Μπορεί η «επιλεκτική χρεοκοπία» να μην είναι ολικό default, ωστόσο δεν παύει να αποτελεί ένα ακριβώς σκαλοπάτι πριν από αυτό, από πλευράς πιστοληπτικής αξιολόγησης τουλάχιστον, και μία σημαντικότατη απειλή στην εξάπλωση της κρίσης, η οποία τις τελευταίες ημέρες έχει χτυπήσει την πόρτα ακόμα και των μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρωζώνης.

Αφού όπως δείχνουν τα πράγματα μέχρι στιγμής, η ταμπέλα του «selective default» είναι πολύ πιθανό να… συνοδεύσει την όποια λύση δοθεί τελικά για την Ελλάδα, η διαχείρισή της είναι κρισιμότατη αφού οι Αρχές θα έχουν στα χέρια τους την εξαιρετικά δύσκολη δουλειά του να καταφέρουν να αποτρέψουν την μετάδοση του πανικού στις αγορές, που θα μπορούσε να οδηγήσει και σε εκ νέου υποβαθμίσεις στην ευρωπεριφέρεια (και όχι μόνο), αλλά και σε σοβαρότατα προβλήματα τις ευρωπαϊκές τράπεζες.

Στη πράξη, selective default είναι η αδυναμία ενός δανειζόμενου να εκπληρώσει ποσοτικά και χρονικά τις υποχρεώσεις του, σε ένα μέρος του χρέους του, και όχι η αδυναμία αποπληρωμής του συνόλου του χρέους του, άρα κατ' αρχήν είναι μία προσωρινή κατάσταση.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, επειδή τα ομόλογα που λήγουν στο βραχυπρόθεσμο διάστημα θα αντικατασταθούν με άλλα ομόλογα μεγαλύτερης διάρκειας και ( ίσως ) χαμηλότερου επιτοκίου και ενδεχομένως να υπάρξει και κάποιο haircut, το selective default θα σημαίνει αδυναμία εκπλήρωσης των όρων σε ένα μέρος του χρέους, ενώ το υπόλοιπο θα συνεχίσει να εξυπηρετείται κανονικά.

Σε ότι αφορά τους διεθνούς οίκους, για ένα διάστημα, που μπορεί να κρατήσει από ώρες εώς και μήνες, θα αξιολόγησουν την Ελλάδα με την… ταμπέλα «SD» (selective default), ωστόσο δεν είναι σημαίνει ότι τα ελληνικά ομόλογα θα πάρουν την ίδια αξιολόγηση με τη χώρα, απ' όλους τους οίκους.

Φυσικά το μεγάλο ζήτημα είναι η ΕΚΤ, και εάν, σε περίπτωση επιλεκτικής χρεοκοπίας, θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες, όπως επίσης και η χρονική διάρκεια αυτού του καθεστώτος του SD.

Όλα θα εξαρτηθούν λοιπόν, από το πόσο γρήγορα και πόσο… ψηλά θα αναβαθμίσουν οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης την Ελλάδα μετά το SD και ποιά θα είναι η αντίδραση της ΕΚΤ. Σύμφωνα πάντως με τους αναλυτές, δύσκολα θα αφήσουν την Ελλάδα χωρίς ρευστότητα, και θα βρεθεί ένας τρόπος να μην «αποκοπούν» τελείως οι ελληνικές τράπεζες. Αλλά τίποτα δεν είναι και σίγουρο…

Εάν το selective default κρατήσει για λίγο, για ώρες ή λίγες ημέρες, τότε οι επιπτώσεις τόσο για τις τράπεζες όσο και για την πραγματική οικονομία, δεν θα είναι σημαντικές, ωστόσο εάν κρατήσει πολύ χρονικό διάστημα, για πολλούς μήνες ή και δύο χρόνια, τότε είναι προφανές ότι οι τράπεζες, η αγορά και η οικονομία της Ελλάδας θα αντιμετωπίσουν σοβαρότατο πρόβλημα ρευστότητας, αφού η αγορά θα… «στεγνώσει» από κεφάλαια.

Οι εκτιμήσεις προς το παρόν πάντως είναι ότι η χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας θα εξασφαλιστεί ( με κάποιον τρόπο ) από την Ευρωζώνη και οι ελληνικές τράπεζες δεν θα αφεθούν να καταρρεύσουν, γιατί ο φόβος του ντόμινο και της εξάπλωσης του κινδύνου στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι τεράστιος.

Αν και για πολλούς ο όρος της επιλεκτική χρεοκοπίας είναι πολύ καινούργιος, ωστόσο έχει αρκετή ιστορία, αφού υπάρχουν πολλά παραδείγματα χωρών που στο παρελθόν βρέθηκαν σε αυτό το καθεστώς, για λίγο ή για πολύ διάστημα.

Ενα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα χώρας που μπήκε σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας για ελάχιστο διάστημα και φυσικά δεν… πόνεσε, είναι το swap ομολόγων της Ουρουγουάης το 2003. Στις 16 Μαίου του 2003 η S&P υποβάθμισε τη χώρα από το CC στο SD, και σε περίπου δύο εβδομάδες αργότερα, στις 2 Ιουνίου του 2003, την αναβάθμισε στο B -. Η Fitch υποβάμισε τη χώρα σε DDD την ίδια ακριβώς ημέρα (6 Μαίου) και στις 30 Μαίου , αξιολόγησε τα νέα ομόλογα της χώρας ( όχι την ίδια τη χώρα) με Β -.

Πάντως η ανταλλαγή των ομολόγων της Ουρουγουάης ήταν θέμα «ρευστότητας» της χώρας, αφού η κυβέρνηση προχώρησε σε re-profiling των ομολόγων της για 5 έτη, έτσι ώστε να μπορέσει να τα βγάλει πέρα με την αναχρμαητοδότησή τους. Ετσι, ήταν απολύτως λογικό για τους οίκους αξιολόγησης να προχωρήσουν σε αναβαθμίσεις των αξιολογήσεών τους, αφού έβλεπαν ότι η κατάσταση της Ουρουγουάης θα βελτιωνόταν σιγά-σιγά στο μέλλον. Πάντως, αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο πως, μία δεκαετία περίπου αργότερα, η Ουρουγουάη διατηρεί ακόμη την αξιολόγηση junk και από τους τρεις οίκους…

H άλλη όψη του νομίσματος της επιλεκτικής χρεοκοπίας, και αυτή που πόνεσε πραγματικά, είναι η περίπτωση της Αργεντινής το 2001, της οποίας η ανάγκη της ανταλλαγή ομολόγων ήταν θέμα «φερεγγυότητας» και όχι θέμα «ρευστότητας» (όπως για την Ουρουγουάη). Στις 6 Νοεμβρίου του 2001, η S&P υποβάθμισε σε SD τη χώρα από CC, μία αξιολόγηση που κράτησε μέχρι και την 1η Ιουνίο 2005 ( 54 μήνες ), όπου και ο οίκος την αναβάθμισε σε B-. Η Αργεντινή όμως, έναν μήνα μετά την δεύτερη ανταλλαγή των ομολόγών της, κήρυξε default και παρέμεινε σε αυτό το καθεστώς για αρκετό διάστημα.

Η πιο πρόσφατη περίπτωση selective default είναι αυτή της Τζαμάικα, όπου τον Ιανουάριο του 2010 η κυβέρνηση της χώρας ανακοίνωσε την ανταλλαγή χρέους ( Debt Exchange Initiative - JDX ), με την αντικατάσταση των βραχυπρόθεσμων ομολόγων σε αμερικάνικο δολάριο, με νέα μακροπρόθεσμα ομόλογα σημαντικά χαμηλότερου επιτοκίου, μία συναλλαγή η οποία πήρε τον τίτλο «εθελοντική. Στις 14 Ιανουαρίου του 2010 λοιπόν, η S&P υποβάθμισε σε καθεστώς SD τα ομόλογα της χώρας και έναν περίπου μήνα αργότερα, στις 24 Φεβρουαρίου, τα αναβάθμισε σε Β- με σταθερές προοπτικές, δηλώνοντας ; ότι η δημοσιονομική πορεία της χώρας θα βελτιωθεί σημαντικά στην διάρκεια του έτους και θα εφαρμοστούν τα δημοσιονομικά μέτρα που είχαν συμφωνηθεί με το ΔΝΤ.