Του Γιώργου Αλεξάκη

Η επάρκεια τροφίμων θα είναι η επόμενη μεγάλη πρόκληση, συνέχεια του πλη - θωρισμού, σύμφωνα με όσα ανέφερε πρόσφατα ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Βespoke σε πάνελ συζήτησης με θέμα “Αγορά και ασύμμετρες απειλές”, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών “Η Ελλάδα Μετά”.

Ήδη, όπως είπε, έχουμε τα πρώτα σημάδια μέσα από τις υπερβολικές αυξήσεις των τιμών στα αγαθά της γεωργίας, «αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή». Εξήγησε πως αυτό σημαίνει ότι «σταδιακά μπαίνουμε στο δεύτερο στάδιο, όπου από τις υψηλές τιμές θα περάσουμε στην έλλειψη αγαθών. Το πρώτο προϊόν το οποίο θα μας λείψει το επόμενο δωδεκάμηνο, είναι τα πορτοκάλια».

Χωρίς πορτοκάλια και λάδι

Όπως εξήγησε, ο μεγαλύτερος πορτοκαλεώνας στη Νότιο Αμερική έχει καεί και αυτή τη στιγμή αν κάποιος θέλει να αγοράσει χυμό δεν μπορεί να βρει. Οι τιμές των πορτοκαλιών για παράδειγμα στη Βραζιλία έχουν αυξηθεί στα 6,5 ευρώ από 2,5 ευρώ το κιλό αλλά όσο υψηλές τιμές και να προσφέρουμε στους προμηθευτές δεν έχουν προϊόν να παραδώσουν, συμπλήρωσε.

Στην ίδια λογική αλλά μικρότερης έκτασης είναι, το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται και στην αγορά του ελαιολάδου», είπε ο κ. Θεοδωρόπουλος και εκτίμησε ότι «αστυνομικά και αγορανομικά μέτρα δεν θα λύσουν το πρόβλημα». Αντίθετα, λύσεις μπορεί να δώσει η τεχνολογία με τα θερμοκήπια και την προστατευόμενη γεωργική παραγωγή. Ήδη η εικόνα σε βασικά προϊόντα, που είναι και της εποχής, όπως τα εσπεριδοειδή, τα κα - ρύδια, το ελαιόλαδο, λόγω του κλίματος είναι άκρως ανησυχητική.

Ενέργεια και κλιματική κρίση, διαμορφώνουν ένα «εκρηκτικό» κοκτέιλ για την αγροτική παραγωγή διεθνώς, που βλέπει ήδη τις παραγωγές να συρρικνώνονται και τα κόστη να απογειώνονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι με βάση όσα καταγράφηκαν σε έρευνα με τίτλο η «Φωνή των Αγροτών», που διενεργήθηκε σε 800 παραγωγούς 8 κρατών του πλανήτη από ανεξάρτητη εταιρεία και παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στα κεντρικά γραφεία της Bayer στο Μόνχαιμ της Γερμανίας, η ενέργεια και τα αυξημένα κόστη με τα οποία επιβαρύνει τα εφόδια, αποτελούν μεγάλο «πονοκέφαλο» για τους αγρότες.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρθηκε στην έρευνα, οι αγρότες ιεραρχούν τέσσερις μεγάλες προκλήσεις για την επόμενη τριετία οι οποίες είναι:

-Οι τιμές των λιπασμάτων,

-Το κόστος της ενέργειας,

-Η μεταβλητότητα σε τιμές και εισοδήματα

-Το κόστος της φυτοπροστασίας

Στην θετική πλευρά, οι συνθήκες αυτές κινητοποιούν τους καλλιεργητές και τους κτηνοτρόφους, ώστε να «πρασινίσουν» τις παραγωγικές τους διαδικασίες, και να συμβάλλουν στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Το 80% των ερωτηθέντων απάντησε ότι είτε έχει ήδη πάρει ή προτίθεται να πάρει μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση. Το 43%, όπως ειπώθηκε, χρησιμοποιεί ή προτίθεται να χρησιμοποιήσει καλλιέργειες κάλυψης (cover crops),το 37% χρησιμοποιεί «καθαρή» ενέργεια ή βιοκαύσιμα και το 33% καινοτόμο πολλαπλασιαστικό υλικό, για να μειώσει τη χρήση λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Συνολικά, το 54% εφαρμόζει ή πρόκειται να εφαρμόσει μέτρα για να προστατέψει τα ωφέλιμα έντομα στη γη του.

