Οπως όλες οι προηγούμενες κρίσεις, έτσι και αυτή ήταν από καιρό αναμενόμενη. Από πέρυσι το καλοκαίρι για την ακρίβεια είχαν χτυπήσει τα καμπανάκια για τα επικίνδυνα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ, τα γνωστά πλέον σε όλους subprimes. Οι μεγαλύτεροι τραπεζίτες του κόσμου προειδοποιούσαν ότι η κρίση θα είναι μεγάλη. Από το καλοκαίρι περίπου όλοι γνώριζαν ότι κάτι δεν πάει καλά με το πετρέλαιο και με τις διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες. Γνώριζαν επίσης όλοι ότι πολλές αγορές είναι παράλογα υπερτιμημένες και ότι ο δανεισμός για αγορά μετοχών - και άλλων αξιών - είναι υπερβολικός. Ολοι γνώριζαν ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης των μεγάλων οικονομιών επιβραδύνονται και ότι ο πληθωρισμός ανεβαίνει. Και ενώ όλοι τα γνώριζαν όλα, όλοι αισιοδοξούσαν.

Οι κεντρικές τράπεζες αύξαναν τη ρευστότητα στις αγορές για να σώσουν την κατάσταση, δεν αύξαναν ή μείωναν τα επιτόκια για να διευκολύνουν τις τράπεζες, οι κυβερνήσεις μιλούσαν για προστασία των αγορών, οι επενδυτές την ήθελαν, οι αναλυτές τη δικαιολογούσαν και όλοι μαζί έπνιγαν τις φωνές όσων προέβλεπαν διόρθωση. Ετσι οι αγορές συνέχισαν να τρέχουν μέχρι που ξαφνικά κοίταξαν κάτω όπως τα καρτούν και είδαν ότι το έδαφος έχει χαθεί. Και έπεσαν. Το πόσο θα πέσουν εξαρτάται πλέον από την ψυχολογία. Οπως στα καρτούν το έδαφος εμφανίζεται ξαφνικά, έτσι και η πτώση των αγορών θα σταματήσει ξαφνικά όταν αλλάξει η ψυχολογία των επενδυτών. Οπως όμως οι επενδυτές άργησαν να αποδεχθούν τα αρνητικά σημάδια και να αρχίσουν να πουλάνε, έτσι ενδέχεται να αργήσουν να καταλάβουν και ότι η αγορά βρίσκεται σε τιμές ευκαιρίας - όταν βρεθεί. Η προοπτική των αγορών είναι και θα παραμείνει πτωτική. Οι τράπεζες έχουν κρύψει το μέγεθος του προβλήματος ρευστότητας που έχουν και ενδέχεται να αποκαλυφθούν και άλλα προβλήματα με νέες παρενέργειες. Ο πρώην πρόεδρος της Fed κ. Αλαν Γκρίνσπαν είπε πρόσφατα ότι είμαστε αντιμέτωποι με τη σοβαρότερη κρίση του πιστωτικού συστήματος. Η επιφύλαξη βασιλεύει στις αγορές και αυτό περιορίζει τη διάθεση για χρηματοδοτήσεις και για επενδύσεις. Ακόμη και αν η αμερικανική κεντρική τράπεζα μειώσει τα επιτόκια του δολαρίου, υπάρχουν πλέον υψηλές αποδόσεις σε καταθέσεις εκτός Αμερικής και αυτό σημαίνει ότι πολλοί Αμερικανοί μπορεί να τοποθετήσουν τις αποταμιεύσεις τους σε άλλα νομίσματα. Η μείωση των αμερικανικών επιτοκίων το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι μείωση της αξίας του δολαρίου αντί να σώσει τις αγορές. Θα είναι ένα ακόμη λάθος της Fed.

Αυτό που αποδεικνύεται τώρα είναι ότι, σε αντίθεση με τους «σκηνοθέτες» των κινουμένων σχεδίων που μπορούν να ζωγραφίσουν ένα αλεξίπτωτο ή ένα μαγικό χαλί που περνάει και σώζει τον ήρωα, οι μειώσεις των επιτοκίων από τους κεντρικούς τραπεζίτες και τα μέτρα από τις κυβερνήσεις δεν αρκούν για να σώσουν τις αγορές μεσοπρόθεσμα.

Βεβαίως με διάφορους τρόπους η πτώση των αγορών μπορεί να διακόπτεται κάθε τόσο και να υπάρχουν μικρές αναλαμπές. Τόσο όμως η βραχυχρόνια όσο και η μεσοπρόθεσμη τάση μοιάζουν να είναι πτωτικές. Οι βραχυχρόνιες ανακάμψεις των τιμών μπορεί να προσφέρουν κέρδη στους γρήγορους επαγγελματίες της αγοράς που αγοράζουν και πουλάνε μεγάλα ποσά μέσα σε λίγα λεπτά, είναι όμως καταστροφή για τους μικρούς ερασιτέχνες που μπορεί γρήγορα να χάσουν σημαντικό μέρος των κεφαλαίων τους και να επιβαρυνθούν με υψηλές προμήθειες. Η στρατηγική του μικρού επενδυτή είναι απλή: να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Και τώρα οι αγορές είναι γεμάτες κακοτοπιές.

Γρηγόρης Νικολόπουλος

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr