Δύο μήνες μόλις μετά την πτώση της κυβέρνησης Cowen στην Ιρλανδία, άλλη μία χώρα της ευρωπαϊκής περιφέρειας μένει «ακέφαλη» αφού ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Socrates δεν κατάφερε να περάσει το μακροπρόθεσμο σχέδιο λιτότητας. Από την άλλη μεριά, η Ελλάδα προσπαθεί να κλείσει τις τρύπες των εσόδων που άνοιξε το σκληρό πρόγραμμα λιτότητας και η «νέκρωση» της οικονομίας. Η λιτότητα που ευαγγελιζόταν ο γαλλογερμανικός άξονας έρχεται σε αντίθεση πλέον με την πολιτική σταθερότητα, και οι επενδυτές ομολόγων με τους ψηφοφόρους. Την ώρα δηλαδή που οι αγορές ζητούν από τις κυβερνήσεις να βάλουν τάξη στα δημοσιονομικά τους, οι ψηφοφόροι αντιδρούν ολοένα και περισσότερο έναντι των μέτρων λιτότητας που προωθούνται από τις κυβερνήσεις.
Μπορεί η σύνοδος της 25ης Μαρτίου να έληξε με πανηγυρικό τρόπο μετά από τη συμφωνία του συμφώνου του Ευρώ, ωστόσο, η αίσθηση που άφηναν οι Ευρωπαίοι ήταν μία μεγάλη ανησυχία για το μέλλον. Δεν είχαν αποφασίσει απολύτως τίποτα για την επόμενη μέρα, γι’ αυτό που θα καθησύχαζε όχι μόνο τις περιβόητες αγορές, αλλά και τους ίδιους τους λαούς της Ευρώπης, οι οποίοι βλέπουν το μείγμα πολιτικής που πρωθούν οι Γερμανοί να απειλεί τα κεκτημένα τους.
Σε μία περίοδο λοιπόν που οι επενδύσεις φαίνεται να είναι το «κλειδί» που θα ενεργοποιήσει την ευρωπαϊκή οικονομία, η Ευρώπη καλεί τις χώρες να υιοθετήσουν μηχανισμούς που θα βάλουν «φρένο στο χρέος» και τις υποχρεώνει να λάβουν μέτρα όταν το χρέος ξεπερνά ένα συγκεκριμένο όριο. Την ώρα δηλαδή που οι ιδιώτες δεν εμπιστεύονται τις αδύναμες χώρες για τις επενδύσεις τους, ο γαλλογερμανικός άξονας βάζει ένα μεγάλο «στοπ» και στο ρόλο του κράτους για την ενεργοποίηση της οικονομίας. Παράλληλα, ζητά ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και σύγκλιση των οικονομικών πολιτικών των χωρών χωρίς να λαμβάνει υπόψη συγκριτικά πλεονεκτήματα και ιδιαίτερες συνθήκες, δεσμεύοντας τη μελλοντική ανάπτυξη.
Η συγκράτηση των μισθών, με την υποσημείωση οι μισθολογικές διευθετήσεις στο δημόσιο τομέα να στηρίζουν τις προσπάθειες για ανταγωνιστικότητα στον ιδιωτικό τομέα, θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη της κατανάλωσης, επομένως και των περαιτέρω αναπτυξιακών σχεδίων που στηρίζονται στις ιδιωτικές δαπάνες. Παράλληλα, η πρόβλεψη να υπάρχουν μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, οι οποίες θα προωθούν την «ευελιξία με ασφάλεια» (flexicurity), εντείνουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, απειλώντας την ήπειρο με κοινωνικές και εργατικές αναταραχές.
Από την άλλη μεριά, η πρόβλεψη περί συντονισμού των φορολογικών πολιτικών εκτιμήθηκε από τους αναλυτές ως ένα θετικό βήμα προς την ενιαιοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου, αν και το μέτρο αυτό φαίνεται ότι έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική της Ιρλανδίας. Η διαμόρφωση μιας κοινής φορολόγησης για τις επιχειρήσεις θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για να εγγυηθούν οι Ευρωπαίοι τη συνοχή των εθνικών φορολογικών συστημάτων.
Τέλος, ένα ακόμη θετικό βήμα, αν και αυτό θα φανεί μακροπρόθεσμα, είναι ότι κάθε χρόνο, τα κράτη μέλη της ευρωζώνης θα συμφωνούν, σε ανώτατο επίπεδο, σε συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες θα πρέπει να επιτευχθούν σε διάστημα 12 μηνών. Η επιλογή των μέτρων πολιτικής που θα πρέπει να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο θα αποτελεί ευθύνη των κυβερνήσεων», αναφέρεται στο σχέδιο του «Συμφώνου για το Ευρώ». Στη συνέχεια σημειώνεται ότι αυτές οι δράσεις θα αποτυπώνονται στα Εθνικά Προγράμματα Σταθεροποίησης και Μεταρρυθμίσεων, τα οποία τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετησίως προς αξιολόγηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Συμβούλιο Eurogroup, στο πλαίσιο του λεγόμενου Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η εξέλιξη αυτή πραγματικά θα βοηθήσει τις χώρες μέλη να πετύχουν την πραγματική σύγκλιση, αν και υπάρχουν ενστάσεις για την μεταφορά μέρους της δικαιοδοσίας των εθνικών κοινοβουλίων.
Αλεξάνδρα Τόμπρα