Η πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τους Ευρωπαίους εταίρους της αποτελεί ορόσημο για την Ελλάδα. Η νέα δανειακή συμφωνία και το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής μαζί με τις διαρθρωτικές αλλαγές και τη σημαντική μείωση του χρέους των ιδιωτών κατόχων ελληνικών ομολόγων, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα για να κάνει το χρέος της βιώσιμο, να βάλει σε τάξη τα δημόσια οικονομικά της και να προχωρήσει σε ένα μονοπάτι βιώσιμης ανάπτυξης, αποκαθιστώντας την ανταγωνιστικότητα της.

Όμως το πακέτο αυτό καθ'εαυτό και από μόνο του δεν αρκεί. Η δημοσιονομική προσαρμογή είναι προφανώς απαραίτητη για τη δημιουργία και διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων. Παρόλα αύτα, η μείωση κατά οκτώ μονάδες του πρωτογενούς ελλείματος τα δύο τελευταία χρόνια (μια πρωτοφανής προσαρμογή) προκαλεί δυσκολίες, επιτείνει την ύφεση και αυξάνει την ανεργία, και αυτό αναμένεται να διαρκέσει για κάποιο διάστημα. Από την άλλη πλευρά, οι διαρθρωτικές αλλάγές χρειάζονται χρόνο για να αποδώσουν. Τα τελευταία δύο χρόνια η Ελλάδα ανέκτησε το ένα τρίτο της ανταγωνιστικότητας, την οποία είχε χάσει από την είσοδο της στο Ευρώ και έπειτα, όμως μένουν αρκετά να γίνουν.

Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, απαιτούνται σημαντικές πρωτοβουλίες για να απελευθερωθούν οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας. Σοβαρά σχέδια, τα οποία προσελκύουν ξένα κεφάλαια σε ευρεία κλίμακα. Το ελληνικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο περιέχει δράσεις από την ενέργεια μέχρι τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και μέχρι τα τυχερά παίγνια, αποτελεί ένα τέτοιο όχημα. Η αξιοποίηση του πρώην Αεροδρομίου του «Ελληνικού» – το μεγαλύτερο σχέδιο αστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη – αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα, όπως και οι ιδιωτικές επενδυτικές πρωτοβουλίες στο χώρο του τουρισμού, των μεταφορών, της διαχείρισης αποβλήτων και κυρίως των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Και εδώ μπαίνει το Πρόγραμμα Ήλιος, η δύναμη της ηλιακής ενέργειας. Η Ελλάδα απολαμβάνει 300 ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο και έχει 50% περισσότερη ηλιοφάνεια σε σχέση με τη Γερμανία και τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Το συγκριτικό αυτό πλεονέκτημα συνιστά μια πολύ σημαντική ευκαιρία για τη χώρα μας. Ως χώρα εισάγουμε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά δεν εξάγουμε –προς το παρόν – ενέργεια από το συγκριτικό μας πλεονέκτημα, τον ήλιο. Το Πρόγραμμα «Ήλιος» αποτελεί μια πρωτοβουλία της Ελληνικής Κυβέρνησης, που στοχεύει στην κεφαλαιοποίηση αυτής της συμφέρουσας οικονομικά ανανεώσιμης μορφής ενέργειας. Περιλαμβάνει τη σταδιακή εγκατάσταση ισχύος 10 GW ηλιακής ενέργειας στην Ελλάδα με σκοπό την εξαγωγή της παραγόμενης ενέργειας σε άλλες χώρες, κυρίως της κεντρικής Ευρώπης.

