Στην ετήσια έκθεσή της για το 2022, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, η GRECO υπενθυμίζει τον ρόλο που διαδραματίζει η πρόσβαση στην πληροφόρηση στη διασφάλιση της δημόσιας διαφάνειας και στη διευκόλυνση της επιδίωξης δωροδοκίας.

Σημειώνει, όμως, ότι σε ορισμένες χώρες, οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να έχουν ευρύ περιθώριο διακριτικής ευχέρειας για να καθορίσουν τι είναι δημόσιο κτήμα και εάν θα εξαιρούν ορισμένα έγγραφα από την ελεύθερη πρόσβαση. 

Οι κρατικές οντότητες είναι συχνά απρόθυμες να αποκαλύψουν πληροφορίες και προτιμούν να εφαρμόζουν εξαιρέσεις που τους επιτρέπουν να αποκρύπτουν το σύνολο ή μέρος των πληροφοριών που ζητούνται.

Ο πρόεδρος της GRECO Marin Mrčela δήλωσε: «Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εγγυηθούν τη συνολική αρχή της διαφάνειας των δημόσιων εγγράφων στην πράξη. Οποιαδήποτε εξαίρεση από τον κανόνα της δημόσιας δημοσιοποίησης θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο και να αιτιολογείται πλήρως. 

Όσον αφορά ειδικά τις δημόσιες συμβάσεις, ο δημόσιος έλεγχος και η πρόσβαση σε επίσημα έγγραφα είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική πρόληψη της διαφθοράς».

Στις εκθέσεις αξιολόγησης της, η GRECO υπενθύμισε στις χώρες ότι θα πρέπει να εφαρμόζουν τις αρχές της σύστασης της Επιτροπής Υπουργών για την πρόσβαση σε επίσημα έγγραφα και της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόσβαση σε επίσημα έγγραφα, οι οποίες απαιτούν οποιονδήποτε περιορισμό στο δικαίωμα πρόσβασης σε επίσημα έγγραφα.

Τα έγγραφα πρέπει να είναι απαραίτητα σε μια δημοκρατική κοινωνία, να είναι αναλογικά και να εφαρμόζονται μόνο εάν δεν υπάρχει υπέρτατο συμφέρον για αποκάλυψη.

Στην ετήσια έκθεσή της, η GRECO υπενθυμίζει ότι στον 5ο γύρο αξιολόγησης – με επίκεντρο την πρόληψη της διαφθοράς και την προώθηση της ακεραιότητας μεταξύ των κεντρικών κυβερνήσεων και των αρχών επιβολής του νόμου – εντόπισε μια σειρά από ελλείψεις σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες στη νομοθετική διαδικασία.

Τα χρονοδιαγράμματα της δημόσιας διαβούλευσης συχνά δεν τηρούνται, γεγονός που εμποδίζει τη διαδικασία διαβούλευσης να παράγει ουσιαστικές συνεισφορές και να επηρεάζει τη νομοθετική διαδικασία.

Μέχρι το τέλος του 2022, είχαν εφαρμοστεί, πλήρως ή εν μέρει, ελαφρώς λιγότερες από τις μισές συστάσεις της GRECO για κορυφαία στελέχη των κεντρικών κυβερνήσεων και λίγο λιγότερο από τα δύο τρίτα αυτών που αφορούσαν την αστυνομία.

Τα κράτη συνέχισαν να σημειώνουν πρόοδο στην εφαρμογή των συστάσεων από τον 4ο γύρο αξιολόγησης της GRECO σχετικά με βουλευτές, δικαστές και εισαγγελείς: Οι μισές από αυτές τις συστάσεις (49,5%) είχαν εφαρμοστεί πλήρως στο τέλος του 2022, από 45% το προηγούμενο έτος.

Τα κράτη είχαν εν μέρει εφαρμόσει το ένα τρίτο των εκκρεμών συστάσεων, ενώ το 17% παρέμεινε μη εφαρμοσμένο.

Νίκος Ρούσσης – Στρασβούργο