Ζήσατε από πρώτο χέρι την κρίση στην αγορά. Ποιες επιχειρηματικές δραστηριότητες θεωρείτε ότι επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία του κορονοϊού και χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν θέλει κάποιος να εντοπίσει επαγγελματικούς κλάδους που δεν επλήγησαν από την πανδημία, θα δυσκολευτεί. Επλήγη το σύνολο σχεδόν των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, η κάθε μία υπό το δικό της ιδιαίτερο καθεστώς. Οι σημαντικότερες, όμως, αρνητικές συνέπειες εμφανίστηκαν σε τρεις βασικούς κλάδους που διαθέτουν χαρακτηριστικά πυλώνα της ελληνικής οικονομίας: Στην εστίαση, τον τουρισμό και τις μεταφορές.

Στο επίπεδο της λήψης μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, η κυβέρνηση, όπως τονίζουν και όλες οι διεθνείς καταγραφές, αντέδρασε αποτελεσματικότερα από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η πρόκληση ήταν και παραμένει εξαιρετικά δύσκολη και πρωτόγνωρη. Το σύνολο των επαγγελματικών κλάδων που κλήθηκαν να προσαρμοστούν ταχύτατα στα μέτρα που εξαγγείλαμε, ανταποκρίθηκε και με το παραπάνω. Αναφορικά με τη λήψη άμεσων μέτρων ανακ   ούφισης των επαγγελματιών και των εργαζομένων των κλάδων που επλήγησαν περισσότερο η κυβέρνηση προχώρησε με πολύ γρήγορα βήματα στην αναστολή εξόφλησης των οφειλών, στην καταβολή αποζημιώσεων ειδικού σκοπού, στην κατάρτιση και τη λειτουργία του προγράμματος Συν-εργασία, τα διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής του Υπουργείου Οικονομικών στις δύο φάσεις του οποίους έχουν ενταχθεί περισσότερες από 100.000 επιχειρήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αποτελούν μια σειρά “εκτάκτων” ή “πυροσβεστικών” μέτρων αλλά συγκεκριμένων βημάτων προς την πορεία της ανάκαμψης για την οποίαν εργαζόμαστε όλοι. Και φυσικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι, παράλληλα με τα μέτρα για τον Covid-19, τα αναπτυξιακά μέτρα τα οποία υλοποιούμε δεν σχεδιάστηκαν εκτάκτως λόγω της πανδημίας αλλά στην συντριπτική πλειονότητά τους ήταν μέτρα που είχαμε σχεδιάσει στο πλαίσιο της συνολικής μας πολιτικής. Σημαντικό είναι, επίσης, ότι ως χώρα κατακτήσαμε κάτι που δεν διαθέταμε, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα αξιοπιστίας διεθνώς. Σε συνθήκες πανδημίας και μεγάλης διεθνούς οικονομικής κρίσης, βγήκαμε στις αγορές και προχωρήσαμε σε έκδοση 7ετούς ομολόγου. Επίσης, η ανταγωνιστική θέση της Ελλάδας παρουσίασε άνοδο κατά εννέα θέσεις, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ελβετικού Institute for Management Development.

Ποια μηνύματα λαμβάνετε από τον κλάδο της εστίασης; Θα αντέξει στην πίεση της κρίσης;

Τα μηνύματα που παίρνουμε από τον χώρο της εστίασης είναι εξαιρετικά και ελπιδοφόρα. Η μαζική εστίαση είναι ένας μεγάλος και αντιπροσωπευτικός καθρέφτης, αφενός για το πώς εξελίσσεται η κατάσταση στο σύνολο της ελληνικής αγοράς σχετικά με το λιανεμπόριο και αφετέρου η μέχρι στιγμής πρωτόγνωρη, σε κάθε περίπτωση, εμπειρία δηλώνει το υψηλό επίπεδο κοινωνικής και επιχειρηματικής ευθύνης των επαγγελματιών του κλάδου κατά το άνοιγμα τόσο των εξωτερικών όσο και των εσωτερικών χώρων που ξεκίνησαν να λειτουργούν και πάλι από τις 6 Ιουνίου. Αναμφίβολα, η επανέναρξη της χρήσης των εξωτερικών χώρων έδωσε νέα ώθηση σε αυτό που λέμε επανεκκίνηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Παρατηρήθηκαν και συνεχίζουν να παρατηρούνται, βεβαίως, διάφορα μικροπροβλήματα σχετικά με την ορθή εφαρμογή των μέτρων που έχουμε εξαγγείλει αλλά αντιμετωπίζονται όλα. Κοιτάζοντας, όμως, τη μεγάλη εικόνα η εκτίμηση είναι ότι βρισκόμαστε σε εξαιρετικά καλό σημείο.

Βασικό μέλημα παραμένει η στήριξη όλων των επιχειρήσεων του κλάδου με συγκεκριμένα μέτρα, πχ η μείωση ΦΠΑ. Στην παρούσα, φάση, όμως, αυτό που είναι το σημαντικότερο για όλους μας και το οποίο θα μας επιτρέψει να προχωρήσουμε στα επόμενα αναπτυξιακά μας βήματα είναι ο σεβασμός των υγειονομικών πρωτοκόλλων που έχουν καταρτίσει οι αρμόδιοι φορείς. Ο κίνδυνος δεν έχει περάσει.

Είναι τελικά ο τουρισμός ο μεγάλος «ασθενής» του κορονοϊού ή θεωρείτε πως το φετινό καλοκαίρι μπορεί να… σωθεί;

Είμαστε ρεαλιστές και γνωρίζουμε ότι φέτος αναπόφευκτα θα έχουμε ύφεση παρόλο που οι προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας χαρακτηρίζονταν εξαιρετικά ευοίωνες πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Τους δύο πρώτους μήνες που έκανε την εμφάνισή της η πανδημία στη χώρα μας, δηλαδή τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, αναγκαστήκαμε να θέσουμε περιορισμούς στην οικονομική δραστηριότητα, βάζοντας ως προτεραιότητά μας την στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας και την προστασία των συμπολιτών μας. Αναφορικά με τον τουρισμό, όπως είπε πρόσφατα και ο πρωθυπουργός από τη Σαντορίνη «το γεγονός ότι φέτος μπορούμε να έχουμε τουριστική περίοδο είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς».

Είναι σαφές ότι τα μέτρα που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση για τον τουρισμό σε αυτό αποσκοπούν. Για παράδειγμα, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, οι επιταγές διακοπών για χιλιάδες δικαιούχους. Στηρίζουμε έμπρακτα τον κλάδο με το πρόγραμμα «Τουρισμός για Όλους» που θα διαρκέσει μέχρι τέλος του χρόνου. Επιμηκύνουμε, με άλλα λόγια, τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Το πρόγραμμα έχει διττή στόχευση καθώς εκτός από τους 250.000 δικαιούχους, αποσκοπεί στην τόνωση της τουριστικής κίνησης προς όφελος και των επιχειρήσεων του κλάδου. Μέσω της επιδοτούμενης διαμονής, θα ενισχυθεί η ρευστότητα των τουριστικών επιχειρήσεων του κλάδου, θα προστατευτούν οι θέσεις εργασίας και θα ωφεληθούν οι τοπικές οικονομίες.

   Αξιοσημείωτο είναι ότι η έναρξη της τουριστικής σεζόν από τις 15 Ιουνίου με το άνοιγμα των ξενοδοχείων εποχικής λειτουργίας, αλλά και η επανέναρξη των απευθείας πτήσεων εξωτερικού προς τους τουριστικούς προορισμούς από τον Ιούλιο, σε συνδυασμό με τη μείωση του ΦΠΑ στο τουριστικό πακέτο, που αποτελούσε πάγιο αίτημα της αγοράς συμβάλλουν καθοριστικά στην αποτελεσματική επανεκκίνηση της τουριστικής αγοράς. Επίσης, θετικά αποτελέσματα αναμένουμε και από την απελευθέρωση της εισόδου στη χώρα τουριστών από χώρες με καλά επιδημιολογικά αποτελέσματα. Το πρόγραμμα “Restart Tourism” που ανακοίνωσε η κυβέρνηση είναι από όλες τις απόψεις άρτιο.

Πώς αξιολογείτε τη συμμόρφωση πολιτών και επιχειρήσεων στη φάση επανεκκίνησης της οικονομίας; Είδαμε συχνά να επιβάλετε βαριά πρόστιμα ή «λουκέτα» για τα οποία ασκήθηκε σκληρή κριτική.

Όλοι επέδειξαν υπευθυνότητα, ωριμότητα και αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και αυτό ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει. Οι πολίτες αποδείχτηκαν πολύτιμοι αρωγοί στην κυβερνητική προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας. Θα πρέπει, όμως, να επαναλάβουμε: Ο κίνδυνος είναι ακόμα υπαρκτός, επομένως πρέπει να διατηρήσουμε σε υψηλό επίπεδο το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης που επιδείξαμε και στην πρώτη περίοδο εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων. Μπορεί, λοιπόν, η επιβολή των προστίμων να είναι « αναγκαίο κακό» για τις περιπτώσεις εκείνων που επιδεικνύουν κοινωνική αδιαφορία αλλά σε κάθε περίπτωση ο υπεύθυνος πολίτης πρέπει όχι μόνο να γνωρίζει αλλά και να βλέπει ότι το κράτος και οι φορείς του είναι δίπλα του και κάνουν τη δουλειά τους. Επί του προκειμένου εξασφαλίζουν και προστατεύουν τη δημόσια υγεία. Είναι, επίσης, πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι πολίτες να απαιτούν την εφαρμογή των οδηγιών και των υγειονομικών πρωτοκόλλων χωρίς να χρειάζεται να παρεμβαίνουν παντού οι κρατικοί φορείς. Ο σεβασμός και η εφαρμογή τους δεν είναι κάτι που αφορά γενικώς και αορίστως τις σχέσεις των επιχειρηματιών με το κράτος και τους μηχανισμούς του αλλά τη σχέση των επιχειρηματιών με την προστασία της υγείας πελατών και εργαζομένων.

Πρόσφατα περάσατε από τη Βουλή νομοσχέδιο για το λαθρεμπόριο. Τι θα αλλάξει ειδικά σε κλάδους όπως τα καύσιμα και τα αλκοολούχα ποτά;

Αυτήν την περίοδο το παρεμπόριο δέχθηκε ισχυρό χτύπημα. Όλοι οι εμπορικοί σύλλογοι της Ελλάδας μας έχουν δώσει εγγράφως συγχαρητήρια. Η πάταξη του παρεμπορίου αφορά τον φτωχό μικρομεσαίο έμπορο. Με βάση στατιστικά στοιχεία, οι έλεγχοι το τελευταίο εξάμηνο σε σχέση με το εξάμηνο του ’18 αυξήθηκαν περίπου κατά 400%. Τα πρόστιμα επίσης αυξήθηκαν κατά 125% και οι παραβάσεις κατά 120%.Σημειώνεται ότι το κόστος του παρεμπορίου στοιχίζει 1,3 δισ. ευρώ ετησίως στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, ενώ η απώλεια θέσεων εργασίας υπολογίζεται σε περίπου 25.000. Το παρεμπόριο πλήττει την εθνική οικονομία σε επίπεδο απώλειας κρατικών εσόδων και φόρων και σε επίπεδο αθέμιτου ανταγωνισμού των επιχειρήσεων που πληρώνουν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές. Επίσης, θέτει σε πιθανούς κινδύνους την υγεία των καταναλωτών με τελείως αμφίβολης ποιότητας ή και άκρως επικίνδυνα προϊόντα.

Πολλοί ασκούν κριτική στην κυβέρνηση ότι στο πακέτο στήριξης της οικονομίας έχει «ξεχαστεί» η βιομηχανία που στη πανδημία αναδεικνύεται ως πυλώνας «άμυνας». Τι απαντάτε και εκτιμάτε ότι η πανδημία μπορεί να γίνει αφετηρία για ανάταξη;

Με το «Επενδύω στην Ελλάδα» απλοποιήσαμε το θεσμικό πλαίσιο για αδειοδότηση των επιχειρήσεων και βελτιώσαμε το επιχειρηματικό περιβάλλον για τις βιομηχανίες. Ξεκινήσαμε την θεσμική αναδιάρθρωση της βιομηχανίας με την συγκρότηση της κυβερνητικής επιτροπής βιομηχανίας που ανέλαβε να συντάξει ένα προσχέδιο εθνικής στρατηγικής σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. Πρόθεσή μας είναι να αξιοποιηθεί κάθε πρόσφορο εθνικό και διεθνές χρηματοδοτικό εργαλείο. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ 2014-2020 και 2021-2027, η Αναπτυξιακή Τράπεζα αλλά και χρηματοδοτήσεις από διεθνείς οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Μάλιστα, συστάθηκε Ειδική Υπηρεσία για τη χρηματοδότηση έργων ΕΣΠΑ ειδικά για τον τομέα της Βιομηχανίας και του Εμπορίου και καταρτίζεται πρόταση χρηματοδότησης επιχειρήσεων στο πλαίσιο ΕΣΠΑ 2021-2027.Για την κυβέρνησή μας το ακόλουθο τρίπτυχο είναι εξαιρετικά σπουδαίο: Βιομηχανία- Μεταποίηση – Logistics.

Η πανδημία ανέδειξε ότι η αναγκαιότητα για επενδύσεις είναι περισσότερο από ζωτική για τον τομέα της Βιομηχανίας. Και σε αυτόν, η κυβέρνηση θα ρίξει ιδιαίτερο βάρος κάτι που ήδη έχει αρχίσει κάνει. Η στήριξη στην πραγματική παραγωγή είναι μονόδρομος – απαιτούνται άμεσες επενδύσεις και μάλιστα με σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό. Artificia lIntelligence, Internet of Things, Ρομποτική, εφαρμογές καθαρής Ενέργειας, και άλλα. Η Βιομηχανική παραγωγή διαθέτει, άλλωστε, εξαιρετικά υψηλούς πολλαπλασιαστές και στο ΑΕΠ και στην απασχόληση. Η Βιομηχανία / Μεταποίηση ως πυλώνας ανάπτυξης της οικονομίας θα στηριχθεί άμεσα και δυναμικά. Είναι κάτι που θεωρούμε απολύτως αναγκαίο. Το Κυβερνητικό Συμβούλιο για τη Βιομηχανία που ανακοινώθηκε από τον Πρωθυπουργό, τον Δεκέμβριο του 2019 και έγινε πράξη, η εκπόνηση Στρατηγικού Σχέδιου για τη Βιομηχανία που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη, η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης που υλοποιήθηκε με τον νόμο “Επενδύω στην Ελλάδα”, είναι μερικά από τα βασικά σημεία τους στρατηγικού μας σχεδιασμού.