Μπορεί να γίνει; Τα 20.000 τμ τα οποία είναι απαραίτητα για την εγκατάσταση 10 GW ισχύος αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,1% της ελληνικής επικράτειας διαθέσιμων δημόσιων και δημοτικών εκτάσεων που έχουν ήδη εντοπιστεί. Οι υπάρχουσες υποδομές δικτύων μπορούν αυτή τη στιγμή να μεταφέρουν μέχρι 3 GW ηλιακής ενέργειας στη Βόρεια Ευρώπη, ενώ η υπόλοιπη ενέργεια θα «διαχυθεί» σταδιακά, και θα χρειαστούν επιπλέον επενδύσεις, σε συμφωνία (και με Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση) με τους ευρύτερους Ευρωπαϊκούς στόχους για τη δημιουργία ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου. Σε αυτή την κατεύθυνση η κυβέρνηση νομοθετεί μια ταχεία αδειοδοτική διαδικασία για να προσφέρει στους επενδυτές «με το κλειδί στο χέρι», πλήρως αδειοδοτημένα έργα σε επιλεγμές δημόσιες εκτάσεις.

Έχει νόημα; Από οικονομική σκοπιά έχει απολύτως νόημα: για χώρες δυνητικής εισαγωγής, για επενδυτές, συνολικά για την Ευρώπη, και φυσικά για την Ελλάδα. Για μια χώρα όπως η Γερμανία, η οποία έχει αποφασίσει να περιορίσει την πυρηνική ενέργεια και έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τη μετάβαση σε μια οικονομία περιορισμένης χρήσης άνθρακα, το Πρόγραμμα «Ήλιος» προσφέρει μια εξαιρετικά οικονομικά συμφέρουσα λύση για την επίτευξη των ενεργειακών στόχων για το 2020 και παραπέρα. Οι Γερμανοί καταναλωτές πρέπει να μπορούν να καταναλώνουν ηλιακή ενέργεια, που έχει με πιο οικονομικά αποδοτικά τρόπο παραχθεί στην Ελλάδα και εισαχθεί στη Γερμανία. Επιπλέον, η αποδοτικότητα αυτή επιτρέπει στους επενδυτές να διατηρούν υψηλότερους ρυθμούς απόδοσης κεφαλαίου από την επένδυση σε ηλιακή ενέργεια στην Ελλάδα, σε σύγκριση με έργα σε χώρες της Β. Ευρώπης.

Για την Ευρώπη στο σύνολο της, το Πρόγραμμα Ήλιος είναι μια ιδανική ευκαιρία. Aποτελεί ένα σοβαρό αναπτυξιακό έργο σε εποχές λιτότητας και μπορεί να λειτουργήσει σαν καταλύτης για τη στρατηγική διασύνδεσης της Ευρώπης και την ενοποίηση της κατακερματισμένης Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Θα αποτελέσει το πρώτο έργο ευρείας κλίμακας το οποίο εκμεταλλεύεται τις διατάξεις της Οδηγίας του 2009, η οποία ενθαρρύνει τα κοινά ευρωπαϊκά έργα και και τις κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές στήριξης για τη διασυνοριακή μεταφορά ανανεώσιμης ενέργειας στην Ευρώπη. Η ενέργεια πρέπει να παράγεται εκεί που μπορούν να είναι εκμεταλλεύσιμοι οι πόροι κατά τον βέλτιστο τρόπο και να μεταφέρεται χρησιμοποιώντας τις νέες κοινές υποδομές δικτύων.

Για την Ελλάδα, το Πρόγραμμα Ήλιος θα προσελκύσει σημαντικές ξένες επενδύσεις, θέσεις εργασίας, έσοδα καθώς και κέρδη τα οποία θα δημιουργηθούν καθόλη τη διάρκεια του έργου και θα συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του δημόσιου χρέους. Πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην παρούσα οικονομική και κοινωνική συγκυρία, η εκκίνηση της πρώτης φάσης του έργου θα αποτελεί ένα πολύ ξεκάθαρο μήνυμα εμπιστοσύνης στη χώρα μας και στις αναπτυξιακές της δυνατότητες, καθώς και της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, η οποία στηρίζεται σε μια στιβαρή οικονομική λογική.