Αναγνώριση των κινδύνων του διαδικτύου, οι νεότεροι και πιο εντατικοί χρήστες περισσότερο «υποψιασμένοι» - Ποια μέτρα προστασίας επιλέγουν οι χρήστες

Όπως καταδεικνύουν τα ευρήματα της έρευνας, η συντριπτική πλειονότητα θεωρεί ότι η χρήση του διαδικτύου εγκυμονεί κινδύνους (84%) ανεξαρτήτως δημογραφικών χαρακτηριστικών με τους περισσότερο αναφερόμενους κινδύνους να είναι κατά σειρά: το ενδεχόμενο εξαπάτησης σε μια ηλεκτρονική συναλλαγή ή αγορά (48%), η κατάχρηση προσωπικών δεδομένων από τρίτους (32%), η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση ανηλίκων (26%) και το κακόβουλο λογισμικό ή το χακάρισμα των κοινωνικών δικτύων ή/και της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (14%).

Σε σχέση με τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνουν οι χρήστες του διαδικτύου για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών, 2/3 (67%) δηλώνουν ότι λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των ηλεκτρονικών αγορών και συναλλαγών τους. Ειδικότερα, οι χρήστες διαδικτύου που λαμβάνουν μέτρα προστασίας των συναλλαγών τους στην πλειονότητά τους επισκέπτονται μόνο ιστοσελίδες που γνωρίζουν (90% εξ αυτών), δεν «ανοίγουν» e-mails άγνωστων αποστολέων (88%), χρησιμοποιούν αποκλειστικά τον προσωπικό τους υπολογιστή (84%) και έχουν εγκαταστήσει λογισμικό εναντίον των ιών (79%). Είναι, ωστόσο, αξιοσημείωτο πως 4 /10 Έλληνες δηλώνουν ότι δεν έχουν επαρκή ενημέρωση για τους κινδύνους αυτούς.

Αυξημένη ανασφάλεια στην κοινή γνώμη όσον αφορά στη χρήση των προσωπικών δεδομένων

Ανάμεσα στους χρήστες του διαδικτύου, μόλις 1/10 δηλώνει ότι έχει πράγματι πέσει θύμα κυβερνοεγκλήματος (11%), ποσοστό που εμφανίζεται σχετικά πιο έντονο σε όσους ανταποκρίνονται στο προφίλ του εντατικού χρήστη. Επιπλέον, ενώ σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού έχει ακούσει για τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (95%), μόνο το 9% έχει απευθυνθεί σε αυτήν για θέματα ασφαλείας στο διαδίκτυο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ακόμη και για την μερίδα του πληθυσμού που έχει πέσει θύμα κυβερνοεγκλήματος το ποσοστό αυτό είναι χαμηλό και δεν ξεπερνά το 35%.  Μάλιστα, 1/10 έχουν απευθυνθεί κάπου αλλού για θέματα ασφάλειας στο διαδίκτυο, και εξ αυτών σε 1/4 περιπτώσεις έχουν καταφύγει σε φίλους και συγγενείς (25%), σε 1/5 περιπτώσεις έχουν απευθυνθεί στην αστυνομία (19%), στο 17% των περιπτώσεων σε κάποιον πάροχο τηλεπικοινωνιών και στο 14% σε κάποιον ειδικό ή εταιρεία Πληροφορικής.

Όσον αφορά στο σκέλος της έρευνας που εστιάζει στην ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων, 1/2 αισθάνεται ότι, συγκριτικά με 5 χρόνια πριν, τα προσωπικά δεδομένα είναι λιγότερο ασφαλή. Αποτυπώνεται, επίσης, και ένα έλλειμμα πληροφόρησης καθώς 4/10 δεν γνωρίζουν ή δεν έχουν ακούσει κάτι για τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.  

Μη επαρκής η κατανόηση των χρηστών για την αξιοποίηση των δεδομένων τους-Προκρίνεται η ασφάλεια μέσα από αυστηρότερη νομοθεσία έναντι της ελευθερίας

Σύμφωνα με την έρευνα, 1/4 ανησυχεί «πάρα πολύ» για τον τρόπο που οι εταιρείες και οι κρατικοί οργανισμοί χρησιμοποιούν τα δεδομένα που συλλέγουν, ενώ σχεδόν οι μισοί δηλώνουν ότι δεν έχουν επαρκή κατανόηση για το πώς χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους από τις εταιρίες και τους κρατικούς οργανισμούς. Επίσης, πάνω από 1/2 (53%) εκτιμά ότι η συλλογή δεδομένων από τις εταιρίες συνεπάγεται περισσότερους κινδύνους απ’ ό,τι οφέλη για τους ίδιους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους κρατικούς οργανισμούς είναι αρκετά χαμηλότερο (39%).

Τέλος, στο ερώτημα «Ελευθερία ή Ασφάλεια» η πλειοψηφία προκρίνει την Ασφάλεια (60%) έναντι της Ελευθερίας (37%) και κυρίως οι γυναίκες, οι μεγαλύτερες γενιές, οι χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις και εκπαιδευτικές βαθμίδες, οι περιστασιακοί ή οι μη χρήστες του διαδικτύου. Επίσης, η αυστηρότερη νομοθεσία θεωρείται από 1/2 (48%) πιο αποτελεσματικός τρόπος για την προστασία προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών, ενώ λιγότερο από 1/3 (31%) θεωρούν προτιμότερη την εισαγωγή βελτιωμένων εργαλείων που θα επιτρέπουν στους ίδιους τους πολίτες να ελέγχουν καλύτερα τη διάθεση και χρήση των προσωπικών τους δεδομένων.

Η Μαρία Σκάγκου (φωτο), Αντιπρόεδρος ΔΣ και Διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων της Vodafone Ελλάδας, δήλωσε με αφορμή τα ευρήματα της έρευνας: «Αποτιμώντας τα ευρήματα της έρευνας, βλέπουμε ότι η ασφάλεια κατά την χρήση του Διαδικτύου καθώς και η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι ζητήματα που απασχολούν ιδιαιτέρως τους Έλληνες χρήστες, και μάλιστα όχι απλώς στο επίπεδο του προβληματισμού αλλά και της ενεργούς πρόληψης. Οφείλουμε, πάντως, να σταθούμε με προσοχή στην ανασφάλεια του 50% του δείγματος αναφορικά με τον τρόπο που τρίτοι - είτε αυτοί είναι επιχειρήσεις είτε δημόσιοι φορείς - διαχειρίζονται τα προσωπικά τους δεδομένα, σε συνάρτηση με το κάλεσμα που προκύπτει για αυστηροποίηση των νόμων αλλά και της πρόθεσης για εκχώρηση ελευθεριών προκειμένου τα δεδομένα μας να προστατεύονται. Η πραγματικότητα είναι ότι υπάρχει και νομοθετικό πλαίσιο και προηγμένα εργαλεία για την ψηφιακή μας θωράκιση, που σημαίνει ότι τόσο η Πολιτεία όσο και οι επιχειρήσεις έχουμε ακόμα δουλειά να κάνουμε σε ό,τι αφορά την ενημέρωση και την εκπαίδευση της κοινής γνώμης για το θέμα, καθώς και να καλλιεργήσουμε ένα ρεαλιστικό αίσθημα ασφάλειας με τις πρωτοβουλίες μας».   

Ο Στράτος Φαναράς,  Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Metron Analysis, δήλωσε σχετικά: «Όπως προκύπτει από την έρευνά μας, το διαδίκτυο αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των περισσότερων Ελλήνων. Αναπόσπαστο κομμάτι όμως είναι και οι ανασφάλειες που προκύπτουν, καθώς στην ψηφιακή εποχή οι νέες δυνατότητες που έχουμε στα χέρια μας συνδέονται και με νέες απειλές. Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 8 στους 10  Έλληνες και Ελληνίδες πιστεύουν ότι η χρήση του διαδικτύου εγκυμονεί κινδύνους ειδικά για την ασφάλεια των συναλλαγών και τα προσωπικά δεδομένα, και οι πιο ενημερωμένοι και «υποψιασμένοι» χρήστες λαμβάνουν μέτρα αυτοπροστασίας, ενώ επίσης 1 στους 2 θεωρεί ότι τα προσωπικά του δεδομένα είναι λιγότερο ασφαλή απ’ ό,τι πριν από 5 χρόνια. Ταυτόχρονα, πάνω από 2 στους 3 ανησυχούν για το πώς χρησιμοποιούνται τα προσωπικά τους δεδομένα και σχεδόν 1 στους 2 δηλώνει ότι δεν κατανοεί το πώς χρησιμοποιούνται, είτε από εταιρείες είτε από το κράτος. Πάντως, η ελληνική κοινωνία δεν φαίνεται πιο καχύποπτη από άλλες, πιο προηγμένες ψηφιακά κοινωνίες, ωστόσο βλέπουμε να υπάρχει ανάγκη για περισσότερη ασφάλεια στο διαδίκτυο και στα προσωπικά δεδομένα, με αυστηρότερες νομοθετικές ρυθμίσεις – στοιχείο που δείχνει ότι η έννοια της ασφάλειας προσλαμβάνει σήμερα νέες διαστάσεις».

Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος, Δρ. Ευρωπαϊκής ασφάλειας και νέων απειλών και κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ δήλωσε: «το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες είναι η μεγάλη πρόκληση της εποχής μας. Η ραγδαία εξέλιξη τους επηρεάζει καταλυτικά τη ζωή μας, προκαλώντας αισθήματα προόδου, αλλά και ανασφάλειας και καχυποψίας. Το διαδίκτυο μας παρέχει ευκαιρίες, αλλά και προκλήσεις. Η έρευνα δείχνει πως και οι Έλληνες πολίτες μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες με τους πολίτες άλλων χωρών. Είναι σημαντικό να μην βλέπουμε το ζήτημα της ασφάλειας και της ιδιωτικότητας ως αντιθετικά, αλλά ως συμπληρωματικά. Μια μεγάλη πρόκληση για το οικοσύστημα της κυβερνοασφάλειας, τόσο για το κράτος, όσο και τις ανεξάρτητες αρχές, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, που προκύπτει από την έρευνα, είναι η ενημέρωση και η εξήγηση τόσο του νομοθετικού πλαισίου που υπάρχει, όσο και των εργαλείων. Πρέπει όλοι μας να συμβάλλουμε στο να δημιουργηθεί μια κουλτούρα σωστής χρήσης, αλλά και εμπιστοσύνης στους αρμόδιους φορείς, οι οποίοι μπορούν να μας βοηθήσουν όταν εντοπίσουμε και  να διαχειριστούμε ένα πρόβλημα».

Σημειώνεται ότι η συνδυαστική έρευνα τηλεφωνικών και online συνεντεύξεων διενεργήθηκε από την Metron Analysis, μετά από ανάθεση της Vodafone Ελλάδας, κατά το χρονικό διάστημα 10-18/04/2023 σε πανελλαδικό επίπεδο.