Απώλειες εισοδήματος

Όπως αναφέρθηκε πάντως, ο ένας στους έξι αγρότες την τελευταία διετία είχαν απώλειες πάνω από το 25% στο εισόδημα τους, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Επίσης, 4 στους 10 δηλώνουν ότι θα αλλάξουν καλλιέργεια ακριβώς λόγω της κλιματικής αλλαγής και 1 στους 3 αναμένει να συνεχιστεί η έντονη μεταβλητότητα στις τιμές. Τέσσερις στους πέντε αγρότες λαμβάνουν ήδη μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ προσδοκούν πολλά από την καινοτομία και την ψηφιακή γεωργία.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, την τελευταία διετία η απώλεια εισοδήματος στους αγρότες λόγω της κλιματικής αλλαγής υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο 15,7%, ενώ το 73% των αγροτών παρατηρεί αυξημένες εντομολογικές προσβολές και περισσότερες ασθένειες στις καλλιέργειες τους.

Όσον αφορά στα ακραία καιρικά φαινόμενα:

-το 70% των παραγωγών αναφέρει μεγάλες περιόδους ζέστης σε συνδυασμό με ξηρασία,

-το 45% πολύ υψηλές θερμοκρασίες,

-το 35% μεγάλες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών,

-το 33% ξηρασία,

-το 31% ραγδαίες αλλαγές του καιρού σε σύντομο χρονικό διάστημα,

-το 30% αλλαγή στην αρχή και το τέλος κάθε εποχής του χρόνου,

-το 27% πολύ ισχυρούς ανέμους,

-το 24% έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες,

-το 14% πολύ χαμηλές θερμοκρασίες

και το 12% μεγάλες περιόδους χαμηλών θερμοκρασιών.

Οι αγρότες σε πολύ μεγάλο ποσοστό (76%), είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι και για το μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής. Το 40% προβλέπει ότι θα καλλιεργεί πιο ανθεκτικές ποικιλίες, το 39% εκτιμά ότι θα αλλάξει καλλιέργειες, το 37% αναμένει μειωμένες αποδόσεις, το 34% μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις τιμές, το 30% αυξημένες εντομολογικές προσβολές, το 28% μεγαλύτερη απώλεια παραγωγής. Καταγράφεται, πάντως, κι ένα 3% που αναμένει αυξημένο εισόδημα, από τα δικαιώματα άνθρακα.

Καινοτομία

Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, οι αγρότες αναζητούν τη λύση στην καινοτομία, καθώς, πάνω από τους μισούς (53%) εκτιμούν ότι οι καλλιέργειες τους θα ωφεληθούν από βελτιωμένους σπόρους και ποικιλίες που θα προσαρμόζονται καλύτερα στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επίσης, το 50% κρίνει αναγκαία την καινοτομία στα προϊόντα φυτοπροστασίας και το 42% στην άρδευση.

Όπως αναφέρεται, η αποτελεσματική χρήση της γης, η διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των καλλιεργειών και η καλύτερη υγεία του εδάφους θεωρούνται οι πιο σημαντικοί δρόμοι για την επιτυχία. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουν στη ψηφιακή γεωργία καθώς στο σύνολο τους, είτε χρησιμοποιούν ήδη, είτε προτίθενται να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον, τουλάχιστον μία εφαρμογή ψηφιακής γεωργίας:

-το 54% εστιάζει στην αξιοποίηση εικόνων από drones και δορυφόρους, καθώς και στη χρήση ψηφιακών χαρτών και ηλεκτρονικών εργαλείων οργάνωσης της καλλιέργειας

το 50% στην ψηφιακή διαχείριση εισροών και εκροών

-και το 45% στις ηλεκτρονικές αγορές εφοδίων και πωλήσεις προϊόντων

Η απειλή του προστατευτισμού

Παράλληλα, όμως, με το κλίμα, τα κόστη ενέργειας και την άνοδο του κόστους εισροών, διογκούμενη είναι και η πίεση για άνοδο των προστατευτικών πολιτικών. Η Doaa Abdel-Motaal, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, σε εκδήλωση στο Μόνχαιμ της Γερμανίας, τόνισε τη σημασία της διασφάλισης του ελεύθερου εμπορίου.

«Πρέπει να ενισχύσουμε το διεθνές εμπόριο», τόνισε και έφερε το παράδειγμα της Αιγύπτου: «Π.χ η Αίγυπτος από όπου κατάγομαι αναγκάζεται να εισάγει προϊόντα που απαιτούν πολύ νερό, καθώς η χώρα έχει σπάνη ύδατος. Γη, ενέργεια και νερό είναι το τρίπτυχο της παραγωγής και πρέπει να το δούμε, πώς θα αξιοποιείται με τον βέλτιστο τρόπο», ανέφερε και πρόσθεσε:«Προσπαθούμε να μειώσουμε μέτρα που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό. Δεν γυρίζει πίσω η παγκοσμιοποίηση, χρειάζεται να συνεργαστεί η μια χώρα με την άλλη. Είμαστε σε δύσκολη συγκυρία, λόγω των πολέμων, ειδικά για τα σιτηρά. Έχουμε επίσης περιορισμούς σε εξαγωγές, για λόγους εθνικής επισιτιστικής ασφάλειας. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα αφού πρέπει να εστιάσουμε στο αντίθετο, δηλαδή, στην ανάπτυξη αξιοπιστίας, ότι μια χώρα μπορεί να βασίζεται στην άλλη για την επισιτιστική της ασφάλεια».

Το μέλλον της γεωργίας

Στο μεταξύ, η ταχύτερη ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών και εφαρμογών ευφυούς γεωργίας, συνιστούν την πλέον αποτελεσματική θωράκιση προκειμένου τα γεωργικά συστήματα να προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή και να στηρίζουν τη βιοποικιλότητα, μέσω της βελτιστοποίησης και υπεύθυνης χρήσης διαθέσιμων πόρων, νερού, ενέργειας και γης.

Στο πλαίσιο αυτό, άλλωστε «πατάει» και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία «Από το Αγρόκτημα στο πιάτο».

Η σημασία της ψηφιακής γεωργίας για τη φυτοπροστασία του μέλλοντος, με στόχο τη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας, βρέθηκε στο επίκεντρο του περιφερειακού συνεδρίου AgriBusiness Forum 2023 που διοργάνωσε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ) στη Λεπτοκαρυά Πιερίας, με θέμα «Η φυτοπροστασία καταλύτης για το μετασχηματισμό των αγροδιατροφικών συστημάτων στην ψηφιακή και πράσινη εποχή», με τη συμμετοχή περίπου 45 ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό από τον ακαδημαϊκό και επιχειρηματικό χώρο, εκπροσώπων της κεντρικής κυβέρνησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και φορέων αγροτικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Κοινός τόπος μεταξύ των ομιλητών, ήταν η αναγκαιότητα της πρόσβασης σε μια πλήρη εργαλειοθήκη λύσεων προστασίας των καλλιεργειών, συμπεριλαμβανομένων εργαλείων συμβατικής (conventional) γεωργίας (συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα και λιπάσματα) για τους παραγωγούς, με έμφαση στην υπεύθυνη χρήση τους, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης γεωργίας.

Φυτοπροστασία και οικολογία

Σύμφωνα με τους ομιλητές του συνεδρίου, μέσω σύγχρονων εφαρμογών ψηφιακής γεωργίας (π.χ. αγρομετεωρολογικοί σταθμοί, αισθητήρες, συνδεσιμότητα στη γεωργία κ.ά), η εφαρμογή της φυτοπροστασίας γίνεται αποτελεσματικότερη, η γεωργική παραγωγικότητα αυξάνει και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της γεωργίας μειώνονται σημαντικά, σε ευθυγράμμιση με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ.

Για παράδειγμα, νέες τεχνικές γονιδιακής επεξεργασίας μεταξύ χρωμοσωμάτων φυτικών κυττάρων (New Genomic Techniques- NGTs) συμβάλλουν στο μετασχηματισμό της φυτοπροστασίας, βελτιώνουν την απόδοση και απλουστεύουν τη συγκομιδή των παραγωγών, συμβάλλοντας ταυτόχρονα σε πιο υγιείς καλλιέργειες, υψηλότερης διατροφικής αξίας για τον καταναλωτή.

Τα ψηφιακά εργαλεία επιτρέπουν στους αγρότες τη συλλογή και ανάλυση επιτόπιων δεδομένων, βοηθώντας τους να λαμβάνουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις διαχείρισης στο χωράφι.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, αναδείχθηκε ακριβώς αυτή η σημασία καινοτόμων, εναλλακτικών πρακτικών φυτοπροστασίας για το μέλλον, όπως τα βιοφυτοπροστατευτικά (βιοχημικά, μικροβιακά φυτοφάρμακα και φυτικά ενσωματωμένα προστατευτικά), με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση και εξάλειψη των ζιζανίων. Σε αυτό το επίπεδο, ο ρόλος της ΕΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικός, προκειμένου να προβεί σε συλλογικές ενέργειες που διασφαλίζουν την ταχεία διαθεσιμότητα των βιοφυτοπροστατευτικών στην ευρωπαϊκή αγορά.

Όπως επίσης αναφέρθηκε, η ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών και εφαρμογών ακριβείας στη γεωργία (precision agriculture), βοηθά τους αγρότες-γεωργούς να υιοθετήσουν πιο βιώσιμες πρακτικές, όπως η μείωση της άροσης, η αποτελεσματικότερη χρήση φυτοπροστασίας και λιπασμάτων, αλλά και η εφαρμογή περιβαλλοντικών πρακτικών γεωργίας για τη διατήρηση των εδαφών (conservation agriculture), προκειμένου να μεγιστοποιείται η απόδοση της συγκομιδής, να μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, να αυξάνεται η εξοικονόμηση ενέργειας και να βελτιώνεται η βιοποικιλότητα των σύγχρονων οικοσυστημάτων.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στο Reporter Magazine Δεκεμβρίου 2023

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr