«Τα αλκοολούχα ποτά είναι ένα από τα πλέον ενδεικτικά παραδείγματα στα οποία οι φορολογικές υπερβολές έχουν οδηγήσει τελικά σε συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς και την άνθηση της παραοικονομίας» αναφέρει σε κλαδική μελέτη του ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών και προσθέτει:. «Ένας κλάδος που, κατά τον ΙΟΒΕ, εξασφάλιζε άμεσα και έμμεσα 50.000 θέσεις εργασίας και εισοδήματα στην αλυσίδα αξίας σχεδόν €500 εκατ. το 2008, και στον πλέον η νόμιμη αγορά έχει συρρικνωθεί πάνω από 50% την ώρα που μια σειρά αυξήσεων των φόρων στα νόμιμα προϊόντα οδήγησε, μεταξύ άλλων, σε υπερδιπλασιασμό του ΕΦΚ σε €2.550 ανά εκατόλιτρο, από €1.135 το 2008».

Στο φόντο αυτό ο Σύνδεσμος προτείνει μια "χρυσή βίβλο", δηλαδή την υλοποίηση 14 δράσεων για τόνωση της νόμιμης αγοράς και πάταξη της λαθρεμπορίας. Πιο συγκεκριμένα προτείνει:

1.Μείωση συντελεστών στα κέρδη, τα μερίσματα και την ειδική εισφορά, με προσδιορισμό της επιβάρυνσης αυτής σε επίπεδα αντίστοιχα προς τις άμεσα ανταγωνιστικές μας χώρες και τον ευρύτερο γεωγραφικό περίγυρο.

2. Μείωση ύψους και προοδευτικότητας φόρων και ασφαλιστικών εισφορών επί των αποδοχών μισθωτής εργασίας, με μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και σημαντικό περιορισμό της ειδικής εισφοράς, ειδικά στα μεσαία και ανώτερα εισοδήματα.

 3. Μείωση ειδικών φόρων κατανάλωσης, ειδικά στις περιπτώσεις που έχουν φτάσει σε επίπεδα που εμφανώς συρρικνώνουν υπέρμετρα τη δραστηριότητα νόμιμων επιχειρήσεων και ενθαρρύνουν την άνθηση του παράνομου εμπορίου.

 4. Αποτελεσματική χρήση των ηλεκτρονικών μέσων για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής και της αδήλωτης ή ημιδηλωμένης εργασίας.

5.Ανάπτυξη εργαλείων όπως η ηλεκτρονική τιμολόγηση σε όλα τα επίπεδα συναλλαγών μεταξύ ιδιωτών και μεταξύ ιδιωτών και δημοσίου για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου.

6. Διάδοση των ηλεκτρονικών πληρωμών μεταξύ καταναλωτών, επιχειρήσεων και δημοσίου.

7. Υιοθέτηση ήδη από τώρα των καλών πρακτικών που προδιαγράφει η επικείμενη οδηγία για την CCTB και την CCCTB (Special Report 20/2/2017).

8. Κατάργηση εξαιρέσεων από την υψηλή φορολογία στην οποία αναπτύσσονται παραβατικές πρακτικές και υιοθέτηση απαγορεύσεων και ασφαλιστικών δικλίδων όπου αυτό χρειάζεται για την αποτροπή μαζικής παραβατικής συμπεριφοράς σε προϊόντα με υψηλό ΕΦΚ, όπως τα αλκοολούχα ποτά, καπνά και καύσιμα.

9. Επανεξέταση της σκοπιμότητας των εξαιρέσεων που προβλέπει ο νόμος για την αποτροπή πρακτικών μαζικής καταστρατήγησης (πχ διήμεροι αμβυκούχοι).

10. Θωράκιση των ελεγκτικών μηχανισμών μέσω ανάπτυξης ολοκληρωμένου σχεδίου αντιμετώπισης φαινομένων διαφθοράς.

11. Ανάπτυξη ΣΔΙΤ με στόχο την αναβάθμιση της ικανότητας της διοίκησης να εκτελέσει το ελεγκτικό της έργο αποτελεσματικά και να αντιμετωπίσει παραβατικές συμπεριφορές. 12. Κατάργηση προβλέψεων στη νομοθεσία οι οποίες στην πράξη επιβραβεύουν το λαθρεμπόριο, καθώς επιτρέπουν (εφόσον ο φόρος που αναλογεί για το συγκριμένο φορτίο δεν ξεπερνάει ένα όριο) τη διάθεση στην αγορά παράνομων προϊόντων που έχουν εντοπιστεί στα τελωνεία μετά την πληρωμή φόρου και προστίμου.

13. Δημιουργία ενιαίας βάσης δεδομένων όλων των αρχών με μητρώο για όσους συλλαμβάνονται για λαθρεμπορία.

14. Λειτουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας με στοιχεία ιχνηλασιμότητας, ενδεικτικά στην περίπτωση των αλκοολούχων ποτών.

Πρόβλημα οι αμβυκούχοι

«Η ανοχή στην κατάχρηση του θεσμού των διήμερων αμβυκούχων μαζί με την υπερφορολόγηση της νόμιμης παραγωγής, στερεί από τους μικρούς αλλά καλούς Έλληνες παραγωγούς και τους συνεργάτες τους τη δυνατότητα να προωθήσουν επώνυμα το προϊόν τους, και καλύπτει μεγάλα κυκλώματα που δεν έχουν σχέση με την εγχώρια παραγωγή και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα» αναφέρει ο ΣΕΒ εστιάζοντας σε ένα μεγάλο πρόβλημα της αγοράς.

Οι διήμεροι αμβυκούχοι (δηλαδή μικροπαραγωγοί που δικαιούνται από το νόμο ως συνέχεια της παράδοσης και για ορισμένα διήμερα να αποστάξουν πολύ μικρές ποσότητες για καταρχήν ίδια χρήση αλλά και περιορισμένη διακίνηση) παράγουν και εμπορεύονται ως χύμα προϊόν μεγάλες, και πέρα των νόμιμων προβλέψεων, ποσότητες τσίπουρου, με πολύ μειωμένη φορολογία. Αν και Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους φόρους στα αλκοολούχα ποτά την ίδια στιγμή προβλέπει πολύ μειωμένη φορολογία για την παραγωγή των διήμερων αμβυκούχων οι οποίοι πληρώνουν φόρο μόνο 140 ευρώ ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης, αντί των 2.550 ευρώ ανά 100 λίτρα που πληρώνουν οι λοιποί παραγωγοί και εισαγωγείς.

Η κατάχρηση του θεσμού, όπως σημειώνει ο ΣΕΒ, των διήμερων αμβυκούχων έχει πλέον κινητοποιήσει και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που πρόσφατα παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της ΕΕ καθώς ο τόσο πολύ μειωμένος, σε σχέση με τον κανονικό συντελεστή φόρου, μόνο για τους Έλληνες αμβυκούχους παραβιάζει την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Λόγω του υπερδιπλασιασμού του φόρου που αντιστάθμισε τη συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς, το κράτος  αν και άμεσα διασφαλίζει ακόμα τα ίδια περίπου έσοδα σε ΕΦΚ , τα έμμεσα έσοδα του από τους εργαζόμενους που έχουν μείνει άνεργοι και την επιχειρηματική δραστηριότητα που έχει διακοπεί έχουν μειωθεί.

Διέξοδο μόνο οι εξαγωγές

Για τη νόμιμη αγορά αλκοολούχων μόνο οι εξαγωγές δίνουν πλέον μια διέξοδο, όμως παρά βελτίωση των επιδόσεων κατά 30% στο διάστημα 2009-2014  αυτό δεν αρκεί για να αντισταθμίσει τη μεγάλη υποχώρηση της νόμιμης εγχώριας αγοράς.

Σε επίπεδο κατανάλωσης  η εικόνα είναι μικτή αφού ένα μεγάλο ποσοστό καταναλωτών μετακινήθηκε σε προϊόντα με χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση και ένα άλλο σε παράνομα προϊόντα που διαφεύγουν το φόρο , ενώ υπάρχουν και εκείνοι που έβγαλαν από το καλάθι των αγορών τους τα αλκοολούχα.

Ζητήματα υγείας

Όπως αναφέρει η μελέτη του ΣΕΒ ειδικά για τα παράνομα αλκοολούχα , εκτός από το γεγονός ότι δεν καταβάλλεται κανένας φόρος, είτε είναι ειδικός φόρος κατανάλωσης, είτε ΦΠΑ, είτε εισοδήματος είτε ασφαλιστική εισφορά, τίθενται  και σοβαρά ζητήματα ποιότητας, καθώς τα παράνομα προϊόντα δεν περνάνε από κανέναν ποιοτικό έλεγχο  με αποτέλεσμα να μην γίνεται καμία καταγραφή στοιχείων που θα επίτρεπε την ιχνηλασιμότητα του. Μάλιστα στα πλαίσια του γενικότερου φοροπρωταθλητισμού στον οποίο επιδίδεται η Ελλάδα με αποτέλεσμα να έχει από τους υψηλότερους φόρους και στα αλκοολούχα ποτά , δεν αποτελεί παράδοξο ότι οι αρχές εντοπίζουν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες παράνομων αλκοολούχων ενώ

Η γειτνίαση της Ελλάδας με χώρες που έχουν σημαντικά χαμηλότερη φορολογία όπως η Βουλγαρία (350% χαμηλότερους φόρους στα ποτά) ενισχύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι συνοριακοί έλεγχοι τόσο ως αποτέλεσμα της ελεύθερης διακίνησης εμπορευμάτων εντός της ΕΕ, αλλά και συγκεκριμένων αδυναμιών της νομοθεσίας περί λαθρεμπορίου. Μια τέτοια αδυναμία εντοπίζεται ειδικά στις περιπτώσεις που συνοριακοί έλεγχοι αποκαλύπτουν παράνομα αλκοολούχα, για τα οποία υπάρχει η δυνατότητα να πληρωθούν στη συνέχεια ο φόρος και το πρόστιμο και αυτά να αποδεσμευτούν για νόμιμη διάθεση πλέον στην αγορά.

Γιώργος Αλεξάκης