Σύμφωνα με την Kate Mallison, συνεργάτιδα του προγράμματος “Ρωσία και Ευρασία“ στο Chatham House, οι Ρώσοι αντιμετώπισαν την κρίση στο Αφγανιστάν ως θρίαμβο εναντίον της Αμερικής. Με τους Αμερικανούς εκτός παιχνιδιού, αισθάνονται πως θα είναι ευκολότερο να επεκταθούν γεωστρατηγικά στην κεντρική Ασία. Προειδοποιεί όμως πως η νίκη που ονειρεύονται μάλλον θα είναι πύρρειος.

 

Ενώ η Ρωσία έχει αναγνωρίσει τους Ταλιμπάν ως τρομοκρατική οργάνωση, αρχικά πανηγύρισε την αποχώρηση των Αμερικανών και την πτώση της κυβέρνησης που είχαν ιδρύσει. Ο Ρώσος πρέσβης στην Καμπούλ, επισήμανε πως οι Ταλιμπάν συνέβαλαν στην ασφάλεια της πόλης το πρώτο 24ωρο μετά την αποχώρηση των Αμερικανών.

 

Οι απεσταλμένοι του Κρεμλίνου επέμειναν ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να μεταθέσουν την ευθύνη για την κατάρρευση του Αφγανιστάν σε κανέναν άλλον. Παράλληλα, τα κρατικά κανάλια προσπάθησαν να παρουσιάσουν την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν ως ένα σημαντικό πραξικόπημα από μέρους των Ταλιμπάν.

 

Ο Ρώσος πρόεδρος είχε εναποθέσει ελπίδες στους τρομοκράτες Ταλιμπάν για την επιβολή της τάξης και την παραμονή των τρομοκρατών εντός των συνόρων του Αφγανιστάν, όπως είχαν υποσχεθεί. Η Όλγα Όλικερ, διευθύντρια της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, τόνισε πως αν οι Ταλιμπάν τηρήσουν τις υποσχέσεις τους απέναντι στη Ρωσία, δε θα υπάρξουν αναταραχές. Οι Αφγανοί τρομοκράτες, είχαν δηλώσει πως δεν έχουν πρόθεση να επιτεθούν στην κεντρική Ασία και πως θα διακόψουν τη ροή του οπίου. 

 

Αλλαγή στάσης

 

Η Ρωσία, εξακολουθεί να ασκεί επιρροή σε περιοχές της κεντρικής Ασίας που ανήκαν στην Σοβιετική Ένωση όπως το Αφγανιστάν και άλλες γειτονικές χώρες (Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενινστάν). Ωστόσο, μέσω μιας μαζικής προσπάθειας απόσυρσης στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, η Ρωσία ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα τα δικά της σχέδια εκκένωσης, με εντολή του προέδρου της.

 

Το Κρεμλίνο, στέλνοντας τέσσερα στρατιωτικά αεροπλάνα για να απομακρύνει 500 Ρώσους πολίτες και συμμάχους της πριν τις 31 Αυγούστου, σηματοδότησε μια απότομη αλλαγή στάσης. Η τελευταία μέρα του Αυγούστου, έχει οριστεί από τον Αμερικανό πρόεδρο ως η τελική προθεσμία εκκένωσης, με αποτέλεσμα να σπεύδουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι για να ξεφύγουν από το νέο καθεστώς.

 

Σε μια πρόσφατη δήλωση του Πέσκοβ, αντιπροσώπου του Πούτιν, το Κρεμλίνο φαίνεται να έχει ρίξει τους τόνους και να αναγνωρίζει την σοβαρότητα της κατάστασης. Η Ρωσία είναι υποχρεωμένη να προστατέψει την Κεντρική Ασία σε κάθε περίπτωση. Αυτή την περίοδο, η κεντρική Ασία έχει να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα όπως η καταστροφική ξηρασία και η πανδημία.

 

Οι παραπάνω αντιξοότητες σε συνδυασμό με τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονούν οι προσφυγικές ροές, προμηνύουν μια κατάσταση πολύ πιο συνθέτη από αυτή που είχαν στο μυαλό τους οι Ρώσοι. Για παράδειγμα, μεταξύ των προσφύγων είναι πιθανό να παρεισφρήσουν στρατιωτικοί με εχθρικές βλέψεις.

 

Οι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν μπορούν να εισέλθουν χωρίς βίζα στις χώρες τις κεντρικής Ασίας, σε αντίθεση με τις χώρες της Δύσης. Γεγονός που, σύμφωνα με τον Πούτιν, είναι ταπεινωτικό για τις γειτονικές χώρες της Ρωσίας. Λόγου χάρη, το Τατζικιστάν ετοιμάζει υποδομές για να υποδεχθεί περίπου 100.000 πρόσφυγες.

 

Επιπλέον, όπως δήλωσε ο Tim Ash (ανώτερος στρατηγικός αναδυόμενων αγορών στην Bluebay Asset Management), ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους Ρώσους είναι πως οι εθνοτικές μειονότητες Τατζίκων και Ουζμπέκων που ζούσαν εντός του Αφγανιστάν, πέρασαν στον έλεγχο των τρομοκρατών. Οι μειονότητες αυτές δρούσαν μέχρι πρότινος υπέρ της Ρωσίας.

 

Οι Ρώσοι ενισχύουν ήδη τις βάσεις τους σε γειτονικές χώρες. Ωστόσο, έχοντας το ιστορικό παράδειγμα της αποτυχημένης επίθεσης στο Αφγανιστάν από τη Σοβιετική Ένωση στη δεκαετία του 80, δήλωσαν πως δεν πρόκειται να επιτεθούν στο Αφγανιστάν.

 

Την ίδια στιγμή, τα κράτη της Κεντρικής Ασίας φοβούνται ότι η Μόσχα μπορεί να χρησιμοποιήσει την απειλή της ισλαμιστικής εξέγερσης για να ωθήσει την ιδέα της Ευρασιατικής Ένωσης και την ατζέντα κεντρικής διοίκησης που ακολουθεί ο Πούτιν με βάση το σοβιετικό παρελθόν. Αναμένεται να αυξήσει την πίεση στις χώρες της Κεντρικής Ασίας για να τις κάνει να ενταχθούν στην ευρασιατική οικονομική ένωση “CIS". Η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών ή CIS αναφέρεται σε μια περιφερειακή διακυβερνητική οργάνωση εννέα πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών στην Ευρασία που περιλαμβάνει σήμερα την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και το Κιργιζιστάν.