Εξίσου σημαντική, όμως, είναι και η καλή διάθεση των αφεντικών-επιχειρηματιών, η οποία, ιδιαίτερα σήμερα, υπό το βάρος της αναδουλειάς και της έλλειψης ρευστότητας που μαστίζει τις επιχειρήσεις, είναι προφανώς σπάνια. Ανεξαρτήτως, πάντως, των κακών οικονομικών συνθηκών, που προφανώς επηρεάζουν τη διάθεση του καθενός, έχει τεράστια σημασία να σου αρέσει αυτό που κάνεις για να είσαι καλός στη δουλειά σου. Γιατί, κακά τα ψέματα, λίγοι είναι τόσο επαγγελματίες ώστε να αποδίδουν τα μέγιστα σε μια δουλειά που δεν τους αρέσει.

Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ηγέτες των επιχειρήσεων, μικρών ή μεγάλων, είναι λογικό να επηρεάζουν τη διάθεσή τους και συνεπακόλουθα τη διάθεση των υφισταμένων τους. Οι οποίοι με τη σειρά τους, αντί να συγκεντρώνονται στα της εργασίας τους, ασχολούνται με την προσπάθειά σους να μαντέψουν τις αποφάσεις στις οποίες θα οδηγήσει η κακή διάθεση του αφεντικού τους, επηρεάζοντας καθοριστικά και το δικό τους μέλλον. Άρα, κατά την άποψή μου, η κακή διάθεση των αφεντικών επηρεάζει άμεσα τη σχέση τους με τους εργαζόμενους και την παραγωγικότητά τους. Π.χ., φανταστείτε τι θα συνέβαινε σε μια επιχείρηση, αν ένα πρωί εμφανιστεί το αφεντικό και χωρίς να πει καλημέρα στους υφισταμένους του, κλειδωθεί στο γραφείο του για το υπόλοιπο της ημέρας, δίνοντας εντολή στη γραμματέα του να μη τον ενοχλήσει κανείς, για οποιονδήποτε λόγο. Την πρώτη φορά που θα συμβεί αυτό, κάποιοι θα ανησυχήσουν, τη δεύτερη θα ανησυχήσουν όλοι, την τρίτη θα είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους.

Είχα εργαστεί στο παρελθόν σε μια επιχείρηση, το αφεντικό της οποίας συμπεριφερόταν συχνά όπως αυτό που περιγράφω παραπάνω, ενώ είχε γενικά κακή συμπεριφορά. Ο άνθρωπος αυτός, δεν μπορούσε να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους οι εργαζόμενοι της επιχείρησης είχαν φτάσει στο σημείο να φοβούνται να διασταυρωθούν στο διάδρομο μαζί του. Με αποτέλεσμα, να χάνει τους εργαζόμενους που δεν ήταν μέλη της οικογενείας του και να αναγκάζεται συχνά να προσλαμβάνει και να εκπαιδεύει νέους, αφού το περιβάλλον, που ο ίδιος δημιουργούσε με την κακή του διάθεση, δεν μπορούσε να τους κρατήσει για πολύ. Και αυτό σήμαινε τελικά επιπλέον κόστος για την επιχείρηση. Βέβαια, αυτά συμβαίνουν τις καλές εποχές, όταν η ανεργία δεν χτυπάει διψήφια ποσοστά. Σήμερα, δύσκολα ένας εργαζόμενος διακινδυνεύει τη θέση εργασίας του. Ωστόσο, το γεγονός παραμένει. Η καλή διάθεση και το θετικό περιβάλλον εργασίας ευνοούν την αποδοτικότητα και την παραγωγικότητα των εργαζομένων.

Αναγνωρίζουμε βεβαίως, πως οι ηγέτες των επιχειρήσεων δεν είναι άτρωτοι. Δεν πρόκειται για «θεούς» που δεν πτοούνται από τίποτα. Ούτε αλαζόνες που ενδιαφέρονται μόνο για το δικό τους συμφέρον και των μετόχων τους. Όχι ότι δεν υπάρχουν και τέτοιοι. Αλλά στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι άνθρωποι που διοικούν τις επιχειρήσεις δεν είναι σκοπίμως «αρνητικοί». Σκοπός τους είναι (σωστά) η αύξηση των εργασιών της επιχείρησης και η ανάπτυξή της. Αντιλαμβάνονται ωστόσο τη σπουδαιότητα του ρόλου των υπολοίπων εργαζομένων, σε όποια βαθμίδα της ιεραρχίας και αν ευρίσκονται, για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Αυτό που ίσως δεν αντιλαμβάνονται, είναι ότι οι ίδιοι δίνουν το τόνο. Κρατούν στα χέρια τους τη μπαγκέτα του μαέστρου. Η δική τους διάθεση είναι αυτή που μετράει περισσότερο στη διάθεση της ομάδας τους. Και στη διάθεση των εργαζομένων σε ολόκληρη την επιχείρηση. Ιδίως αυτών που έχουν κάποια επαφή μαζί τους.

Από την άλλη πλευρά, οι υπεύθυνοι εργαζόμενοι «κοιτούν» πάντα το αφεντικό τους, και αν εκείνος προβάλει την εικόνα ενός ψύχραιμου και ικανού ηγέτη, παίρνουν δύναμη και θάρρος για να κάνουν τη δουλειά τους πιο μεθοδικά και αποτελεσματικά, αποδίδοντας περισσότερο.

Βέβαια, θεωρητικά, υπάρχει μια θεμελιώδης και σημαντική διαφορά μεταξύ του ηγέτη μιας επιχείρησης και των εργαζομένων. Ο ηγέτης είναι ο άνθρωπος που τολμά, που παίρνει στους ώμους του την ευθύνη της επιχείρησης και την τύχη των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτήν. Είναι ο ικανός και ακαταπόνητος καραβοκύρης, ο άνθρωπος που επιτυγχάνει στόχους και προσφέρει στην οικονομία της χώρας. Και τα τεράστια κύματα που προκαλούν οι θύελλες, σαν αυτή της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε, δεν πρέπει να τον αποπροσανατολίζουν, ούτε να τον βγάζουν έξω από τη ρότα του. Ο ιδανικός ηγέτης πρέπει να βρει τον τρόπο να περάσει από τη μπόρα με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Και πρέπει να μπορεί να διατηρεί τη διάθεσή του και την επαφή του με τους υφισταμένους του.