Οι λόγοι για τους οποίους θεωρούνται σημαντικά τα soft skills είναι:

α) είτε διότι η επιχείρηση διαθέτει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών,

β) είτε αυτή βασίζεται στη συνεργασία ατόμων / ομάδων / τμημάτων,

γ) είτε λόγω του ότι τις αντιλαμβάνεται ως βασική παράμετρο για την ανταγωνιστικότητά της.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται ότι η ανάπτυξη ήπιων δεξιοτήτων είναι εκείνο το στοιχείο που δημιουργεί ένα πρόσθετο προσόν και μία πρόσθετη αξία για έναν εργαζόμενο.

Double trouble στην στελέχωση

Στην έρευνα αναδεικνύεται ένα διπλό πρόβλημα, το οποίο μάλιστα τείνει να χρονίσει όσο δεν λαμβάνονται στοχευμένα μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, οι εργοδότες δυσκολεύονται να βρουν τους κατάλληλους υποψηφίους, ενώ ακόμη και στην περίπτωση της ανεύρεσης εργαζομένων, παρατηρείται δυσκολία στην κάλυψη των θέσεων εργασίας. Αυτό που προκύπτει μέσα από τις αναφορές των συνεντευξιαζόμενων είναι μια δυσκολία να βρουν υποψηφίους με κατάλληλο μίγμα - κεφάλαιο δεξιοτήτων που απαιτείται για την εκάστοτε επιχείρηση και ανάλογα το αντικείμενο εργασίας.

Ελλείψει αυτών, συχνά οι εργοδότες αναλαμβάνουν το κόστος κατάρτισης των εργαζομένων, έτσι ώστε μετά από κάποιο διάστημα να διαθέτουν τα προσόντα που οι ίδιοι αναζητούν και χρειάζονται στις επιχειρήσεις τους. Μερικά βασικά αίτια προέλευσης δυσκολιών εύρεσης εργαζομένων που καταγράφονται στην έρευνα είναι τα ακόλουθα: εξειδίκευση, ειδικά χαρακτηριστικά κλάδου δραστηριότητας (π.χ. τουρισμός - εποχιακή εργασία), φυγή εργαζομένων στο εξωτερικό, αναντιστοιχία προσφερόμενων και ζητούμενων δεξιοτήτων.

Ως προς τη δυσκολία στην κάλυψη των θέσεων εργασίας, οι εργοδότες αναφέρονται σε ένα γενικότερο έλλειμμα δεξιοτήτων και σε μια δυσκολία κάλυψης των κενών θέσεων και αυτό αφορά ακόμη και εκείνες τις επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν κενές θέσεις εργασίας την περίοδο της έρευνας. Αυτή η δυσκολία προκύπτει από ένα συνδυασμό παραγόντων που, είτε αφορούν ευρύτερες τάσεις που επηρεάζουν την σχετική προσφορά ή έλλειψη δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας, είτε σχετίζονται κυρίως με το ποιες δεξιότητες και ικανότητες οι ίδιοι οι εργοδότες θεωρούν ως σημαντικές ή κρίσιμες για τη λειτουργία της επιχείρησής τους.

Ως κρίσιμες δεξιότητες, που απαιτούνται από τους εργοδότες για τη λειτουργία και την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησής τους, προκρίνεται ένας συνδυασμός «σκληρών» και «ήπιων» δεξιοτήτων, όπως η γνώση ξένων γλωσσών, οι επικοινωνιακές δεξιότητες, ο επαγγελματισμός, η ευθυγράμμιση με τις αξίες της επιχείρησης και η ομαδοσυνεργατικότητα.

Μερικές στρατηγικές αντιμετώπισης των ελλείψεων σε δεξιότητες και κάλυψης των κενών θέσεων εργασίας, όπως παρουσιάζονται στην έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, έχουν ως εξής:

• Κάλυψη κενών εσωτερικά από την εταιρεία
• Εκπαίδευση από την εταιρεία (youtube, coursera, κλπ)
• Αναζήτηση προσωπικού με τυπικούς (λ.χ. τεστ) και άτυπους τρόπους (λ.χ. μέσω κοινωνικών δικτύων)
• Αναζήτηση προσωπικού με παραδοσιακούς και σύγχρονους τρόπους (λ.χ. διαδικτυακές πλατφόρμες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αγγελίες εργασίας)
• Χρηματοδότηση σεμιναρίων κατάρτισης / επιμόρφωσης εργαζομένων
• Προσκλήσεις ειδικών
• Επένδυση στη βελτίωση των ειδικών και των γενικών δεξιοτήτων των εργαζομένων (λ.χ. αγορά βιβλίων)
• Αυτό-επιμόρφωση εργοδότη

Οι υπερπροσοντούχοι

Εκτός των προαναφερθέντων, υπάρχει και η περίπτωση των υπερπροσοντούχων, οι οποίοι δεν προτιμώνται από τους εργοδότες, με τη λογική του ότι έχουν υψηλότερες απαιτήσεις και θεωρούν την εργασία μεταβατική, μέχρι να βρουν αυτό που τους ταιριάζει. Ειδικότερα όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι υπερπροσοντούχοι, αν και δεν αποκλείονται, δεν προτιμώνται, είτε επειδή οι εργοδότες δεν μπορούν να τους προσφέρουν τις ανάλογες οικονομικές απολαβές ή/και πιθανότητες ιεραρχικής εξέλιξης, είτε γιατί θεωρούν ότι στην περίπτωση αυτή οι υποψήφιοι εργαζόμενοι απλώς συμβιβάζονται και αντιλαμβάνονται τη δουλειά που τους προσφέρεται ως κάτι προσωρινό ή μεταβατικό. Κατά περίπτωση επιλέγονται ή όχι «πρακτικάριοι» από την πρακτική άσκηση των πανεπιστημιακών σχολών.

Αναντιστοιχία δεξιοτήτων

Γενικότερα, οι εργοδότες θεωρούν ότι υπάρχει αναντιστοιχία ή και έλλειψη δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας την οποία αποδίδουν σε διάφορους παράγοντες, μεταξύ αυτών η αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος –ειδικά της τριτοβάθμιας ή μεταλυκειακής εκπαίδευσης- να παρακολουθήσεις τις αλλαγές (στα επαγγέλματα, στις ειδικότητες, στην τεχνολογία, κλπ). Ζητούνται επίσης εξειδικευμένες δεξιότητες που οι εργαζόμενοι δεν διαθέτουν (π.χ. κλάδος παροχής υπηρεσιών υγείας).

Άλλοι, ωστόσο, δήλωσαν ότι δεν υπάρχει αναντιστοιχία, καθώς οι δεξιότητες που ζητούν είναι τεχνικές σχετιζόμενες με το επάγγελμα και πρακτικές δεξιότητες καθημερινής φύσεως (λ.χ. κλάδος τουρισμού). Επισημαίνεται επίσης μια μεταστροφή στις αξίες της νέας γενιάς, η οποία σηματοδοτεί μια ευρύτερη αλλαγή στα πρότυπα και κριτήρια σχετικά με την επιλογή εργασίας.

Το τρίπτυχο «Κατάρτιση - Δεξιότητες - Εποχικότητα»

Οι εργοδότες (κυρίως των επιχειρήσεων μεγάλου μεγέθους) αξιοποιούν και χρηματοδοτούν τόσο διαδικασίες ενδοεπιχειρησιακής μάθησης / κατάρτισης όσο και εκτός της επιχείρησης διόδους μάθησης. Σε ειδικότητες που απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες, (π.χ. ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων σε εξειδικευμένα λογιστικά του εκάστοτε κλάδου) η κατάρτιση των εργαζομένων κρίνεται αναγκαία. Αντιθέτως, σε ειδικότητες, στις οποίες οι εργαζόμενοι χρειάζεται να κατέχουν πρακτικές δεξιότητες που σχετίζονται με το επάγγελμα, δεν χρειάζεται να καταρτιστούν για την περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους, καθώς ορισμένα επαγγέλματα είναι πρακτικά και η ανάπτυξη δεξιοτήτων βασίζεται στην εμπειρία και στην καθημερινή τριβή στην εργασία (π.χ. κλάδος τουρισμού).

Μεταξύ των ήπιων δεξιοτήτων, η επικοινωνία, η ομαδικότητα, η προσαρμοστικότητα / εξελιξιμότητα σε συνδυασμό με την ικανότητα και, κυρίως, τη θέληση για μάθηση φαίνονται να κατέχουν κεντρικό ρόλο. Σε ορισμένες περιπτώσεις η εννοιολόγηση των soft skills γίνεται με πιο παραδοσιακούς όρους, που απέχουν από τους κυρίαρχους ορισμούς, αν και το είδος των προσόντων στα οποία αναφέρονται υπονοούν προσόντα που θεωρούνται ως ήπιες δεξιότητες. Την ίδια στιγμή, σημαντική παράμετρο για την ύπαρξη ή μη κενών θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις συνιστά η εποχικότητα που χαρακτηρίζει αρκετές τοπικές οικονομίες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό βασίζονται στον τουρισμό, ο οποίος αλληλεπιδρά και με άλλους κλάδους των τοπικών οικονομιών.

Αριστοτέλης Παππάς

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr