Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Inside Information Magazine - Ιούλιος 2023

Του Σπύρου Πολυχρονόπουλου

Στις 26 Απριλίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε τις νέες νομοθετικές της προτάσεις για τη μεταρρύθμιση των κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Κεντρικός στόχος των προτάσεων είναι η ενίσχυση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, με παράλληλη προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης σε όλα τα κράτη-μέλη μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.

Οι προτάσεις της Επιτροπής, «προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα», σημειώνει ο Γιώργος Μελέας και εξηγεί: «Λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη μείωσης των πολύ αυξημένων επιπέδων δημόσιου χρέους, βασίζονται στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πολιτική της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού ενώ στοχεύουν στην προετοιμασία για μελλοντικές προκλήσεις, στηρίζοντας την πρόοδο προς μια πράσινη, ψηφιακή, ανθεκτική και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία, καθιστώντας την ΕΕ πιο ανταγωνιστική.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Α. ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗ ΕΘΝΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

Τα εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά και διαρθρωτικά σχέδια αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο των προτάσεων της Επιτροπής. Τα κράτη-μέλη θα σχεδιάσουν και θα υποβάλουν σχέδια που θα καθορίζουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους, μέτρα για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και των μεταρρυθμίσεων προτεραιότητας και των επενδύσεων σε διάστημα τουλάχιστον τεσσάρων ετών. Τα σχέδια αυτά θα αξιολογούνται από την Επιτροπή και μετέπειτα θα εγκρίνονται από το Συμβούλιο.

Β. ΑΠΛΟΥΣΤΕΡΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Οι δημοσιονομικές καταστάσεις, οι προκλήσεις και οι οικονομικές προοπτικές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, ενιαία προσέγγιση δεν υπάρχει. Οι προτάσεις επιδιώκουν τη μετάβαση σε ένα πλαίσιο εποπτείας που βασίζεται περισσότερο στον κίνδυνο, που θέτει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους στο επίκεντρο του, προωθώντας παράλληλα τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Γ. ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ

Οι προτάσεις έχουν ως στόχο να διευκολύνουν και να ενθαρρύνουν τα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν σημαντικά μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά μέτρα. Οι χώρες θα επωφεληθούν από μια πιο σταδιακή πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής εάν δεσμευτούν στα σχέδιά τους για ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που συμμορφώνονται με συγκεκριμένα και διαφανή κριτήρια.

Δ. ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Ενώ οι προτάσεις παρέχουν στα κράτη-μέλη μεγαλύτερο έλεγχο όσον αφορά τον σχεδιασμό των μεσοπρόθεσμων σχεδίων τους, θέτουν επίσης σε εφαρμογή ένα αυστηρότερο καθεστώς επιβολής για να διασφαλίσουν ότι τηρούνται οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν».

ΤΑ «ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ» ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Ευρισκόμενος στο επίκεντρο των εξελίξεων ο Γιώργος Μελέας διαπιστώνει ότι «από τις μέχρι τώρα συζητήσεις σε επίπεδο ΕΕ στο Συμβούλιο αλλά και στο Κοινοβούλιο διαφαίνονται δυο σημαντικές τάσεις. Από την μια, η τάση της Γαλλίας που ενστερνίζεται την άποψη της Επιτροπής για μεγαλύτερη ευελιξία των κρατών-μελών και την πρόβλεψη για εθνική ιδιοκτησία των σχεδίων ώστε τούτα να αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας της κάθε χώρας και από την άλλη υπάρχει η τάση της Γερμανίας που ζητάει αυστηρούς κανόνες δίχως να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε οικονομίας.

Η Ελλάδα θα πρέπει σαφώς να ταχθεί με το μέρος της Γαλλίας αλλά και των άλλων χωρών του Νότου που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την διαχείριση του χρέους και να προσπαθήσει να συνδέσει τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις με τις νέες προτάσεις οικονομικής διακυβέρνησης.

Είναι ανησυχητικό που ενώ η συζήτηση σε επίπεδο ΕΕ έχει θερμανθεί στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο ισχνές αναφορές. Το νέο Σύμφωνο θα επηρεάσει σημαντικά την οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας στο μέλλον και θα έπρεπε να ακούσουμε διεξοδικά και εμπεριστατωμένα τι πιστεύ[1]ουν τα ελληνικά κόμματα και ιδίως η νέα κυβέρνηση».

ΣΤΟΧΟΙ

Ο Δημήτρης Λιάκος, Οικονομολόγος, πρώην Υφυπουργός, από τη μεριά του επισημαίνει ότι οι σημαντικότερες κατευθύνσεις – συγκλίσεις που προτείνονται από την Κομισιόν για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας είναι οι εξής:

1.Οι στόχοι για το ετήσιο έλλειμμα (3%/ΑΕΠ) και το δημόσιο χρέος (60%/ΑΕΠ), που εμπεριέχονται στις ευρωπαϊκές Συνθήκες,

2. Το σύνολο των κρτών–μελών υποχρεούνται να παρουσιάσουν εθνικά μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά - διαρθρωτικά σχέδια, τα οποία θα οφείλουν να καλύπτουν τη δημοσιονομική πολιτική, τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα ειδικά χαρακτηριστικά τους όσο και τις κοινές ευρωπαϊκές προκλήσεις (πληθωρισμός, επιτόκια, κλιματική αλλαγή, δημογραφικές επιπτώσεις, ψηφιακή μετάβαση, ανταγωνιστικότητα κ.α.).
3. Στα εθνικά σχέδια θα περιγράφεται με σαφήνεια το δημοσιονομικό “μονοπάτι”, με τον δείκτη των “καθαρών πρωτογενών δαπανών” να αποτελεί τον βασικό συντελεστή παρακολούθησης της δημοσιονομικής πορείας.
4. Η προετοιμασία των σχεδίων θα γίνεται σε συνεργασία με την Ε.Ε., προκειμένου να εξασφαλισθεί μια κοινή μεθοδολογία.
5. Δίνεται η δυνατότητα παράτασης της δημοσιονομικής προσαρμογής (4+3 έτη), υπό την δεσμευτική προϋπόθεση ότι το εκάστοτε κράτος-μέλος θα παρουσιάσει ένα αναθεωρημένο ολιστικό και συνεκτικό πρόγραμμα.
6. Για τα κράτη-μέλη με δημόσιο χρέος μεγαλύτερο του 60%/ΑΕΠ (όπως η Ελλάδα) τα εθνικά μεσοπρόθεσμα σχέδια θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η αναλογία θα μειώνεται σταθερά. Για τα κράτη-μέλη με ποσοστό χρέους κάτω από 60%/ΑΕΠ που αντιμετωπίζουν ωστό[1]σο οικονομικές προκλήσεις το εθνικό σχέδιο θα πρέπει να διασφαλίζει ότι ο λόγος χρέος/ΑΕΠ θα παραμένει σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Για τα κράτη-μέλη με χαμηλές προκλήσεις για το δημόσιο χρέος η δημοσιονομική πο[1]ρεία θα πρέπει να διασφαλίζει ότι το έλλειμμα διατηρείται αξιόπιστα κάτω από 3% σε συνεχή βάση ή μειώνεται επαρκώς προς αυτήν την κατεύθυνση.
7. Η εξέταση της ύπαρξης υπερβολικού ελλείμματος θα εκκινείται στην περίπτωση απόκλισης από τη συμφωνημένη δημοσιονομική πορεία.
8. Η γενική ρήτρα διαφυγής παραμένει στην φαρέτρα της Ε.Ε. στο ενδεχόμενο έκτακτων κλυδωνισμών της ευρωπαϊκής οικονομίας.
9. Δίνεται η δυνατότητα ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής για μεμονωμένες περιπτώσεις στο ενδεχόμενο εκδήλωσης καταστάσεων που θα θεωρούνται εκτός του ελέγχου της εκάστοτε κυβέρνησης, κατόπιν πρότερης έγκρισης από το Συμβούλιο.

Ο κ. Λιάκος υπογραμμίζει επίσης ότι το Eurogroup έχει από το Μάρτιο καλέσει τις χώρες–μέλη της Ευρωζώνης να προχωρήσουν σε σταδιακή απόσυρση των γενικευμένων μέτρων στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις που ελήφθησαν κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης και τον περιορισμό τους μόνο προς τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις. Παράλληλα τονίσθηκε ότι τα όποια μέτρα οφείλουν να έχουν προσωρινό χαρακτήρα προκειμένου να μην τεθεί σε κίνδυνο η δημοσιονομική ισορροπία.

ΒΟΡΡΑΣ – ΝΟΤΟΣ

Σύμφωνα με τον κ. Λιάκο «οι ισχυρές χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά, προεξάρχουσας της Γερμανίας, έχοντας θέσει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση του ζητήματος του πληθωρισμού θεωρούν ως ενδεδειγμένη λύση τη σύσφιξη τόσο της δημοσιονομικής όσο και της νομισματικής πολιτικής χωρίς εξαιρέσεις “χαλάρωσης” σε κάποιες χώρες-μέλη.

Παράλληλα επιθυμούν τη διατήρηση της κοινής υποχρέωσης ποσοτικής μείωσης του χρέους σε ετήσια βάση (κατά 1% τουλάχιστον), σημείο που σίγουρα θα προκαλέσει έντονες τριβές με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου.

Από την άλλη μεριά, αρκετές χώρες έχουν βάλει στο τραπέζι ενδιαφέρουσες προτάσεις όπως η εξαίρεση των επενδύσεων για την “πράσινη” και την ψηφιακή μετάβαση, των δαπανών για αμυντικούς εξοπλισμούς και την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού/προσφυγικού από την μέτρηση του ετήσιου ελλείμματος, σημεία που θα αποτελέσουν μέρη της διαπραγμάτευσης στο ανώτατο επίπεδο.

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Λιάκος κλείνει με όσα θα πρέπει κατά τη γνώμη του να περιμένουμε από τη νέα ελληνική κυβέρνηση για την κρίσιμη αυτή μεταρρύθμιση: «Εκείνο που πρέπει να συγκρατήσουμε για την Ελλάδα είναι η μετάβαση σε μια νέα φάση, πιο απαιτητική και λιγότερο γενναιόδωρη σε σύγκριση με την τελευταία τριετία. Τα μέτρα στήριξης θα σταματήσουν, ενδεχομένως με την εξαίρεση της παροχής βοήθειας στα πιο ευάλωτα εισοδηματικά στρώματα.

Η επόμενη κυβέρνηση οφείλει να κινηθεί πιο αποτελεσματικά προκειμένου η απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων να γίνει με τρόπο πολλαπλασιαστικό και αποδοτικό όσον αφορά τη βελτίωση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Ταυτόχρονα, οφείλει να δημιουργήσει τις κατάλληλες συμμαχίες με άλλες χώρες, διεκδικώντας ένα συνολικό πλέγμα πιο φιλικό στην ανάπτυξη και την απασχόληση και την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι το νέο πλαίσιο είναι πιο ευνοϊκό σε σύγκριση με τις απαιτήσεις των ισχυόντων δημοσιονομικών κανόνων. Χωρίς να γνωρίζουμε το ακριβές ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος που θα πρέπει να επιτύχουμε από το 2024, οι μεγαλύτερες πιθανότητες το φέρουν στην περιοχή του ± 2% - 2,5%/ έτος».

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr