«Για να υπάρξει μια σταθερή λύση στο ασφαλιστικό χρειάζεται μια νέα Κοινωνική Συμφωνία, που δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συλλογική αναγνώριση λαθών, συλλογική αντίληψη για τις νέες επιλογές και, πάντως, με ορίζοντα όχι τα δύο ή τρία χρόνια, αλλά ένα σημαντικά μεγαλύτερο βάθος χρόνου» τόνισε ο Τάσος Γιαννίτσης ο οποίος σημείωσε ότι το πρόβλημα χρηματοδότησης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ήταν από τα βασικά αίτια της κρίσης του 2009.

«Τα αθροιστικά ελλείμματα και οι συνολικές δημόσιες δαπάνες για το ασφαλιστικό αντιπροσώπευαν 71 δισ. ευρώ ή το 83% των αθροιστικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων της περιόδου 2006-2009 (γύρω στα 80 δισ. ευρώ), που οδήγησαν στην μεγάλη κρίση της χώρας. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα της περιόδου πριν την κρίση θα ήσαν πολύ χαμηλότερα, αν δεν έπρεπε να χρηματοδοτηθούν τα ελλείμματα αυτά», τόνισε και συμπλήρωσε:

«Οι ετήσιες δημόσιες δαπάνες για το ασφαλιστικό κυμαίνονταν στην τελευταία δεκαετία περίπου μεταξύ 120% και 237% των μη κρατικών πόρων του ασφαλιστικού συστήματος. Το Κράτος δηλαδή δεν χρηματοδότησε απλώς το ασφαλιστικό. Για πολλά χρόνια διέθετε πόρους, που ξεπερνούσαν σημαντικά τα ετήσια έσοδα του ασφαλιστικού συστήματος. Αθροιστικά τα ελλείμματα που καλύφθηκαν από κρατική χρηματοδότηση αντιπροσώπευαν το 83,6% της αύξησης του δημόσιου χρέους στην περίοδο 2000-2009 και το 405,2% της αύξησης το δημόσιου χρέους στην περίοδο 2010-2014.

Χωρίς την επίδραση αυτή η χώρα θα βρισκόταν το 2009 με ένα δημόσιο χρέος που δεν θα της προκαλούσε τόσο σοβαρό πρόβλημα.

Τα μεγέθη αυτά δεν πρέπει να εκληφθεί ότι σημαίνουν πως άλλοι παράγοντες δεν επηρέασαν επίσης τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το χρέος. Προφανώς και επηρέασαν. Δείχνουν όμως το μεγάλο βάρος που είχε το ασφαλιστικό και την σημαντική επίδρασή του στην μεγάλη ύφεση, την δημοσιονομική κατάρρευση, την ανεργία, την καθίζηση των επενδύσεων, τις περικοπές εισοδημάτων και κοινωνικών δαπανών και την αύξηση της φορολογίας, που ακολούθησαν», επεσήμανε.

Ο κ. Γιαννίτσης επισήμανε ότι καθώς τα περιθώρια αναζήτησης λύσης μέσα στο ίδιο το σύστημα έχουν εξαντληθεί, οι ακολουθούμενες πολιτικές πυροδοτούν, απλώς, τον πόλεμο των γενεών. «Στον πόλεμο αυτό, η ήττα είναι συντριπτική: έχουν ηττηθεί οι νεότερες γενεές (λόγω υψηλών φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων αλλά και απώλειας της βεβαιότητας για τη δική τους ασφαλιστική προοπτική), η κοινωνική προστασία, η ανάπτυξη, η απασχόληση, η χώρα η ίδια» επισήμανε ο κ. Γιαννίτσης, αποκαλύπτοντας ότι ακόμη και τα έτη της κρίσης προστέθηκαν στρατιές πρόωρα συνταξιοδοτούμενων: 400.000 μεταξύ 2008-2012 και περίπου 150.000 μεταξύ 2013-2015 νέοι συνταξιούχοι. Ο ίδιος εκτίμησε ότι οποιαδήποτε αναζήτηση απαντήσεων στο πρόβλημα, αν δεν συνοδεύεται από την υιοθέτηση της οικονομικής μεγέθυνσης ως απόλυτης προτεραιότητας και την υιοθέτηση σχεδίου και εργαλείων προς αυτή την κατεύθυνση, θα σημαίνουν πρόσθετη φτωχοποίηση για τους συνταξιούχους και τους εργαζόμενους.

«Το ασφαλιστικό αντικατοπτρίζει μια θεμελιακή σύγκρουση στο εσωτερικό μιας κοινωνίας: την πάλη για την κατανομή του εισοδήματος (του ΑΕΠ), που παράγεται κάθε χρονιά, μεταξύ αυτών που συμμετέχουν στην παραγωγή του και εκείνων που δεν παράγουν, αλλά έχουν δικαίωμα συμμετοχής στο παραγόμενο εισόδημα μέσω των κανόνων συνταξιοδότησης, αλλά και εκείνων που ενώ είχαν ασήμαντη συμβολή στην παραγωγή, απαιτούν προνομιακά ασφαλιστικά δικαιώματα. Οι τρόποι απόσπασης πόρων από τους πρώτους και μεταφοράς τους στους δεύτερους (πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, πρόσθετη φορολογία, εισφορές σε διάφορες συναλλαγές, 'κουμπαράδες' ή περικοπή κοινωνικών υπηρεσιών σε είδος που παρέχει το κράτος) έχει μικρή σημασία. Όλα οδηγούν στο ίδιο. Αυτό που μετράει είναι το τελικό συνολικό εισοδηματικό αποτέλεσμα για καθεμιά από αυτές τις δύο μεγάλες ομάδες» είπε.

Τα αίτια του προβλήματος

Ο πρώην υπουργός επεσήμανε τους παράγοντες που οδήγησαν στις προβληματικές καταστάσεις, δηλαδή:

• Την ανατροπή της σχέσης εργαζόμενων προς συνταξιούχους, που από 1,77 το 2000 μειώθηκε στους 1,27 το 2013. Πρακτικά, αυτό σημαίνει, ότι για την σύνταξη ενός προσώπου με ποσοστό αναπλήρωσης γύρω στο 80% θα έπρεπε να καταβάλλονται εισφορές από εργαζόμενο και εργοδότη που θα οδηγούσαν τον ακαθάριστο μισθό του εργαζόμενου σε χαμηλότερο επίπεδο από την σύνταξη του δικαιούχου. Επειδή αυτό δεν είναι λογικό, η διαφορά καλύπτεται με κρατικές δαπάνες, δηλαδή φόρους, άλλες εισφορές ή περικοπές δημοσίων δαπανών, όπως για υγεία ή εκπαίδευση
• Την ανατροπή της σχέσης εισόδημα από συντάξεις προς εισοδήματα από εργασία κάθε μορφής. Η σχέση αυτή ήταν 42% το 2008, αλλά 67% το 2014. Σημαίνει, ότι η χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος επιβαρύνει σταδιακά σημαντικά περισσότερο την υπόλοιπη κοινωνία
• Τη μαζική απονομή συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε ομάδες που είχαν ελάχιστη συνεισφορά στο ασφαλιστικό σύστημα. Κατηγορίες πληθυσμού δεν επιβαρύνονταν καν, κατηγορίες πληθυσμού αν και επιβαρύνονται, δεν πληρώνουν, οι θεσμικές ρυθμίσεις για την φοροδιαφυγή είναι αλυσιτελείς, με αποτέλεσμα οι εισροές στα ασφαλιστικά ταμεία να υστερούν
• Την μεγάλη αύξηση του αριθμού όσων αξιοποιούσαν τις διατάξεις για πρόωρες συντάξεις, αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης και άλλα προνόμια. Ηδη πριν την κρίση, αλλά οπωσδήποτε στην καρδιά της κρίσης, ακολουθήθηκε μια πολιτική, που επέτρεψε σε εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους να περάσουν σε συνθήκες, πρόωρης κυρίως, συνταξιοδότησης, προκαλώντας σημαντική επιβάρυνση στα δημοσιονομικά και στην οικονομία. Μεταξύ 2008 και 2012 προστέθηκαν σε καθαρή βάση 400 χιλ. συνταξιούχοι, μεταξύ 2013 και 2015 πρέπει να προστέθηκαν περίπου 150 χιλ. νέοι συνταξιούχοι (ακριβή στοιχεία δεν έχω εδώ), ενώ βάσει δημοσιευμάτων εκκρεμούν περίπου 300 χιλ.αιτήσεις συνταξιοδότησης, που καθυστερούν, εν πολλοίς και για δημοσιονομικούς λόγους
• Το μεγάλο βαθμό αναπλήρωσης των συντάξεων, που πριν την κρίση ήσαν γύρω στο 100% ή και 110% για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων, και που σήμερα έχει περιοριστεί γύρω στο 65% με 80%. Η σχέση αυτή για πολλά χρόνια σήμαινε διασφάλιση δυσανάλογα μεγάλων παροχών σε μεγάλο αριθμό συνταξιούχων, σε βάρος των επόμενων δικαιούχων. Οι συντάξεις συνολικά στην οικονομία είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ πολύ υψηλότερες από αυτές σε κάθε άλλη χώρα της Ε.Ε.. Κάθε εργαζόμενος, μέσω των ασφαλιστικών εισφορών που τον αφορούν και μέσω των φόρων που πληρώνει, στερείται ένα όλο και πιο σημαντικό τμήμα του εισοδήματός του για τις δαπάνες σε συντάξεις. Η εισφοροδιαφυγή, η μαύρη εργασία ή, ακόμα, και η μετανάστευση στο εξωτερικό γίνονται δικλείδες παράκαμψης ενός συστήματος που έχει ήδη ξεπεράσει τις συνθήκες ομαλής λειτουργίας και ευστάθειας.

Όπως σημείωσε τέλος «η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης αποτελεί το πιο θεμελιακό στοιχείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα δημιουργήσει συνθήκες επιστροφής σε πρακτικές που δημιούργησαν την κρίση. Επιπλέον, όπως ανέφερα στην αρχή, το ασφαλιστικό όπως είναι σήμερα, μπλοκάρει την μεγέθυνση και αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί επίσης. Το ζητούμενο είναι να μην επιτυγχάνεται η αριθμητική ισορροπία το ασφαλιστικού σε ένα όλο και χαμηλότερο εισοδηματικό επίπεδο. Διαφορετικά, παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σε συνθήκες αρνητικών ή στάσιμων ρυθμών μεγέθυνσης σημαίνουν πρόσθετη κάθοδο στη φτωχοποίηση, για τους συνταξιούχους, τους εργαζόμενους, όλους».

Γιώργος Αλεξάκης

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr