«Βιογραφικά στοιχεία»

Ο γερμανός βαρώνος Μωρίς Χιρς (Maurice de Hirsh de Gereuth) γεννήθηκε στο Μόναχο στις 9 Δεκεμβρίου του 1831. Προερχόταν από μία αριστοκρατική οικογένεια τραπεζιτών ισραηλιτικής καταγωγής που επί πολλές γενεές κατείχε εξέχουσα θέση στον κύκλο της γερμανοεβραϊκής κοινότητας. Ο Μωρίς Χιρς σε ηλικία 13 ετών εστάλη στις Βρυξέλλες για να σπουδάσει οικονομικά και όταν έγινε 17 άρχισε να εργάζεται. Το 1855 συνδέθηκε με τον τραπεζικό οίκο Bischoffsheim & Goldschmidt που δραστηριοποιούνταν σε Βρυξέλλες, Λονδίνο και Παρίσι. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε στις 28 Ιουνίου του 1855 την κόρη του προέδρου της τράπεζας και έτσι αύξησε αλματωδώς την περιουσία του.

Το ζευγάρι υπήρξε κυριολεκτικά βαθύπλουτο. Ο βαρώνος Μωρίς Χιρς συγκαταλεγότανε στους 5 πιο πλούσιους Ευρωπαίους της εποχής του. Οι ίδιοι ζούσανε στην απόλυτη χλιδή σε έναν πύργο που διέθετε ο Χιρς στην περίφημη λεωφόρο Champs-Élysées του Παρισιού. Επίσης είχανε κατοικίες στο Λονδίνο, στην Ουγγαρία και στην Τσεχία.

Οι Χιρς κάνανε έναν γιο, τον Λυσιέν, ο οποίος όμως πέθανε στα 31 του χρόνια από πνευμονία, και μία κόρη η οποία πέθανε σε βρεφική ηλικία. Έτσι στις 16 Ιουνίου του 1887 αποφάσισαν να υιοθετήσουν τον γεννημένο στο Παρίσι Μωρίς Αρνό ντε Φόρεστ, ο οποίος έμελλε να γίνει πολιτικός της Μεγάλης Βρετανίας και κόμης του Λιχτενστάιν.

Το 1869 ο Χιρς κέρδισε την ανάληψη του σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή της Μακεδονίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τότε επισκέφτηκε για πρώτη φορά τη Θεσσαλονίκη, την οποία αγάπησε και αποφάσισε να ευεργετήσει αυτήν και την εβραϊκή της κοινότητα.

Ο Μωρίς Χιρς πέθανε στην πόλη Χουρμπάνοβο της Σλοβακίας (τότε Ουγγαρίας) στις 21 Απριλίου του 1896. Η γυναίκα του συνέχισε την αγαθοεργή του δράση για τις εβραϊκές κοινότητες σε διάφορες χώρες μέχρι την 1^η Απριλίου του 1899 όπου απεβίωσε στο Παρίσι. Το ζευγάρι Χιρς χρηματοδότησε εβραϊκές κοινότητες στη Γαλλία, στη Ρωσία, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στη Μεγάλη Βρετανία, στην Αργεντινή αλλά και αλλού. Οι δωρεές τους υπήρξαν τόσες πολλές και μεγάλες, που σε πολλές πηγές της ξένης βιβλιογραφίας δεν υπάρχει καν αναφορά για τις ευεργεσίες που κάνανε στη Θεσσαλονίκη.

 «Η κατασκευή της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής της Θεσσαλονίκης»

Κατά τον 19^ο αιώνα η λειτουργία ατμοκίνητων σιδηροδρόμων συμβόλιζε παγκόσμια το οριστικό πέρασμα στην εποχή του εκσυγχρονισμού και της εκβιομηχάνισης. Η Υψηλή Πύλη, δηλαδή η κυβέρνηση του σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έκρινε απαραίτητη την κατασκευή σιδηροδρόμων στις ευρωπαϊκές της επαρχίες στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει τον έλεγχο των περιοχών αυτών. Αυτές τις οθωμανικές φιλοδοξίες ανέλαβε να ικανοποιήσει το 1869 ο βαρώνος Χιρς.

Ο Χιρς εξασφάλισε την ανάθεση κατασκευής δικτύου 2.500 χιλιομέτρων στα τουρκοκρατούμενα Βαλκάνια. Ειδικά για την Μακεδονία, η τελική μελέτη προέβλεπε 350 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής που θα ένωνε την Θεσσαλονίκη με την Μητροβίτσα, πόλη κοντά στα τουρκοσερβικά σύνορα.

Στις 9 Φεβρουαρίου του 1871 ξεκίνησαν στη Θεσσαλονίκη τα έργα για την κατασκευή της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής στη Μακεδονία. Αρκετές εκατοντάδες εντόπιοι εργάτες αλλά και Ιταλοί εξειδικευμένοι τεχνίτες βρήκαν εργασία με αρκετά υψηλά μεροκάματα. Τελικά στις 22 Ιουλίου του 1872 ακούστηκαν σφυρίγματα τρένου στη Θεσσαλονίκη, όμως το σύνολο του έργου μέχρι την Μητροβίτσα παραδόθηκε στις 29 Δεκεμβρίου του 1874. Την πρώτη ατμομηχανή εισήγαγε στη Θεσσαλονίκη ένας άλλος μεγάλος εβραίος της πόλης, ο Δανιήλ Μοδιάνο.

Λέγεται πως για να καταφέρει να αναλάβει ο Χιρς το μεγαλεπήβολο αυτό έργο προσέφερε μπαξίσι 40 χιλιάδων λιρών στους ενεχόμενους. Με τις κατάλληλες όμως κινήσεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ο Χιρς κατάφερε να αποκομίσει από τις μετοχές των εταιριών του τεράστια κέρδη.

 «Ο λαϊκός συνοικισμός βαρώνου Χιρς»

Η φιλανθρωπική δράση του βαρώνου Χιρς και της γυναίκας του βαρώνης Κλάρα ντε Χιρς-Μπίσοφσαϊμ, υπήρξε έντονη  για τις εβραϊκές κοινότητες παγκοσμίως αλλά και για την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Χρηματοδότησε την κατασκευή πολλών ιδρυμάτων και ίδρυσε το λαϊκό συνοικισμό Βαρώνου Χιρς, συνοικία που βρισκόταν πίσω από τον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, μεταξύ των οδών Εγνατίας και Λαγκαδά. Σκοπός του βαρώνου ήταν η κατασκευή μικρών σπιτιών για να προσφέρει στέγη σε Εβραίους φυγάδες των ρωσικών πογκρόμ. Τα πογκρόμ ήταν λαϊκές εξεγέρσεις κατά των Εβραίων που είχαν ξεσπάσει σε εκατοντάδες ρωσικές πόλεις κατά τον 19ο αιώνα.

Το 1943 όμως, 70 χρόνια αργότερα, όλοι οι κάτοικοι του συγκεκριμένου συνοικισμού μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου της Πολωνίας και ο κενός συνοικισμός μετατράπηκε από την Γκεστάπο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μέσα σε διάστημα έξι μηνών 56.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στάλθηκαν στο μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης της χιτλερικής Ευρώπης.

 «Η ανέγερση του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου»

Η μεγάλη ευεργεσία του βαρώνου Χιρς στην πόλη της Θεσσαλονίκης ήταν η δημιουργία ενός πλήρους νοσοκομείου (κτίριο και εξοπλισμός), που αρχικά έφερε τιμής ένεκεν το όνομά του. Πρόκειται για το σημερινό «Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης». Με τη συνδρομή της βαρώνης Κλάρας ντε Χιρς διατέθηκαν 200.000 χρυσά φράγκα για το νοσοκομείο, το οποίο εγκαινιάστηκε και άρχισε να λειτουργεί το 1908. Την ανέγερσή του ανέλαβε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και ξεκίνησε το 1904 με σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Πιέρο Αριγκόνι, έναν από τους πιο σημαντικούς αρχιτέκτονες που πέρασαν ποτέ από τη Θεσσαλονίκη.

Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής το νοσοκομείο επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει τις ανάγκες του γερμανικού στρατού. Μετά την απελευθέρωση το κτίριο χρησιμοποιήθηκε από αγγλικές στρατιωτικές μονάδες και έπειτα από τον ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Το 1951 το κτίριο μεταβιβάσθηκε από την Ισραηλιτική Κοινότητα στο Ελληνικό Δημόσιο και μετονομάστηκε σε «Λαΐκό», καθώς εκεί μεταφέρθηκε το «Λαϊκό Νοσοκομείο» που ως τότε λειτουργούσε στην οδό Ολύμπου 13 (Καπναποθήκη Χριστοφίδου). Το 1983 συγχωνεύθηκε με το νοσοκομείο «Αγίας Σοφίας» το οποίο χτίστηκε και αυτό στις αρχές του 20^ου αιώνα από τη Ρωσική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Έκτοτε αποτέλεσε το «Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης».

Πρέπει όμως να τονιστεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι αποστολή του νοσοκομείου «Χιρς» ήταν αποκλειστικά και μόνο η εξυπηρέτηση της Ισραηλιτικής Κοινότητας, και όχι όλων των Ελλήνων. Υπό αυτό το καθεστώς λειτούργησε το νοσοκομείο μέχρι το 1941 και έτσι ο βαρώνος Χιρς δεν μπορεί να συγκαταλεχθεί στους μεγάλους ευεργέτες του Έθνους μας. Άλλωστε ήταν προφανές ότι ο ίδιος ποτέ δεν ένιωσε Έλληνας. Συγκαταλέγεται όμως στους ευεργέτες της πόλης της Θεσσαλονίκης και της εβραϊκής της κοινότητας.

το μοναδικό μη στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης που σημειώνεται είναι το ελληνικό, που βρίσκεται ανατολικά της Μητρόπολης, στη θέση όπου, μετά την πυρκαγιά του 1890 θα κτισθεί το Μητροπολιτικό Μέγαρο

ΤΟΥ ΜΠΟΥΤΑΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ*

* Επιχειρηματίας, αντιπρόεδρος Δ.Σ. της DMN A.E., κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Μάνατζμεντ και στη Στρατηγική Επιχειρήσεων από το LSE.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr