Ήδη τις ρωσικές αντικυρώσεις τις νοιώθουν στο πετσί τους οι παραγωγοί της Βόρειας Ελλάδας. Οι αμερικανοί ήταν αποφασισμένοι από την πρώτη στιγμή να ορθώσουν ένα ψυχροπολεμικό τείχος μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας για να εμποδίσουν την περαιτέρω προσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών που είχε πάρει φόρα ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, παρασέρνοντας και την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Ταυτόχρονα χρησιμοποιούν την ευκαιρία της έντασης για να πιέσουν τους ευρωπαίους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους και να ξυπνήσει το ΝΑΤΟ που κόντευε να πέσει σε λήθαργο.

Οι ευρωπαίοι από την πλευρά τους -κυρίως οι γερμανοί- την πάτησαν προωθώντας την συμφωνία σύνδεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ουκρανία, χωρίς να λαμβάνουν υπ' όψιν τις ευαισθησίες και τα συμφέροντα της Ρωσίας. Προχώρησαν μάλιστα στα άκρα όταν ο ανεκδιήγητος, υπηρεσιακός τότε, υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο Βεστερβέλε κατέβηκε στα οδοφράγματα της περίφημης πια πλατείας Μεϊντάν, μαζί με τους ακροδεξιούς και τους νεοναζί του «Δεξιού Τομέα» και του «Σβόμποντα». Μετά κατάλαβαν που είχαν εμπλακεί και τι διακυβευόταν και προσπάθησαν να τα μαζέψουν, αλλά η Ουάσινγκτον είχε πάρει πια τα ηνία της υπόθεσης και ανέβαζε συνεχώς την ένταση, φέρνοντάς τους μπροστά σε τετελεσμένα.

Τον ρόλο του κριού για να δημιουργηθεί αυτή η κατάσταση τον έπαιξαν η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες, από κοντά και η Σουηδία. Ο αντιρωσισμός της Πολωνίας και των Βαλτικών χωρών ξεχειλίζει και συχνά προκαλεί απόγνωση και αγανάκτηση στους άλλους εταίρους στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Το χειρότερο, η Πολωνία κατάφερε να σέρνει από τη μύτη τη Γερμανία λόγω ενοχών του παρελθόντος (φυσικά η Γερμανία έχει πληρώσει ακριβά τις ευθύνες της για το ναζιστικό παρελθόν, χάνοντας στην Πολωνία την Ανατολική Πρωσία, τη Σιλεσία και την Πομερανία), που ακόμη ισχύουν, αλλά και τη Γαλλία, λόγω επιπολαιότητας και επειδή νομίζει ότι μπορεί να παίξει τη μεγάλη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης.

Σχετικά γρήγορα η Μέρκελ κατάλαβε που το πάει ο Ομπάμα και άρχισε να αντιστέκεται καθώς στόχος και θύμα του ψυχροπολεμικού κλίματος ήταν και η γερμανική οικονομία (περί τις 6,500 γερμανικές εταιρίες έχουν επενδύσει στη Ρωσία, χώρια οι εμπορικές σχέσεις), ενώ ο φοβερός Ολάντ το αντελήφθη όταν η Ουάσινγκτον του ζήτησε να ακυρώσει τις ρωσικές παραγγελίες τεσσάρων πολεμικών πλοίων που ήδη ναυπηγούνταν στη Γαλλία. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας αρνήθηκε καθώς στην οικονομική κατάσταση που βρίσκεται η Γαλλία παλικαριές που αυξάνουν την ανεργία δεν χωρούν. Ετσι ο γαλλογερμανικός άξονας προσπαθούσε να βάλει φρένο στις αμερικανικές πιέσεις για περισσότερες κυρώσεις , ενώ η Αγγλία, μετά από τους αρχικούς δισταγμούς συντάχθηκε με την Ουάσινγκτον, πιστή πάντα στον αγγλοσαξονικό άξονα.

Από την πλευρά του ο Πούτιν εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση για να προσαρτήσει ουσιαστικά την Κριμαία χωρίς να ανοίξει μύτη, αποκαθιστώντας κατά την ιστορική λογική του την αθλιότητα του Χρουστσώφ να αλλάξει τα εσωτερικά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης και να δώσει μία ρωσική περιοχή στη δημοκρατία της Ουκρανίας, με αποτέλεσμα να την πάρει μαζί της η τελευταία όταν ανεξαρτητοποιήθηκε μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Από εκεί και πέρα όμως το παιχνίδι γύρω από την Ανατολική Ουκρανία με τους ρωσόφωνους πληθυσμούς αποδείχθηκε πολύπλοκο.

Φοβισμένοι από όσα είχαν γίνει στο Κίεβο και το αντιρωσικό κλίμα που επικράτησε, αλλά και ενθαρρυμένοι από την προσάρτηση της Κριμαίας, πιθανότατα και με την ενθάρρυνση της Μόσχας για να στείλει το μήνυμα ότι δεν είναι διατεθειμένη να κάθεται άπραγη μπροστά σε πολιτικές που θίγουν ζωτικά συμφέροντά της και την περιθωριοποιούν, οι ρωσόφωνοι του Ντονέτσκ και των άλλων περιοχών απαίτησαν αυτονομία που έφτανε ή και ξεπερνούσε τα όρια της ανεξαρτησίας. Φυσικά το Κίεβο δεν θα μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο και άρχισαν οι μάχες, που σήμερα έχουν κλιμακωθεί. Από την πρώτη στιγμή η Ουκρανική κυβέρνηση με καθοδήγηση των αμερικανών, των πολωνών και άλλων κατηγόρησε τη Ρωσία ότι βρίσκεται πίσω από τους αυτονομιστές ότι τους δίνει όπλα, ότι τους ενισχύει με κάθε τρόπο και ότι θέλει να εισβάλει στα εδάφη της.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία είδε με καλό μάτι την αναταραχή που προκαλούσαν οι ρωσόφωνοι στην Ουκρανία, όπως και ότι ήθελε να έχουν αυξημένα δικαιώματα αυτονομίας, αλλά είναι βέβαιο ότι ο Πούτιν δεν ήθελε με κανένα τρόπο να εισβάλει. Ήταν ικανοποιημένος από τον θρίαμβο της Κριμαίας και δεν ήθελε να μπλέξει σε μία ιστορία που θα του προκαλούσε τεράστια πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Όπως όμως είχε συμβεί με τον Μιλόσεβιτς και τους Σερβοβόσνιους, οι ρωσόφωνοι ακολούθησαν δική τους ακραία γραμμή, γνωρίζοντας ότι ο Πούτιν δεν μπορούσε να τους εγκαταλείψει στη μοίρα τους λόγω εσωτερικών πιέσεων. Γι αυτό και δεν τον άκουσαν όταν συνέστησε πιο μετριοπαθή στάση στις ουκρανικές εκλογές.

Όλα έδειχναν σχετικά ευνοϊκά για τη Μόσχα και τους ρωσόφωνους, καθώς το Βερολίνο ιδιαίτερα, αλλά και το Παρίσι έδειχναν σαφώς ότι δεν θέλουν να κλιμακωθούν οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, γιατί θίγονταν πλέον και τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα. Μέχρις ότου έγινε η κατάρριψη του μαλαισιανού αεροπλάνου, γεγονός που απετέλεσε καμπή στην Ουκρανική κρίση. Επρόκειτο για τραγωδία και κανείς δεν μπορεί να το ξεπεράσει ψυχρά όταν σκοτώθηκαν 300 αθώοι άνθρωποι. Αμέσως το Κίεβο, κατήγγειλε τους ρωσόφωνους ότι το κατέρριψαν και τη Μόσχα που τους έδωσε τους πυραύλους για να το κάνουν. Τα τεχνικά στοιχεία για να στηρίξουν τις κατηγορίες τα πρόσφερε πρόθυμα η Ουάσινγκτον, η οποία υιοθέτησε γρήγορα και πλήρως τις καταγγελίες.

Η αλήθεια είναι ότι οι ενδείξεις ήταν αποφασιστικά σε βάρος των ρωσόφωνων που πιθανότατα νόμιζαν ότι το μαλαισιανό αεροπλάνο ήταν ουκρανικό μαχητικό. Ωστόσο, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι αμερικανοί έχουν ιστορικό επίκλησης ψευδών στοιχείων για να πετύχουν τους σκοπούς τους (τρανό παράδειγμα η επέμβαση στο Ιράκ το 2003, που τα έκαναν μαντάρα) με την κυριαρχία τους στα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, ότι οι ρώσοι επισημαίνουν και ζητούν εξηγήσεις που δεν δίδονται (όπως και για τους ελεύθερους σκοπευτές στην πλατεία Μεϊντάν για ένα ουκρανικό Σουχόϊ που βρισκόταν πίσω από το μαλαισιανό αεροπλάνο και ότι οι Οκρανοί κάνουν ό,τι μπορούν για να τραβήξουν τον Πούτιν σε στρατιωτική επέμβαση ώστε ο ψυχρός πόλεμος να γίνει θερμός και η Δύση να συνταχθεί εν σώματι μαζί τους.

Το θέμα είναι ότι η κατάρριψη του μαλαισιανού αεροπλάνου ανάγκασε τους Γερμανούς να περιορίσουν τις αντιδράσεις τους στην κλιμάκωση των κυρώσεων, αφού μάλιστα τα περισσότερα θύματα ήταν ευρωπαίοι, κυρίως Ολλανδοί, αν και η Μέρκελ διατήρησε την επαφή με τον Πούτιν. Ο οποίος Πούτιν βρέθηκε πραγματικά σε δύσκολη θέση και η χώρα του τώρα αισθάνεται τις κυρώσεις. Γι΄αυτό και αντέδρασε με αντικυρώσεις που προς το παρόν είναι αντικειμενικά μικρής σημασίας για τον πυρήνα των ευρωπαϊκών χωρών, που βέβαια δεν πολυνοιάζονται για τους παραγωγούς της Ημαθίας και της Πέλλας. Έρχεται όμως και ο χειμώνας, όταν το ρωσικό αέριο μπορεί να κάνει τη διαφορά, αν και ούτε στη Μόσχα συμφέρει η διακοπή της ροής του προς την Ευρώπη, καθώς χρειάζεται τα χρήματα που της αποφέρει. Αποτελεί όμως ένα σημαντικότατο μοχλό πίεσης...

Με δεδομένη την κατάσταση, ο Πούτιν σκαρφίστηκε την ιστορία της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους ρωσόφωνους πληθυσμούς που υποφέρουν από τις μάχες των Ουκρανών και των αυτονομιστών στην περιοχή του Ντονέτσκ και εγκαταλείπουν ή όχι τις εστίες τους. Ο στόχος του είναι τετραπλός. Ο πρώτος είναι να δείξει στους ρώσους ότι η μητέρα – πατρίδα ενδιεφέρεται για τους δικούς της, ο δεύτερος να δείξει ένα καλό πρόσωπο διεθνώς, ο τρίτος να δώσει μία ανάσα στους μαχητές αυτονομιστές που πιέζονται από τον Ουκρανικό στρατό και ο τέταρτος να προσφέρει μία ευκαιρία συνομιλιών και διαπραγματεύσεων. Ίσως υπάρχει και ένας πέμπτος κρυφός στόχος, μήπως και οι Ουκρανοί που σύρθηκαν με το ζόρι να συμφωνήσουν, κτυπήσουν την εφοδιοπομπή των 280 φορτηγών και αλλάξει κάπως σε βάρος τους το κλίμα στην Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά, αν οι Ουκρανοί κτυπήσουν την εφοδιοπομπή, θα πρέπει να αποφασίσει ο Πούτιν αν θα μπει η όχι...

Ενδεχομένως πίσω από αυτά να βρίσκεται και το Βερολίνο που κατόρθωσε να φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Μόσχα και Κίεβο, μπας και ηρεμήσει η κατάσταση ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και οι κυρώσεις. Δύσκολο, αλλά κάνει την προσπάθεια. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι η Μέρκελ που επανειλημμένα έχει πεί ότι οι αμερικανοί ευθύνονται για τη διάλυση του Ιράκ, προσφέρεται να δώσει βοήθεια για να συντριβούν οι τζιχαντιστές, χωρίς όμως να αποδέχεται ακόμη τη δημιουργία Κουρδικού κράτους (ίσως λόγω του μεγάλου αριθμού Τούρκων που ζουν στη Γερμανία). Ενδεχομένως αυτό είναι το αντάλλαγμα προς την Ουάσινγκτον για να δείξει η τελευταία ευελιξία στην Ουκρανία.

Με αυτά και με άλλα πάντως, δεν αποκλείεται η ανθρωπιστική εφοδιοπομπή να αποδειχθεί καταλύτης για το καλύτερο ή το χειρότερο στην Ουκρανία.

Αγγελος Στάγκος

[email protected]

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr