιρετικά μεγάλο ίδρυμα που φιλοξενεί πάνω από 1.000 ασθενείς. Ο Συνήγορος του Πολίτη αποφάνθηκε εμφατικά ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα αποδείχθηκαν ανεπαρκή και ότι θα παρέμβαινε προκειμένου τα Υπουργεία Υγείας και Δικαιοσύνης να αναλάβουν άμεση δράση. Θα εκτιμούσα τη λήψη περαιτέρω πληροφόρησης αναφορικά με την ανταπόκριση των αρχών στις συστάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη και σχετικά με το αποτέλεσμα των ερευνών για τους ως άνω προαναφερθέντες θανάτους στο ΨΝΑ.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στο ΨΝΑ στις 5 Ιουλίου πληροφορήθηκα από τη διοίκηση και μέλη του προσωπικού για τις ιδιαίτερα εξαντλητικές συνθήκες μέσα στις οποίες εργάζονται, ειδικά μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Πράγματι, η πολύ μεγάλη αύξηση της ζήτησης υγειονομικής φροντίδας στην Ελλάδα, η οποία σύμφωνα με αναφορές έφτασε στο 120% μεταξύ 2011-2013, συνοδεύτηκε από μία οξεία μείωση των δαπανών υγειονομικής φροντίδας και εξειδικευμένου προσωπικού, λόγω των μέτρων λιτότητας που οι διαδοχικές κυβερνήσεις εξαναγκάστηκαν να υιοθετήσουν.

Όταν βρισκόμουν στο ΨΝΑ ενημερώθηκα για την ακρίβεια ότι ο αριθμός των νοσηλευτών εκεί έχει μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Τέτοιες καταστάσεις οδηγούν αναπόδραστα σε αυξημένη επαγγελματική εξουθένωση των επαγγελματιών υγείας και επισπεύδουν τη φυγή τους από τη χώρα (σύμφωνα με πληροφορίες περίπου 17.000 γιατροί έχουν μεταναστεύσει).

Αυτό έχει επίσης οδηγήσει σε μια εκτεταμένη χρήση ιατρικών περιορισμών και καθηλώσεων, καθώς και σε περιστατικά κακοποίησης ασθενών στα εναπομείναντα ψυχιατρικά ιδρύματα. Στην προαναφερθείσα αναφορά του 2015, ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη σημείωνε ότι ένας από τους θανάτους στο ΨΝΑ αφορούσε έναν καθηλωμένο ασθενή ενώ σε μια άλλη δομή ψυχικής υγείας στα Λεχαινά, μία πόλη στην ΒΔ Πελοπόννησο την οποία επισκέφθηκε ο Συνήγορος, ένας αριθμός νοσηλευόμενων βρίσκονταν υπό μόνιμο περιορισμό μέσα σε κλουβιά.

Ιδιαίτερη ανησυχία μου προκάλεσε επίσης το υψηλό ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών. Σύμφωνα με μία έρευνα για τις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική υγεία, την οποία μου παρέδωσε ο υπουργός Ξανθός, το 36,7% των ψυχιατρικών νοσηλειών είναι αναγκαστικές στην Ελλάδα, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 13,6%. Επ’ αυτού υπενθυμίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε δύο αποφάσεις που εκδόθηκαν το 2011 (Βένιος και Καραμανόφ), αποφάνθηκε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αναφορικά με τον ψυχιατρικό εγκλεισμό των αιτούντων χωρίς τη συναίνεσή τους, η οποία δεν ήταν σύμφωνη με τη διαδικασία που προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Η επίβλεψη της εκτέλεσης αυτών των αποφάσεων από μέρους της Ελλάδας εκκρεμεί ακόμη ενώπιον της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Θα εκτιμούσα τη λήψη περαιτέρω πληροφόρησης και επικαιροποιημένων στοιχείων σχετικά με τις ακούσιες νοσηλείες και άλλα μέτρα που ελήφθησαν ή προβλέπονται προκειμένου να εκτελεστούν πλήρως οι προαναφερθείσες αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου.

Σημείωσα με ενδιαφέρον ότι ένα νομοσχέδιο αναφορικά με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση πρόκειται άμεσα να υποβληθεί στο κοινοβούλιο, με στόχο να μεταβιβαστεί η φροντίδα της ψυχικής υγείας στις κοινότητες και να οργανωθεί καλύτερα η εκπροσώπηση και η διαβούλευση με μέλη του ψυχιατρικού προσωπικού, ασθενείς και οικογένειες. Ανυπομονώ να λάβω περισσότερη πληροφόρηση για το περιεχόμενο αυτού του νομοσχεδίου και για τους πόρους που προβλέπονται για την εφαρμογή του.

Αναγνωρίζω ότι η Ελλάδα βρίσκεται υπό τρομερούς οικονομικούς εξαναγκασμούς και ότι τα περιθώρια ελιγμών είναι εξ’ αυτού του λόγου περιορισμένα.

Ωστόσο, δεδομένης της σοβαρότητας των ζητημάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εγείρονται, σας προτρέπω, και με την ιδιότητα των διεθνών δανειστών της Ελλάδας, να απαλλάξετε την φροντίδα υγείας, ιδιαίτερα την ψυχιατρική, από περαιτέρω περικοπές στον προϋπολογισμό κατά τη διαπραγμάτευση και σχεδίαση των μέτρων λιτότητας.

Επίσης παροτρύνω την Ελληνική κυβέρνηση να καταβάλει όλες τις αναγκαίες προσπάθειες προκειμένου να πετύχει τους στόχους της αποασυλοποίησης που τέθηκαν στις διαδοχικές ψυχιατρικές μεταρρυθμίσεις και να μειώσει, με την προοπτική να εξαλείψει, τις ακούσιες νοσηλείες, την αναγκαστική θεραπεία και τη χρήση των φυσικών περιορισμών στην ψυχιατρική. Το επισυναπτόμενο Έγγραφο για το δικαίωμα των ανθρώπων με αναπηρίες να διαβιούν ανεξάρτητα και να εντάσσονται στην κοινότητα, που εκδόθηκε από το Γραφείο μου το 2012, μπορεί να παράσχει χρήσιμη καθοδήγηση. Εφιστώ ιδιαιτέρως την προσοχή σας στις συστάσεις που περιέχονται αναφορικά με: μηχανισμούς επιφορτισμένους με την προώθηση, την προστασία και τον έλεγχο της εφαρμογής του CRPD και της συμπερίληψης των ατόμων με αναπηρίες και των οργανώσεων που τους εκπροσωπούν στο σχεδιασμό και στην ευόδωση της εφαρμογής της αποασυλοποίησης.

Αδημονώ να λάβω την απάντησή σας και να συνεχίσω μία παραγωγική διαβούλευση μαζί σας και με την Ελληνική κυβέρνηση».

Νίκος Ρούσσης

Στρασβούργο

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr