Κατά την έκτακτη σύνοδό του στις 9 Φεβρουαρίου 2023, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε τη σημασία της διασφάλισης αποτελεσματικού ελέγχου των εξωτερικών χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ στο πλαίσιο μιας συνολικής προσέγγισης για τη μετανάστευση. Ενόψει της επόμενης συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα προβεί σε απολογισμό της κατάστασης, η Επιτροπή υλοποιεί μέσω αυτών των πρωτοβουλιών ορισμένες από τις βασικές δράσεις που διατυπώθηκαν στην επιστολή της προέδρου φον ντερ Λάιεν και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου.

Αποτελεσματική ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων

Με την εν λόγω ανακοίνωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζει τον πρώτο πολυετή κύκλο στρατηγικής πολιτικής για την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων για τα επόμενα πέντε έτη.

Αυτό είναι αποτέλεσμα εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης μεταξύ των θεσμικών οργάνων, η οποία κατέληξε σε κοινό όραμα ως προς τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Παρέχει συντονισμένο πλαίσιο τόσο στις εθνικές αρχές που διαχειρίζονται τα σύνορα όσο και σε περισσότερους από 120.000 υπαλλήλους των εθνικών συνοριακών αρχών και του Frontex, καθοδηγώντας το καθημερινό τους έργο. Οι βασικές προτεραιότητες της στρατηγικής έχουν 15 βασικές συνιστώσες, όπως:

• Έλεγχος των συνόρων, που υποστηρίζεται από ευρείας κλίμακας συνεργασία ΤΠ και διυπηρεσιακή συνεργασία με σκοπό την ενίσχυση της διακυβέρνησης στον τομέα της μετανάστευσης και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων. Αυτό θα διασφαλιστεί με τη χρήση σύγχρονων υποδομών και μέσων αποτελεσματικής επιτήρησης, όπως κάμερες και δρόνοι· με συνεκτική και ολοκληρωμένη εθνική εικόνα και εικόνα κατάστασης, αποτελεσματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης των συνόρων (EUROSUR) και ορθή ανάλυση κινδύνου. Τα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων (Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, Σύστημα Εισόδου/Εξόδου, Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις και Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού) και η διαλειτουργικότητά τους θα διευκολύνουν τη διέλευση των συνόρων. Η αυξημένη συνεργασία μεταξύ όλων των αρχών σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο είναι καίριας σημασίας για την καλύτερη κατανόηση, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των προκλήσεων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
• Η έρευνα και διάσωση αποτελούν βασική συνιστώσα της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων. Η ανάγκη συντονισμού αποτελεί προτεραιότητα μεταξύ των κρατών σημαίας και των παράκτιων κρατών, όπως επίσης και η ανάγκη ανάπτυξης βέλτιστων πρακτικών για την έγκαιρη και πλήρη ανταλλαγή πληροφοριών.
• Κοινό ενωσιακό σύστημα επιστροφών: ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ των εθνικών αρχών και των ευρωπαϊκών οργανισμών αποτελεί βασική συνιστώσα για την ενίσχυση των επιστροφών. Τα κράτη μέλη μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τη στήριξη που διατίθεται από τον Frontex για όλες τις φάσεις της διαδικασίας επιστροφής. Ο συντονιστής επιστροφών που υποστηρίζεται από το δίκτυο υψηλού επιπέδου για τις επιστροφές θα συντονίζει την εφαρμογή της επιχειρησιακής στρατηγικής για αποτελεσματικότερες επιστροφές.
• Η συνεργασία με τρίτες χώρες θα πρέπει να εντατικοποιηθεί ώστε να συμβάλει στην ανάπτυξη των επιχειρησιακών ικανοτήτων των τρίτων χωρών στους τομείς του ελέγχου των συνόρων, της ανάλυσης κινδύνου, της επιστροφής και της επανεισδοχής και της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης. Στο πλαίσιο αυτό, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην Ανατολική και τη Νότια Γειτονία, καθώς και σε τρίτες χώρες από τις οποίες ξεκινούν ή τις οποίες διατρέχουν οι κύριες μεταναστευτικές οδοί προς την ΕΕ. Αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη αμοιβαίων και ολοκληρωμένων εταιρικών σχέσεων για τη μετανάστευση με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης.
• Πλήρης σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων: Η προστασία των συνόρων της ΕΕ πρέπει να γίνεται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι δράσεις των ενωσιακών και των εθνικών φορέων θα πρέπει να υλοποιούνται σε πλήρη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων μέσω αποτελεσματικών μηχανισμών παρακολούθησης.

Ενίσχυση της συνεργασίας για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής και επίσπευση των επιστροφών

Ένα αποτελεσματικό σύστημα της ΕΕ για τις επιστροφές αποτελεί κεντρικό στοιχείο ενός συστήματος μετανάστευσης και ασύλου που θα λειτουργεί ομαλά, καθώς και της ολοκληρωμένης προσέγγισης που περιγράφεται στο νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο. Μπορεί επίσης να έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα στην επισφαλή και αντικανονική μετανάστευση, συμβάλλοντας στην πρόληψη της εκμετάλλευσης των μεταναστών με τη διάρρηξη του επιχειρηματικού μοντέλου των εγκληματικών δικτύων παράνομης διακίνησης και την προώθηση ασφαλών νόμιμων οδών.

Με τη σημερινή σύσταση, η Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων επιστροφής, καλύπτοντας ένα κενό στο κεκτημένο στον τομέα της επιστροφής. Επίσης, επικαιροποιεί τις προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές που παρείχε η Επιτροπή το 2017 σχετικά με τις επιστροφές και στηρίζει τα κράτη μέλη στη διευκόλυνση και την επιτάχυνση των επιστροφών.

Τα δομικά στοιχεία περιλαμβάνουν:

• Αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής: Με το αναβαθμισμένο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν που τέθηκε σε ισχύ την 7η Μαρτίου, τα κράτη μέλη μπορούν πλέον να έχουν στη διάθεσή τους άμεσες καταχωρίσεις για απόφαση επιστροφής υπηκόου τρίτης χώρας η οποία έχει εκδοθεί από άλλο κράτος μέλος. Αυτό επιτρέπει την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής εντός της ΕΕ και την ταχεία υλοποίηση των επιστροφών από οπουδήποτε στην Ευρώπη. Ο Frontex θα είναι έτοιμος να στηρίξει τα κράτη μέλη που πραγματοποιούν επιστροφές.
• Αποτελεσματικότερες επιστροφές: Τα κράτη μέλη μπορούν να δημιουργήσουν στενότερους δεσμούς μεταξύ των αρχών που διαχειρίζονται το άσυλο και τις επιστροφές. Καλούνται να το πράξουν μέσω συστήματος ΤΠ για τη διαχείριση υποθέσεων επιστροφής που βασίζεται στο μοντέλο που ανέπτυξε ο Frontex, το οποίο ευθυγραμμίζεται με τον κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η έγκαιρη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με υπηκόους τρίτων χωρών για τους οποίους έχει εκδοθεί απόφαση επιστροφής. Η σύσταση παρέχει επίσης καθοδήγηση σχετικά με την πρόληψη του κινδύνου διαφυγής και σχετικά με μέτρα εναλλακτικά της κράτησης, η οποία πρέπει να παραμείνει μέτρο έσχατης ανάγκης.
• Κίνητρα για οικειοθελή επιστροφή: Είναι αναγκαίο να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την επιστροφή σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας, μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν δομές παροχής συμβουλών σε θέματα επιστροφής και επανένταξης για την προώθηση της οικειοθελούς επιστροφής.  Για τους υπηκόους τρίτων χωρών που είναι εγγεγραμμένοι σε αυτά τα προγράμματα, οι οικειοθελείς επιστροφές μπορούν να ενθαρρυνθούν με τη μη έκδοση απαγορεύσεων εισόδου.

Επόμενα βήματα

Όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, ο Frontex έχει προθεσμία 6 μηνών για να μετατρέψει αυτή τη στρατηγική κατεύθυνση σε επιχειρησιακή και τεχνική στρατηγική. Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία 12 μηνών για να επικαιροποιήσουν τις εθνικές στρατηγικές τους.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη ώστε να τους παράσχει στήριξη στην επιχειρησιακή εφαρμογή των εν λόγω δράσεων. Η αξιολόγηση της στρατηγικής πολιτικής της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων προβλέπεται να διενεργηθεί σε 4 χρόνια, με σκοπό να καθοριστεί ένας νέος πολυετής κύκλος πολιτικής το 2027. Επίσης, η Επιτροπή θα διενεργήσει φέτος αξιολόγηση του κανονισμού για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή.

Όσον αφορά τις επιστροφές, για την παρακολούθηση της εφαρμογής της σύστασης, τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ετήσια έκθεση στην Επιτροπή, μεταξύ άλλων σχετικά με τον αριθμό των αμοιβαία αναγνωρισμένων αποφάσεων επιστροφής άλλων κρατών μελών. 

Θα παρασχεθεί ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και του μέσου για τη διαχείριση των συνόρων και τις θεωρήσεις, ιδίως για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής και για τον καλύτερο εξοπλισμό της συνοριοφυλακής και της ακτοφυλακής για την αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων. Θα παρασχεθεί πρόσθετη στήριξη για την εφαρμογή της σύστασης σχετικά με τις επιστροφές, σε συνδυασμό με επιχειρησιακή και τεχνική υποστήριξη από τους οργανισμούς μας.

Ιστορικό

Η ανακοίνωση σχετικά με την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων αποτελεί υποχρέωση βάσει του κανονισμού για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής. Βασίζεται στο έγγραφο πολιτικής που ενέκρινε η Επιτροπή στις 24 Μαΐου 2022, στο οποίο συνέβαλαν τόσο το Συμβούλιο όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η ολοκληρωμένη στρατηγική έχει κοινό όραμα, σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και περιγράφει το έργο μας στα εξωτερικά σύνορα. Η στρατηγική ανάλυση κινδύνου που παρείχε ο Frontex αποτυπώθηκε επίσης στις προτεραιότητες και τις κατευθυντήριες γραμμές της εν λόγω ανακοίνωσης. Συνοδεύεται από δύο παραρτήματα, καθένα από τα οποία περιλαμβάνει βασικές δράσεις.

Η σύσταση για τις επιστροφές αναβαθμίζει τη σύσταση του 2017 για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των επιστροφών και συμπληρώνει την επιχειρησιακή στρατηγική για πιο αποτελεσματικές επιστροφές, του Ιανουαρίου του 2023.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr