Στο φόντο αυτό και με την αγωνία στην ΕΕ για απεξάρτηση από τη Ρωσία και το πετρελαϊκό λόμπι του ΟΠΕΚ, που οδηγεί σε γεωπολιτική αδρανοποίηση του ρόλου της Ευρώπης η  ανάπτυξη έργων παραγωγής και αποθήκευσης πράσινου υδρογόνου είναι στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια επανάσταση που έρχεται, εφόσον βέβαια τα τεχνολογικά βήματα είναι τέτοια που θα επιτρέψουν την εμπορική εκμετάλλευση του εν λόγω νέου καυσίμου. Υπενθυμίζεται ότι μέσω ηλεκτρόλυσης, που απαιτεί μεγάλες ποσότητες ενέργειας παράγεται υδρογόνο. Εάν η ενέργεια είναι «πράσινη» τότε και το υδρογόνο, που εκτιμάται ότι μπορεί να είναι το καύσιμο του μέλλοντος, χαρακτηρίζεται πράσινο. 

Στο φόντο αυτό εγγράφεται η πρωτοβουλία που ανακοίνωσαν χτες Motor Oil και η ΔΕΗ, προχωρώντας σε υπογραφή μνημονίου συναντίληψης για τη διαμόρφωση του πλαισίου και την υλοποίηση μέσω κοινοπρακτικού σχήματος (Joint Venture), έργων στον τομέα του πράσινου Υδρογόνου ανακοίνωσαν η ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) Α.Ε. και η ΔΕΗ Α.Ε..

Όπως αναφέρθηκε στην ανακοίνωση έτσι θα διευκολυνθεί η ενεργειακή μετάβαση της Ελλάδας σε ένα περιβάλλον καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (Net Zero) έχει στόχο η σκοπούμενη κοινοπραξία,. Άλλωστε, όπως τονίστηκε. η ανάπτυξη της αγοράς υδρογόνου αναμένεται να συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη του παραπάνω στόχου έως το 2050, ενώ σε εγχώριο επίπεδο, το υδρογόνο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω απανθρακοποίηση του ενεργειακού μείγματος και στην ομαλή ενεργειακή μετάβαση με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και συμβατό με την στρατηγική της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή.

Τι είναι στο τραπέζι;

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες θα διαμορφωθεί μια κοινη ομάδα εργασίας που θα εξετάσει το πώς θα προχωρήσει το νέο επιχειρηματικό σχήμα και θα καθορίσει τις τεχνικές λεπτομέρειες για την όλη διαδικασία παραγωγής και διάθεσης. Να σημειωθεί ότι συμμετοχή της ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ στο κοινό μετοχικό σχήμα θα ανέλθει σε 51% και της ΔΕΗ σε 49%, κάτι που παραπέμπει σε ένα πρώτο ρόλο στην πλευρά της ΜΟΗ.

Η ΔΕΗ

Ουσιαστικά κάθε πλευρά θα συνεισφέρει ανθρώπινο δυναμικό, γνώση και υποδομές στα σημεία που έχει υπεροχή. Δηλαδή, η ΔΕΗ μέσω της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, που φιλοδοξεί με βάση το επενδυτικό πλάνο να αναπτύξει δομές ΑΠΕ ισχύος 9,1 GW στο τέλος του 2026, αναμένεται να εισφέρει ενέργεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε συνέντευξή του στην Καθημερινή τον περασμένο Δεκέμβριο ο επικεφαλής της ΔΕΗΑΝ Κωνσταντίνος Μάνος «ξ εταιρεία επενδύει στην ωρίμανση καινοτόμων έργων. Ενδεικτικά να αναφέρω τα πλωτά φωτοβολταϊκά έργα σε λίμνες, τα παράκτια αιολικά, την αποθήκευση ενέργειας και το πράσινο υδρογόνο. Η εταιρεία συμμετέχει σε μια σειρά από ερευνητικά, ευρωπαϊκά έργα. Εργα που φέρνουν την επιστημονική κοινότητα δίπλα στην επιχειρηματικότητα, ποα δώσουν λύσεις για τη βέλτιστη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών. Το ευρωπαϊκό έργο Georisk αναπτύσσει χρηματοδοτικά εργαλεία για την ανάπτυξη έργων γεωθερμίας, ενώ το Insulae βελτιστοποιεί την αξιοποίηση των ΑΠΕ σε νησιωτικές περιοχές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ταυτόχρονα, αξιοποιούμε τη χρήση δορυφορικών δεδομένων για την πρόβλεψη της ηλιακής ακτινοβολίας, συνεπώς και της παραγωγής ενέργειας, μέσω του προγράμματος Copernicus. Δημιουργούμε νέες τεχνολογικά λύσεις για την αξιοποίηση του διοξειδίου του άνθρακα από ρυπογόνες βιομηχανίες για την παραγωγή ενέργειας μέσω του CO2 to CH4. Ποικίλες δράσεις, ποικίλες τεχνολογίες που θα αξιοποιηθούν για να κάνουμε πράξη την πράσινη επιχειρηματικότητα, στη νέα πράσινη κοινωνία, με βάση τις αρχές τις αειφορίας και τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και προκλήσεις.»

Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση πληροφορίες, η πρόθεση της ΔΕΗ για συμμαχία με την ΜΟΗ είναι ενταγμένη στο πλαίσιο στρατηγικής, που υιοθετηθεί για προώθηση μεγάλων συμμαχιών. Η ΔΕΗ, όπως διαφαίνεται και στο ΔΕΔΔΗΕ, ή στο σχήμα με την RWE συνεργάζεται με ισχυρούς «παίκτες», ώστε να αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, ως ηγετικής εταιρίας ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα κι έτσι  να περάσει στη νέα «πράσινη» εποχή, υλοποιώντας και το δομικό τξς μετασχηματισμό, που πατά και στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου των 1,35 δισ..

Η Motor Oil

Από την πλευρά της η Motor Oil επιταχύνει τη προσπάθειά της για να «πρασινίσει» τις δραστηριότητές της και να πιάσει το «τραίνο» της ενεργειακής μετάβασης όντας μια εταιρία που κατά βάση προσπορίζεται έσοδα από τις διύλιση και την εμπορία συμβατικών καυσίμων. Εσχάτως έχει ανεβάσει ταχύτητες με τις επενδύσεις σε ΑΠΕ, στο φυσικό αέριο, στη μονάδα παραγωγής στην Θράκη με την ΤΕΡΝΑ, στο σχέδιο για τη Διώρυγα GAS (Dioriga Gas), (τερματικός σταθμός εισαγωγής Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου –LNG), στην ηλεκτροκίνηση μέσω του δικτύου ταχυφορτιστών της θυγατρικής NRG, στην νέα μονάδα παραγωγής νάφθας κτλ . Σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η σχεδιαζόμενη συνέργια με τη ΔΕΗ, όπου εκτιμάται ότι η ΜΟΗ θα εισφέρει υποδομές, παρουσία στο φυσικό αέριο και  δίκτυο  των πρατηρίων με τα σήματα της Shell και Avin. Να σημειωθεί ότι ήδη η εταιρία συμμετέχει σε δυο έργα στο πρώτο κύμα Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI) «Υδρογόνο».

Μάλιστα, όπως είχε τονίσει σε εκδήλωση της ΡΑΕ το φθινόπωρο ο επικεφαλής του τομέα Εναλλακτικής Ενέργειας και των Ανανεώσιμων Καυσίμων της Motor Oil, Γιώργος Μιτκίδης, «για να καταστεί εφικτή η επίτευξη όλων αυτών των έργων είναι απαραίτητη η έγκαιρη δημιουργία ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου». Ο ίδιος είχε αναφερθεί στα έργα που συμμετέχει η ΜΟΗ, το«White Dragon» (Λευκός Δράκος) και το Blue Med. Όπως τόνισε  Motor Oil βλέπει το Blue Med ως συμπληρωματικό του project «White Dragon» (Λευκός Δράκος), ένα από τα εμβληματικά έργα της απολιγνιτοποίησης στη Δυτική Μακεδονία με συντονιστή τη ΔΕΠΑ Εμπορίας και συμμετοχή της Μotor Oil και της ΔΕΗ, μαζί με ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, Advent Technologies, ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, όμιλο Κοπελούζου, Σωληνουργεία Κορίνθου και TAP AG.

Τα έργα

Υπενθυμίζεται ότι με κοινή απόφασή τους, οι Υπουργοί Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Άδωνις Γεωργιάδης και Κώστας Σκρέκας, τον περασμένο Σεπτέμβριο  ενέκριναν τη συμμετοχή πέντε ελληνικών έργων στο πρώτο κύμα Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (ΙPCEI) «Yδρογόνο», τα οποία προ-κοινοποιήθηκαν στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, σε συνέχεια γραπτής επικοινωνίας των δυο υπουργών με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ, Thierry Breton.

Η εξέλιξη αυτή σημαίνει ότι τα προκρινόμενα έργα έρχονται ένα βήμα πιο κοντά στη στήριξή τους από χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη συμμετοχή τους στην αναδυόμενη ευρωπαϊκή αλυσίδα αξίας του υδρογόνου. Ειδικότερα, σε σύνολο 20 φακέλων που κατατέθηκαν στην κοινή πρόσκληση των Υπουργείων Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας  για υποβολή προτάσεων έργων που μπορούν να συνθέσουν την ελληνική συμμετοχή στο IPCEI «Υδρογόνο» προκρίθηκαν, μετά από αξιολόγηση από ειδική Διυπουργική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, τα ακόλουθα πέντε έργα:

1. Blue Med: Έργο της Motor Oil που συνίσταται στην παραγωγή μπλε υδρογόνου πολύ χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και πράσινου υδρογόνου, με ορίζοντα το 2025. Το project προβλέπει τη δημιουργία cluster ολοκληρωμένου κύκλου παραγωγής γαλάζιου και πράσινου Η2 για μεταφορά, διανομή και χρήση σε βιομηχανία και μεταφορές (λεωφορεία και πλοία). Στο έργο αναμένεται και η συμμετοχή των εταιρειών ΔΕΣΦΑ και ΔΕΗ όπως και ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας.

2. Green HIPo: Έργο της Advanced Energy Technologies (Advent Technologies) για την κατασκευή μονάδας παραγωγής καινοτόμων ηλεκτρολυτών και κυψελίδων καυσίμου. Οι συνδυασμένες κυψέλες καυσίμου θερμότητας και ενέργειας (CHP) σχεδιάζεται να παραχθούν  από την Advent για το Project White Dragon. Η παραγωγή θα πραγματοποιείται στη γραμμή παραγωγής της εταιρείας, με εγκατάσταση στη Δυτική Μακεδονία.

3. White Dragon: Σύμπλεγμα (Cluster) έργων για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία μέσω ηλεκτρόλυσης από ηλιακή ενέργεια και διανομή του μέσω του δικτύου του ΔΕΣΦΑ και του αγωγού TAP. Στο έργο συμμετέχουν η ΔΕΠΑ Εμπορίας Α.Ε.,(ως συντονιστής)  η Advent Technologies S.A., η COPELOUZOS GROUP (DAMCO ENERGY S.A.), η Σωληνουργεία Κορίνθου Α.Ε., η TAP AG, ο ΔΕΣΦΑ, η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ, οι όμιλοι των Ελληνικών Πετρελαίων, της MOTOR-OIL και η ΔΕΗ.

4. Η2CAT TANKS: Έργο της εταιρείας B&T Composites (ΤΙΡΙΑΚΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΕΤΕ) για την κατασκευή καινοτόμων δεξαμενών υψηλής πίεσης από σύνθετα υλικά και ίνες άνθρακα για την αποθήκευση υδρογόνου ειδικότερα για τον τομέα των μεταφορών.

5. H2CEM – ΤΙΤΑΝ: Πρωτοπορία στην Ελληνική Παραγωγή Τσιμέντου με χρήση Πράσινου Υδρογόνου.Το έργο αφορά την παραγωγή, αποθήκευση και χρήση πράσινου υδρογόνου για καύση προς παραγωγή ενέργειας σε κλιβάνους με στόχο την απανθρακοποίηση των μονάδων τσιμεντοβιομηχανίας της ΤΙΤΑΝ.

Οι προτάσεις που έχουν προκριθεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ συμμετέχουν σε Συνεδρίες Πρόκλησης («Challenge Sessions») και σχετικά Workshops που συντονίζονται πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο την ενθάρρυνση ανάπτυξης συνεργασιών μεταξύ των έργων. Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση των συντονιστών, τα έργα Green HIPo, White Dragon και Η2CAT Tanks εντάσσονται στην υποκατηγορία του IPCEI «Τεχνολογίες υδρογόνου» και το Blue Med και το H2CEM στην υποκατηγορία «απανθρακοκοποίηση μέσω υδρογόνου». 

Μετά την έγκριση και την προκοινοποίηση των έργων από τα κράτη μέλη, το κάθε σχήμα θα κληθεί να αποδείξει απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ωριμότητα των έργων από τεχνικής και οικονομικής πλευράς, σύμφωνα με τα κριτήρια για τα  IPCEI. Θα εξεταστούν, μεταξύ άλλων, ο καινοτομικός χαρακτήρας, η προτεινόμενη βιομηχανική αξιοποίηση, η δυνατότητα ανάληψης και επιτυχούς υλοποίησης του έργου από τον ενδιαφερόμενο, η εφικτότητα (feasibility) των προτεινόμενων έργων, οι ενέργειες διάχυσης των αποτελεσμάτων των έργων (spill-over effects) και η πληρότητα των business plans. Η διαδικασία θα καταλήξει στον ακριβή προσδιορισμό του χρηματοδοτικού κενού, μέρος του οποίου θα καλυφθεί από εθνικές και ευρωπαϊκές ενισχύσεις.

Στόχος της ελληνικής συμμετοχής στο πρώτο κύμα του IPCEI «Υδρογόνο», όπως έχει αναφέρει η κυβέρνηση,  είναι η σηματοδότηση της έναρξης μιας εγχώριας οικονομίας υδρογόνου, μέσω της υλοποίησης των προκριθέντων έργων και η διασύνδεσή της με την αναδυόμενη πανευρωπαϊκή αλυσίδα αξίας υδρογόνου. Αυτό θα σημειωθεί με την παράλληλη δημιουργία βιομηχανικής κλίμακας μονάδων παραγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και μεταφοράς υδρογόνου, αλλά και τη δημιουργία της εσωτερικής ζήτησης τροφοδοτώντας αρχικά ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές και συνεχίζοντας με τους τομείς των μεταφορών και της ναυσιπλοϊας.

Γιώργος Αλεξάκης