Τα αμερικανικά νοικοκυριά δανείστηκαν με τον υψηλότερο ρυθμό από την έναρξη της κρίσης.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα την Έκθεση Χρέους και Στεγαστικής Πίστης των Νοικοκυριών για το τελευταίο τρίμηνο του 2013 όπου φαίνεται ξεκάθαρα ότι το χρέος των νοικοκυριών παρουσιάσε τη μεγαλύτερη αύξηση από το ξεκίνημα της κρίσης. Η έκθεση τονίζει ότι μετά από μία μακρά περίοδο απομόχλευσης, τα νοικοκυριά δανείζονται ξανά. Τα πρακτικά της FOMC τον Ιανουάριο κράτησαν ένα πιο επιφυλακτικό τόνο, δείχνοντας ότι η Επιτροπή αναμένει ότι η οικονομία θα επεκταθεί με μετριοπαθείς ρυθμούς στα επόμενα τρίμηνα αντανακλώντας εν μέρει τη συνεχή βελτίωση στις πιστωτικές συνθήκες και την ενδυνάμωση των ισοζυγίων των νοικοκυριών.

Η πιο μετριοπαθής άποψη ίσως είναι και η καλύτερη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τα ισοζύγια των νοικοκυριών έχουν βελτιωθεί θεαματικά. Από την άλλη, όμως, τα ίδια νοικοκυριά έχουν αποδειχθεί πολύ ευάλωτα στις μεταβολές των επιτοκίων, ειδικά όταν αφορά τα στεγαστικά δάνεια. Η ευαισθησία των νοικοκυριών στα υψηλά επιτόκια καθρεπτίζει την ευαισθησία τους στις τιμές των καταναλωτικών αγαθών.

Η Έκθεση Χρέους και Στεγαστικής Πίστης των Νοικοκυριών καταδεικνύει αύξηση του συνολικού χρέους των νοικοκυριών κατά $241 δις το τελευταίο τρίμηνο του 2013, η μεγαλύτερη αύξηση από το τρίτο τρίμηνο του 2007 ενώ υποδηλώνεται παράλληλα μια αύξηση του λόγου χρέους προς διαθέσιμο εισόδημα. Η Έκθεση αντανακλά τη συνέχιση της πρόσφατης τάσης, τα φοιτητικά δάνεια και τα δάνεια για την αγορά αυτοκινήτου να αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς και το χρέος από τις πιστωτικές κάρτες να ξεκινά μια αργή ανοδική πορεία.

Κατά «παράδοξο» ίσως τρόπο η Έκθεση παρουσιάζει μία υπερβολική αύξηση της στεγαστικής πίστης κατά $152 δις το Q4 του περασμένου έτους - η οποία συνέβαλε 63% στη συνολική αύξηση του χρέους κατά την ίδια περίοδο. Το boom που παρατηρείται στη στεγαστική πίστη, όμως, έρχεται σε αντίφαση με μία σειρά από δείκτες οι οποίοι υποδεικνύουν μία σίγουρη πτώση του στεγαστικού τομέα το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Οι πωλήσεις κατοικιών έπεσαν κατά 6,4% το τελευταίο τρίμηνο, μετά από μία αύξηση κατά 4,3% το τρίτο τρίμηνο του 2013. Χαρακτιριστικό της πτώσης αυτής αποτελεί το γεγονός ότι οι αιτήσεις για δάνεια αγοράς κατοικίας έπεσαν κατά 5,1% το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους.

Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην Έκθεση της Fed προέρχονται από διάφορες εκθέσεις χρηματοοικονομικών οίκων υψηλής εγκυρότητας. Παρόλα αυτά, πηγές από τη Fed υπογράμμισαν ότι είναι πιθανό να υπάρχει υστέρηση ανάμεσα στο πότε εκδίδεται ένα δάνειο και στο πότε πραγματικά εμφανίζεται στο ισοζύγιο του οφειλέτη. Πράγματι, υπάρχουν στοιχεία που επιβεβαιώνουν υστέρηση ενός τριμήνου από την καθαρή έκδοση ομολόγων ενυπόθηκων δανείων (MBS) και αλλαγές στα στοιχεία πίστης των νοικοκυριών όπως αυτά παρουσιάζονται στην Έκθεση της Fed. Επομένως, η υπερβάλλουσα αύξηση των  στεγαστικών δανείων που παρατηρούμε στην Έκθεση της Fed της Νέας Υόρκης πιθανόν να αντανακλά ενδυνάμωση της ζήτησης στέγης το πρώτο εξάμηνο του 2013 (και όχι το δεύτερο όπου και όπως προαναφέρθηκε η ζήτηση για κατοικία έπεσε σημαντικά) και η όποια  επιβράδυνση της ζήτησης δε θα μπορούσε να φανεί παρά σε μελλοντικές Εκθέσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.

Τα στοιχεία σχετικά με την έκδοση ομολόγων ενυπόθηκων δανείων δείχνουν μία ανοδική τάση το τελευταίο τρίμηνο του 2014 παρά τη μείωση της συνολικής δαπάνης για στέγη την ίδια περίοδο. Η στεγαστική πίστη μπορεί να αυξηθεί είτε επειδή περισσότεροι άνθρωποι δανείζονται είτε επειδή τα δάνεια είναι υψηλότερα. Οι αυξημένες τιμές των κατοικιών υποδηλώνουν υψηλότερα δάνεια για την αγορά κατοικίας, κρατώντας τη σχέση δάνειο/αξία σταθερή. Οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν περισσότερο από 11% τον Δεκέμβριο σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του περασμένου έτους και η Έκθεση επιβεβαίωσε ότι το κατά κεφαλή ποσό στεγαστικής πίστης αυξήθηκε για πρώτη φορά τα τελευταία τρία χρόνια.

Καθώς αναμένεται η τάση των τιμών των κατοικιών το 2014 να παραμείνει ανοδική, μολονότι σε χαμηλότερους ρυθμούς, αναμένουμε και μία θετική αύξηση στη στεγαστική πίστη. Μόνο, όμως, εάν η ζήτηση κατοικίας, σταθεροποιηθεί προς μια ανοδική τροχιά θα μπορούσαμε να μιλάμε για μία αναμφισβήτητη αύξηση της στεγαστικής πίστης. Θα έλεγε κανείς ότι από τη πλευρά της ζήτησης των επενδυτών δεν πνέει ούριος άνεμος καθώς το σύνολο των μη αξιοποιηθέντων ακινήτων έχει μειωθεί και οι τιμές έχουν αυξηθεί. Παρόλα αυτά, αναμένεται μία ανάκτηση της ζήτησης για αγορά κατοικίας ιδιαίτερα καθώς τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων έχουν πλέον σταθεροποιηθεί.

Το βασικό συμπέρασμα της ανάλυσής μας θεωρούμε ότι είναι η έλλειψη αύξησης του ονομαστικού εισοδήματος που σημαίνει ότι οι καταναλωτές παραμένουν σχετικά ανήσυχοι για το διαθέσιμο εισόδημά τους και ευάλωτοι στις όποιες μεταβολές των τιμών. Αν και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης φάνηκε πρόθυμη να ανακοινώσει την  επιστροφή των νοικοκυριών στο δανεισμό, αυτό που παρατηρήσαμε την προηγούμενη χρονιά ήταν μία έντονη ευαισθησία των νοικοκυριών στις μεταβολές των επιτοκίων. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στην αγορά κατοικίας το δεύτερο εξάμηνο του 2013, φαίνεται ξεκάθαρα ότι αν και η απομόχλευση των νοικοκυριών ανήκει σε μεγάλο βαθμό στο παρελθόν, τα νοικοκυριά από την άλλη παραμένουν απρόθυμα να προσθέσουν στα οικονομικά τους επιπλέον βάρη από δάνεια τα οποία είχαν επιτυχώς μειώσει μέσω της επαναχρηματοδότησης, της αποπληρωμή του χρέους ή ακόμα και τη χρεωκοπία. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι ο οικονομικός επιταχυντής (financial accelerator) μέσω του πιστωτικού καναλιού της νομισματικής πολιτικής παραμένει πολύ πιο χαμηλός σε σχέση με το παρελθόν.