Σε τι κατάσταση βρίσκεται η ιαπωνική οικονομία μετά από τα ισχυρά μέτρα νομισματικής χαλάρωσης;

Συνοψίζουμε τις τοποθετήσεις μας σχετικά με την εικόνα της Ιαπωνικής οικονομίας και πολιτικής με τη μορφή πέντε Ερωτήσεων-Απαντήσεων. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι τα μέτρα τόνωσης της ζήτησης έχουν φτάσει πια στα όριά τους, καθώς η χαλαρότητα στην οικονομία έχει σε μεγάλο βαθμό διαγραφεί. Περαιτέρω τόνωση θα προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό.

Ε1. Τι έχουμε μάθει από ταAbenomics;

Οι πολιτικές Abenomics έχουν αποδείξει ότι η τάση ανάπτυξης της Ιαπωνικής οικονομίας έχει μειωθεί σημαντικά. Με την επίτευξη μιας εύρωστης ανάπτυξης της τάξεως 2,3% το 2013, χάρη στην επιθετική δημοσιονομική πολιτική του Πρωθυπουργού Shinzo Abe, η χαλαρότητα έχει χαθεί από την οικονομία, καθιστώντας δύσκολο το έργο της διατήρησης μία τόσο δυναμικής τάσης ανάπτυξης. Η συνεχιζόμενη έλλειψη βελτίωσης στις εξαγωγές και η καθυστέρηση στην υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων αποτελούν αντανάκλαση περιορισμών προσφοράς και όχι έλλειψη συνολικής ζήτησης.

Ε2. Ποιος ήταν ο πιο λανθασμένος υπολογισμός των αρχών της Ιαπωνίας;

Η ανάκαμψη των πραγματικών εξαγωγών πάνω στην οποία τόσο η κυβέρνηση όσο και η BoJ βασίστηκαν δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Παρόλο που η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ανάκαμψη και το γιεν παραμένει σημαντικά εξασθενημένο σε πραγματικούς όρους, οι πραγματικές εξαγωγές δεν έχουν επανακάμψει. Ο λόγος είναι η περικοπή της εγχώριας παραγωγικής ικανότητας από τους Ιάπωνες κατασκευαστές.

Ε3. Γιατί, δεδομένου του ασθενούς γιεν, οι εξαγωγείς δεν επεκτείνουν την εγχώρια παραγωγική δυναμικότητα;

Ο βασικός λόγος για τον οποίο οι εξαγωγείς μετατοπίζουν την παραγωγή τους εκτός συνόρων είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζουν για να εξασφαλίσουν φθηνή εγχώρια εργασία, το οποίο οφείλεται στις δημογραφικές αλλαγές που παρατηρούνται στην Ιαπωνία. Παρόλο που η εγχώρια παραγωγή είναι προσοδοφόρα, τώρα που το γιεν έχει εξασθενήσει σε πραγματικούς όρους σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί από 1985, οι κατασκευαστές γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να μη διαρκέσει για πολύ (για παράδει γμα η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία θα μπορούσε να ενισχυθεί εάν η αύξηση των μισθών επιταχυνθεί).

Ε4. Γιατί υπάρχει αυτή η ξαφνική έλλειψη νεανικής εργασίας;

Τα τελευταία 20 χρόνια έχει παρατηρηθεί αναμφίβολα ανεπαρκής συνολική ζήτηση. Συγχρόνως όμως η προσφορά νεανικής εργασίας στην Ιαπωνία έχει μειωθεί σημαντικά. Για να διατηρηθεί σταθερό το εργατικό δυναμικό, όλο και περισσότερες εταιρίες προσφέρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας στην ηλικιακή ομάδα 20-30, κατί το οποίο θα ασκήσει πίεση προς τα επάνω στους μισθούς στο μέλλον.

Ε5. Έχουν επιτευχθεί τα όρια των δύο πρώτων «δεικτών» (arrows) τωνAbenomics;

Οι πρώτοι δύο δείκτες της επιθετικής νομισματικής χαλάρωσης και της επιθετικής δημοσιονομικής δαπάνης έχουν ήδη αποτιμηθεί στο έπακρο. Όταν ο Πρωθυπουργός Abe ξεκίνησε τα Abenomics στα τέλη του 2012, κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε να επαναλάβει τα λάθη της πρώτης θητείας του το 2007. Εκείνη τη στιγμή, η Ιαπωνική οικονομία απολάμβανε μία άνθηση εξαγωγών, η οποία τροφοδοτήθηκε από τις εκτός συνόρων «φούσκες» και το υπερ εξασθενημένο γιεν. Αλλά επειδή η ανάκαμψη περιοριζόταν σε τομείς που ωφελόνταν των εξαγωγών, ενώ το υπόλοιπο έθνος, ειδικά οι γεωργικές κοινότητες, υπέφερε από τις συνέπειες των υψηλών τιμών καυσίμων και εμπορευμάτων, η δημόσια δυσαρέσκεια οδήγησε σε μία ταπεινωτική ήττα του LDP κόμματος τον Ιούλιο 2007. Λίγο μετά την εκλογική ήττα, ο Abe αποφάσισε να παραιτηθεί από Πρωθυπουργός. Το μάθημα που έμαθε ήταν ότι παράλληλα με τη νομισματική χαλάρωση με σκοπό την εξασθένηση του γιεν και την τόνωση των εξαγωγών, χρειαζόταν επίσης να υιοθετήσει επιθετική επεκτατική δημοσιονομική πολιτική ώστε να αντισταθμίσει τα αρνητικά αποτελέσματα της υποτίμησης του γιεν, ειδικά στην επαρχία. Αν και αυτό το πακέτο πολιτικής δούλεψε το 2013, έχασε σαφέστατα τη θετική επίδρασή του το 2014 καθώς η χαλαρότητα εξαλείφθηκε σε μεγάλο βαθμό από την οικονομία.