Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Reporter Μagazine Δεκεμβρίου.

Την εικόνα της πόλης της Αθήνας και του Πειραιά πριν την κατασκευή του έργου δίνουν χαρακτηριστικά τα δημογραφικά στοιχεία της εποχής. Στην απογραφή του 1921 οι κάτοικοι Αθηνών – Πειραιά και των προαστίων τους ήταν περίπου 450.000, ενώ σε έρευνα που διενεργήθηκε τότε μόνο το 9,5% των κτιρίων της πόλης ήταν υδροδοτούμενα. Η Μικρασιατική Καταστροφή οδήγησε χιλιάδες πρόσφυγες στους όλο αυξανόμενους κατοίκους της Πρωτεύουσας. Το 1928 ο πληθυσμός της Αθήνας και του Πειραιά ξεπέρασαν τους 800.000 κατοίκους. Οι περισσότεροι διψούσαν. Οι περιγραφές για την ύδρευση της εποχής είναι πραγματικά εφιαλτικές. Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και μέχρι την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα, το πόσιμο νερό της Αττικής προερχόταν κυρίως από πηγές και υδροφόρα στρώματα της Πεντέλης και της Πάρνηθας. Το νερό διοχετευόταν στην πόλη μέσω κυρίως του ρωμαϊκού Αδριάνειου Υδραγωγείου που κατασκευάστηκε το 2ο αιώνα μ.Χ., και διαφόρων άλλων συλλεκτήριων και διοχετευτικών υδραγωγείων.

Η κατασκευή του νέου υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας ξεκίνησε στις 23 Δεκεμβρίου 1924, μετά την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, της αμερικάνικης εταιρείας Ulen & Co και της Τράπεζας Αθηνών. Σύμφωνα με τη σύμβαση, η Ulen αναλάμβανε την κατασκευή, συντήρηση και εκμετάλλευση των έργων ύδρευσης Αθηνών, Πειραιώς και Περιχώρων. Για την εκμετάλλευση των έργων, ιδρύθηκε με συμπληρωματική σύμβαση, η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία των Υδάτων Πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και Περιχώρων.

Το φράγμα του Μαραθώνα είναι το μοναδικό φράγμα που είναι εξολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο. Έχει ύψος 54 μέτρα, μήκος 285 μέτρα και εσωτερικά αποτελείται από σκυρόδεμα, το οποίο είναι φτιαγμένο με θραυσμένο μάρμαρο, τσιμέντο και ηφαιστειακή τέφρα. Το 1927 πραγματοποιήθηκε η κεντρική εκσκαφή του φράγματος και το 1929, όπως μας πληροφορεί ο αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της Ελληνικής Εταιρείας Υδάτων, R. Gausmann, «τοποθετήθηκε και ο τελευταίος κουβάς σκυροδέματος».

Η κατασκευή του φράγματος δημιούργησε την τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα, στο σημείο της συμβολής των χειμάρρων Χαράδρου και Βαρνάβα, χωρητικότητας 44.000.000 κ.μ. νερού. Για τη μεταφορά του νερού από τη λίμνη του Μαραθώνα προς την Αθήνα, κατασκευάστηκε η Σήραγγα Μπογιατίου, η οποία μετέφερε το ακατέργαστο νερό, μέσω σωληνωτού αγωγού, στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού, στο Γαλάτσι και από εκεί θα διοχετευόταν μέσω της τοποθέτησης των σωλήνων του νέου δικτύου. Στο τέλος του καλοκαιριού του 1929, είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα και συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί μία γιορτή που να τιμά την ολοκλήρωση του σταδίου της προόδουτων εργασιών. Έτσι, στις 25 Οκτωβρίου του 1929, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Φράγματος και της λίμνης του Μαραθώνα.

Ψάχνοντας στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ, βρήκαμε φωτογραφικά τεκμήρια που μας δείχνουν στιγμιότυπα από την τελετή. Το πρώτο μέρος της τελετής έγινε στο νότιο άκρο του φράγματος, με καλεσμένους τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Π. Κουντουριώτη, τον πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο, με τη σύζυγό του Ε. Σκυλίτση, τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Α. Μιχαλακόπουλο, τους υπουργούς Εξωτερικών Π. Αργυρόπουλο και Συγκοινωνίας Σ. Γονατά, τους υφυπουργούς Υγιεινής Αλ. Παππά και Συγκοινωνίας Β. Καραπαναγιώτη, τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης (επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος) Π. Τσαλδάρη, τον δήμαρχο Αθηναίων Σπ. Μερκούρη, τον πρεσβευτή των Η.Π.Α. στην Ελλάδα R. Skinner, καθώς και βουλευτές, γερουσιαστές, καθηγητές του Πολυτεχνείου, ανώτερους υπάλληλους.

Ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος τέλεσε τον αγιασμό και στη συνέχεια, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποκάλυψε τη μεταλλική αναμνηστική πλάκα, επί της οποίας χαράχθηκε η φράση: «ΦΡΑΓΜΑ ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ. ΕΘΕΜΕΛΙΩΘΗ ΚΑΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΝ 1927. ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΘΗ ΚΑΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΝ 1929». Μάλιστα, ο Gausmann περιγράφει μία αστεία ιστορία σχετικά με τη δυσκολία της μετάφρασης της πλάκας από την αμερικάνικη γλώσσα στην ελληνική, καθώς Αμερικάνοι και Έλληνες, δυσκολεύονταν να βρουν την ορθή μετάφραση των λέξεων.

Tο δεύτερο μέρος της τελετής συνεχίστηκε στο βόρειο τμήμα του Φράγματος, όπου ο Επιθεωρητής Δημοσίων Έργων Π. Λοπρέστης τους υποδέχτηκε με τον χαιρετισμό του. Στη συνέχεια, ο δήμαρχος Αθηναίων Σπ. Μερκούρης, προσφώνησε στους καλεσμένους και αναφέρθηκε στις θυσίες των δημοτών. Έπειτα, ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος κάλεσε τους παρισταμένους να πιούν στην υγεία του αντιπροέδρου Α. Μιχαλακόπουλου, επί της πρωθυπουργίας του οποίου συνάφθηκε η σύμβαση με τη Ulen. Λέγεται, ότι μετά την κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα, επίσημοι επισκέπτες ξεναγούνταν από αντιπροσώπους της ελληνικής πολιτείας στην Αθήνα, πρώτα στην Ακρόπολη και έπειτα στο νέο έργο της ύδρευσης, το φράγμα του Μαραθώνα.

Με αφορμή την ολοκλήρωση των 90 χρόνων (1929-2019) από τα Εγκαίνια των σπουδαίων έργων κατασκευής του Φράγματος, καθώς και της τεχνητής Λίμνης του Μαραθώνα, η ΕΥΔΑΠ για πρώτη φορά εκθέτει τεκμήρια από το Ιστορικό της Αρχείο, προσφέροντας στο κοινό δίοδο γνώσης σε αδημοσίευτο υλικό. Συγκεκριμένα, η εταιρεία διοργανώνει Έκθεση για την ιστορία του Φράγματος του Μαραθώνα, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254, Ταύρος), μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 2020, αποτελούμενη από στοιχεία του τεκμηριωμένου υλικού του Ιστορικού Αρχείου της ΕΥΔΑΠ.

Είσοδος Δωρεάν – ομαδικές ξεναγήσεις κατόπιν email στο [email protected]

Περισσότερες πληροφορίες στο www.eydap.gr

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr