Πέραν των υψηλών φόρων και των ακριβών ασφαλιστικών εισφορών, δυο από τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετώπιζαν όλες οι επενδύσεις στην Ελλάδα, μικρές και μεγάλες, ήταν το αρχαιολογικό συμβούλιο και το Συμβούλιο Επικρατείας. Οι μεν αρχαιολόγοι στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τις αρχαιότητες, οι δε δικαστές στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν το περιβάλλον, επέβαλαν ανυπέβλητες δυσκολίες ή και σταμάταγαν οριστικά πλήθος επενδύσεων επί δεκαετίες. Ας θυμηθούμε οτι ο Κώστας Σημίτης χρειάστηκε για να γίνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες να περάσει από τη Βουλή ειδικό νόμο για να αντιμετωπίσει αυτά ακριβώς τα εμπόδια, που έβαζαν αρχαιολόγοι και δικαστές.

Ήταν όμως οι αρχαιολόγοι και οι δικαστές παράλογοι όταν γνωμοδοτούσαν αρνητικά για τις επενδύσεις; Όχι, απλώς δεν υπήρχε ούτε η δυνατότητα ελέγχου, ούτε η δυνατότητα αποδοχής “λογικών λύσεων” ώστε να προχωρήσουν οι επενδύσεις. Η έλλειψη δυνατοτήτων ελέγχου, η φοβερή γραφειοκρατία, η πολυνομία, τα αδιέξοδα που δημιουργούσε πάντα η ελληνική γραφειοκρατία, δεν επέτρεπαν ούτε στους ίδιους τους “προστάτες” των αρχαιοτήτων και του περιβάλλοντος να δράσουν λογικά. Και πάνω από αυτά ήταν η λογική του κρατισμού που επικρατεί στη χώρα και οι πολιτικές ιδεοληψίες οι οποίες ορίζουν οτι δεν πρέπει να γίνει τίποτα ιδιωτικό, όλα πρέπει να ανήκουν στο δημόσιο και να ελέγχονται από τον κρατικό μηχανισμό. Αποτέλεσμα ήταν όλες οι επενδύσεις να κολάνε σε αυτούς τους δυο θεσμούς αλλά και γενικότερα σε ένα πλέγμα γραφειοκρατικών εμποδίων. 

Αυτό που συνέβη και άλλαξαν στάση ο αρχαιολόγοι στο ζήτημα του Ελληνικού, είναι οτι άλλαξαν τα πρόσωπα. Έφυγαν εκείνοι που εμπόδιζαν το έργο για λόγους ιδεολογικούς και ανέλαβαν άλλοι οι οποίοι έχουν νέα αντίληψη. Αποτέλεσμα ήταν να ληφθούν ομόφωνα (και όχι από μειοψηφία ή πλειοψηφία) αποφάσεις που ξεμπλοκάρουν το έργο. Η νέα αντίληψη που εμφανίζει το ΚΑΣ, είναι οτι μπορεί να συνυπάρξουν οι αρχαίες πόλεις με τις σύγχρονες και να βρεθούν λύσεις για κάθε περίπτωση. Η παλιά αντίληψη, η οποία επιβαλόταν από μια ιδεολοηπτική αριστερή μειοψηφία, ήταν οτι κακώς γίνονται ιδιωτικές επενδύσεις, όλα πρέπει να ανήκουν στο κράτος, συνεπώς ας κηρυχτεί αρχαιολογικός χώρος ολόκληρο το Ελληνικό και ας μείνει εκεί ανεκμετάλευτο αρκεί να ανήκει στο κράτος. Η ανάπτυξη της οικονομίας, οι θέσεις εργασίας, τα εισοδήματα, ουδόλως απασχολούσαν το προηγούμενο αρχαιολογικό συμβούλιο.  Προφανώς τώρα η κυρία Μενδόνη πέτυχε μια καλύτερη συνεννόηση μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας και της διοίκησης του ΚΑΣ, ίσως και οι αρχαιολόγοι συνειδητοποίησαν οτι δεν μπορεί να εμποδιστεί μια τόσο μεγάλη επένδυση που θα δώσει δουλειές και εισοδήματα και θα αλλάξει τον χάρτη της Αθήνας.

Σε κάθε περίπτωση πάντως η απόφαση τους που ξεμπλοκάρει το έργο του Ελληνικού πρέπει να αποτελέσει τη βάση για να εξετάζονται πιο “λογικά” όλες οι επενδύσεις. 

Επιμένω στη λέξη “λογικά” διότι αν διαβάσει κανείς τις αποφάσεις του ΚΑΣ που ξεμπλοκάρουν το έργο, δεν θα εκπλαγεί, αντίθετα θα τις βρεί λογικές. Λέει πχ η απόφαση οτι στην αρχαιολογική υπηρεσία θα φτάνουν μόνο οι παρεμβάσεις που γίνονται μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους και οχι εκτός αυτών. Αυτό είναι λογικό. Γιατί να χρειάζεται έγκριση από το ΚΑΣ για κτηριακές παρεμβάσεις που βρίσκονται εκτός αρχαιολογικών χώρων; Γιατί να χρειάζεται έγκριση για κάθε κτήριο μέσα στο Ελληνικό αν δεν βρίσκεται εντός αρχαιολογικού χώρου; Η απάντηση ορισμένων θα είναι ,οτι αν βρεθεί άλλος αρχαιολογικός χώρος εκτός αυτών που σήμερα έχουν ορισθεί ώς αρχαιολογικοί, τι θα συμβεί; Δεν θα πρέπει το ΚΑΣ να εγκρίνει; Ασφαλώς και θα πρέπει. Όμως και για αυτό βρέθηκε “λογική” λύση. Λέει η απόφαση οτι για αυτές τις περιπτώσεις θα ισχύουν οι υπάρχουσες σήμερα διατάξεις και νόμοι. Τι πιο λογικό από αυτό; 

Που κολάγαμε λοιπόν; Στη νοοτροπία. Επειδή μπορεί να βρεθεί κάτι, ας μη γίνει τίποτα. Ενώ υπάρχουν νόμοι που προβλέπουν τον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων , οι αρχαιολόγοι ίσως από φόβο, εμπόδιζαν ολόκληρο το έργο. Και δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και θέμα χρημάτων. Οι αρχαιολόγοι είναι υποχρεωμένοι να κάνουν ανασκαφές όταν βρίσκεται κάτι για να δούν τι άλλο υπάρχει. Οι ανασκαφές σε πολλές περιπτώσεις κρατάνε χρόνια ελλείψει εργατών και χρημάτων. Όταν όμως υπάρχει τόσο μεγάλη επένδυση, ο ιδιώτης επενδυτής μπορεί να πληρώσει τα εργατικά χέρια που με την επίβλεψη της αρχαιολογικής υπηρεσίας θα ολοκληρώσουν γρήγορα την ανασκαφή ώστε να προχωρήσει το έργο. Και εφόσον βρεθούν σημαντικής αξίας αρχαία, θα αντιμετωπιστούν όπως πρέπει είτε με μεταφορά σε μουσεία, είτε με αλλαγή της θέσης των νέων κτηρίων, ώστε τα αρχαία μνημεία να αποκαλυφθούν και να γίνουν προσβάσιμα. Σκεφτείτε για παράδειγμα τι θα συμβεί αν βρεθεί ένας αρχαίος ναός σημαντικής αξίας μέσα στο χώρο του Ελληνικού. Τώρα θα συμβεί το λογικό. Θα αποκαλυφθεί ο ναός, θα αναστηλωθεί, θα αναγκαστεί ο επενδυτής να χτίσει το κτήριο είκοσι - τριάντα μέτρα μακρύτερα και θα έχει όφελος και η χώρα από την αποκάλυψη του αρχαίου ναού και ο επενδυτής ο οποίος θα έχει ένα σημαντικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο μέσα στο χώρο του έργου του και θα προσελκύει περισσότεορυς επισκέπτες. Με την παλιά νοοτροπία των “φυλάκων της αρχαιότητας” η αρχαιότητα παρέμενε θαμμένη και η οικονομία υπέφερε.

Η αλήθεια είναι οτι η Ελλάδα είναι ολόκληρη ένας αρχαιολογικός χώρος. Έχει επίσης μια πολύ όμορφη φύση. Και τα αρχαία και η φύση πρέπει να προστατευθούν κατά το δυνατόν. Όμως δεν πρέπει αυτό να εμποδίσει την ζωή του σύγχρονου Έλληνα. Ότι ισχύει εδώ, ισχύει και στην Ιταλία και σε άλλες χώρες, που όμως βρίσκουν λύσεις. Δεν τα θάβουν όλα κάτω από τόνους χώμα, τα οριοθετούν, τα προστατεύουν, τα αναδεικνύουν και τα ενσωματώνουν στην σύγχρονη πόλη. Και αυτή είναι η ομορφιά μιας πόλης, να βλέπεις την ιστορία της σε στρώμματα, να βλέπεις την εξέλιξη του πολιτισμού της. Να συνδυάσεις τη φύση με το αστικό περιβάλλον και την ανάπτυξη.

Όπως λοιπόν αλλάζουν στάση οι αρχαιολόγοι, έτσι πρέπει να αντιμετωπίζουν τα θέματα και οι δικαστές του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και όλες οι δημόσιες υπηρεσίες. Η γραφειοκρατία η οποία κατά κανόνα εξυπηρετεί στενά συντεχνιακά και πολιτικά συμφέροντα πρέπει να ελεγχθεί και να συνεργαστεί με την κοινωνία για την πρόοδο και την ανάπτυξη. Και η κοινωνία πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτή τη λογική και να απελευθερωθεί από ιδεοληψίες. Για παράδειγμα, πολλές φορές οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν χωρίς εμφανή λόγο σε επενδύσεις. Να μη χτιστεί το ένα, να μη γίνει το άλλο, η αντίδραση εκδηλώνεται σαν πυρκαγιά και εμποδίζει τα πάντα. Γιατί; Χωρίς κανένα απολύτως λόγο. Επειδή οι τοπικές κοινωνίες, οι συντεχνίες, οι ομάδες κατευθύνονται από πολιτικά συμφέροντα. Και τα πολιτικά συμφέροντα, όπως και τα συντεχνιακά, δρούν μόνο προς το δικό τους όφελος και όχι υπέρ της κοινωνίας. Το να αντιδρά λοιπόν κάποιος σε όλα χωρίς να εξετάζει τι εξυπηρετεί με την αντίδραση του, μπορεί να του δίνει την ψευδαίσθηση οτι είναι “επαναστάτης” ή “εναλλακτικός”, αλλά τελικά τον καθιστά θύμα κάποιων πολύ οργανωμένων πολιτικών συμφερόντων. Και δεν αντιλαμβάνεται οτι οι περισσότερες επενδύσεις, οφελούν το σύνολο της κοινωνίας και ακόμη περισσότερο την περιοχή και τους κατοίκους της, συνεπώς και τον ίδιο.

Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι η αλλαγή νοοτροπίας, η απαλλαγή από ιδεοληψίες και από πολιτικές ομάδες που λειτουργούν δολίως εκμεταλευόμενες την τάση των πολιτών για αντίδραση και στρέφοντας τους εναντίον των δικών τους συμφερόντων, δηλαδή του εαυτού τους.