Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr
![Reporter.gr on Google News](/images/google%20news/reporter%20news%20300x100.png)
Η αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας τις δύο τελευταίες δεκαετίες προκρίνεται ως ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της ανόδου των λαϊκίστικων δυνάμεων στο πολιτικό γίγνεσθαι. Πράγματι, σε όλες σχεδόν τις χώρες του δυτικού πολιτισμού η εισοδηματική ανισότητα, όπως μετράται από το δείκτη Gini, έχει αυξηθεί σημαντικά από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και έπειτα.
Πολλοί συνδέουν την αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας με την απελευθέρωση των αγορών και τη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας που συντελέστηκε στις προηγμένες οικονομικά χώρες την ίδια περίοδο. Σε αυτό το άρθρο θα δείξουμε ότι η απελευθέρωση των αγορών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη λειτουργία των επιχειρήσεων, όχι μόνο δεν συνέβαλλε στην αύξηση της οικονομικής ανισότητας, αλλά αποτελεί και σημαντικό ανάχωμα για την περαιτέρω αύξησή της. Παράλληλα, θα δείξουμε ότι δύο βασικοί και αλληλένδετοι παράγοντες αύξησης της εισοδηματικής ανισότητας είναι η εκπαιδευτική εξειδίκευση και η έλλειψη επενδυτικών κεφαλαίων προς όσους δεν διαθέτουν εχέγγυα αποπληρωμής των επενδυτικών δανείων.
Στο πρώτο διάγραμμα χρησιμοποιούμε στοιχεία σε επίπεδο χωρών και καταγράφουμε τη σχέση της απελευθέρωσης της αγορών (ελεύθερη επιχειρηματικότητα) στον οριζόντιο άξονα (στοιχεία από το Ίδρυμα Heritage) και της εισοδηματικής ανισότητας όπως μετράται από τον δείκτη Gini στον κάθετο άξονα (στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα). Η σχέση όχι μόνο δεν είναι θετική αλλά είναι έντονα αρνητική καταδεικνύοντας ότι οι χώρες με υψηλότερο επίπεδο απελευθέρωσης του τρόπου λειτουργίας των αγορών (δηλαδή της επιχειρηματικότητας), έχουν χαμηλότερο επίπεδο εισοδηματικής ανισότητας. Φυσικά για να αποδειχθεί σχέση αιτίου αιτιατού χρειάζεται συστηματικότερη μελέτη, αλλά πάντως με βάση αυτά τα στοιχεία διαφαίνεται εξαιρετικά δύσκολο η σχέση να είναι θετική.
Σε όρους οικονομικής επιστήμης, η αρνητική σχέση του πρώτου διαγράμματος είναι απολύτως λογική. Για να διαφύγει ένα φυσικό πρόσωπο από τη φτώχεια χρειάζεται συνήθως μια καλή επιχειρηματική ιδέα και τις συνθήκες εκείνες που θα συντελέσουν ώστε να την πραγματοποιήσει. Οι βασικότερες δύο συνθήκες είναι η ύπαρξη του θεσμικού πλαισίου που θα τον/την διευκολύνει (όπως διαφαίνεται από το πρώτο διάγραμμα) και η ύπαρξη χρηματοδότη (κυρίως ενός εύρωστου και λειτουργικού τραπεζικού συστήματος) που θα αντιλαμβάνεται την ποιότητα της ιδέας και θα είναι πρόθυμος να τη χρηματοδοτήσει. Για να βρεθεί η ίδια η ιδέα, ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η εκπαιδευτική εξειδίκευση.
Το δεύτερο διάγραμμα έχει ληφθεί από τη συστηματική μελέτη των Beck, Levine και Levkov (2010) και δείχνει την επίδραση της απελευθέρωσης της τραπεζικής αγοράς των ΗΠΑ που συνέβη κυρίως τη δεκαετία του 1980 (σε χρόνο μηδέν στον οριζόντιο άξονα) στην εισοδηματική ανισότητα (στον κάθετο άξονα). Παρόλο που κατά την περίοδο της μελέτης η εισοδηματική ανισότητα αυξήθηκε, η επίδραση συγκεκριμένα της τραπεζικής απελευθέρωσης μειώνει την ανισόττηα κάθε έτος μετά το έτος μηδέν της απελευθέρωσης. Από αυτό το εύρημα συμπεραίνουμε ότι η αύξηση του ανταγωνισμού στον τραπεζικό κλάδο συνετέλεσε στη χρηματοδότηση περισσότερων και ίσως και καλύτερων επιχειρηματικών ιδεών τις δεκαετίες του 1990 και στις αρχές του 2000.
Τέλος, το τρίτο διάγραμμα απεικονίζει τη σχέση μεταξύ του εισοδήματος των φυσικών προσώπων (οριζόντιος άξονας) και του ποσοστού αυτών που έχουν πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης (κόκκινη γραμμή) και την αντίστοιχη σχέση για όσους έχουν μόνο απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι φανερό ότι η ανώτατη εκπαίδευση παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην αύξηση του εισοδήματος των φυσικών προσώπων. Παράλληλα, η ανώτατη εκπαίδευση σε προηγμένες χώρες οδηγεί πολλές φορές στη δημιουργία καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών και δίνει το διαβατήριο για τη χρηματοδότηση αυτών των ιδεών από τον τραπεζικό κλάδο.
Συμπερασματικά, και ιδιαίτερα σε ότι αφορά την ελληνική οικονομία, η μείωση της ανισότητας περνάει μέσα από τρεις σημαντικούς παράγοντες. Πρώτο, την διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας με μοναδικό κανονιστικό πλαίσιο αυτό της μείωσης της σκιώδους οικονομίας και την απόδοση της φορολογίας. Δεύτερο, την απελευθέρωση και εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Τρίτο, την ποιοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση για όσο το δυνατό μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού και τη σύνδεσή της με τις επιχειρηματικές ιδέες.