Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Ντουμπάι μετά από δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων είχε ως στόχο να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στους επενδυτές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι ο κόσμος είναι ενωμένος στην επιθυμία του να ξεφύγει από τα ορυκτά καύσιμα, κάτι που σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελεί την τελευταία ελπίδα για την αποτροπή της κλιματικής καταστροφής.

Ο πρόεδρος της COP28 Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ χαρακτήρισε τη συμφωνία «ιστορική», αλλά πρόσθεσε ότι η πραγματική επιτυχία της θα είναι η εφαρμογή της. «Είμαστε αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε», είπε στην κατάμεστη ολομέλεια της συνόδου κορυφής. «Πρέπει να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για να μετατρέψουμε αυτή τη συμφωνία σε απτές δράσεις».

Αρκετές χώρες επικροτούν τη συμφωνία, καθώς πέτυχε κάτι που ήταν άπιαστο για δεκαετίες, παρά τις συνομιλίες για το κλίμα.

«Είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος ενώνεται γύρω από ένα τόσο σαφές κείμενο για την ανάγκη μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας Έσπεν Μπαρθ Έιντε.

Περισσότερες από 100 χώρες άσκησαν σκληρή πίεση για να υπάρξει ισχυρή διατύπωση στη συμφωνία της COP28 για τη «σταδιακή κατάργηση» της χρήσης πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, όμως ήρθαν αντιμέτωπες με την ισχυρή αντίδραση της ομάδας πετρελαιοπαραγωγών OPEC, υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, η οποία υποστήριξε ότι ο κόσμος μπορεί να μειώσει τις εκπομπές χωρίς να αποκλείσει συγκεκριμένα καύσιμα.

Η μάχη αυτή οδήγησε τη σύνοδο κορυφής σε παράταση μιας ολόκληρης ημέρας, ως την Τετάρτη, και προκάλεσε ανησυχίες πως οι διαπραγματεύσεις θα κατέληγαν σε αδιέξοδο. Τελικά στο κείμενο υπάρχει η διατύπωση για «μετάβαση (transitioning away) από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο, εύρυθμο και ισότιμο τρόπο».

Τα μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών ελέγχουν σχεδόν το 80% των αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου στον κόσμο, καθώς και περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, και οι κυβερνήσεις τους βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα έσοδα αυτά.

Τα μικρά νησιωτικά κράτη, που είναι ευάλωτα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ήταν μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων και είχαν την υποστήριξη τεράστιων παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και η Νορβηγία, καθώς και το μπλοκ της ΕΕ και δεκάδες άλλες κυβερνήσεις.

«Αυτή είναι μια στιγμή όπου η πολυμέρεια πραγματικά συναντήθηκε και οι άνθρωποι άφησαν τα ατομικά συμφέροντα και προσπάθησαν να καθορίσουν το κοινό καλό», δήλωσε ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι μετά την έγκριση της συμφωνίας.

Η επικεφαλής διαπραγματευτής της Συμμαχίας Μικρών Νησιωτικών Κρατών, Ανν Ράσμουσεν, επέκρινε τη συμφωνία ως μη φιλόδοξη. «Κάναμε μια σταδιακή πρόοδο σε σχέση με τη συνηθισμένη κατάσταση, ενώ αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι μια αλματώδης αλλαγή στα βήματά μας», δήλωσε. Ωστόσο, δεν διατύπωσε επίσημα αντίρρηση για το σύμφωνο και η ομιλία της απέσπασε θερμό χειροκρότημα.

Ο Δανός υπουργός για το κλίμα και την ενέργεια Νταν Γιόργκενσεν θαύμασε τις συνθήκες της συμφωνίας: «Στεκόμαστε εδώ σε μια πετρελαιοπαραγωγό χώρα, που περιβάλλεται από πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, και πήραμε την απόφαση να πούμε ας απομακρυνθούμε από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο».

Μείωση των εκπομπών

Η συμφωνία απαιτεί «τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με δίκαιο, εύρυθμο και ισότιμο τρόπο ... ώστε να επιτευχθούν μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050, σύμφωνα με την επιστήμη».

Ζητά επίσης τον τριπλασιασμό της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2030, την επιτάχυνση των προσπαθειών για τη μείωση της χρήσης άνθρακα και την επιτάχυνση τεχνολογιών, όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, που μπορούν να «καθαρίσουν» βιομηχανίες που είναι δύσκολο να απαλλαγούν από τον άνθρακα.

Εκπρόσωπος της Σαουδικής Αραβίας χαιρέτισε τη συμφωνία, λέγοντας ότι θα βοηθήσει τον κόσμο να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου (2,7 Φαρενάιτ) όπως προβλέπει η συμφωνία του Παρισιού του 2015, όμως επανέλαβε τη θέση της χώρας ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αφορά τη μείωση των εκπομπών. «Πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία για τη μείωση των εκπομπών, ανεξάρτητα από την πηγή», δήλωσε.

Αρκετές άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ, που φιλοξένησαν τη σύνοδο κορυφής, είχαν υποστηρίξει τη θέση της δέσμευσης άνθρακα στο σύμφωνο. Οι επικριτές λένε ότι η τεχνολογία παραμένει ακριβή και η λειτουργία της δεν είναι αποδεδειγμένη σε ευρεία κλίμακα, ενώ υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια παραπλανητική «σημαία» που δικαιολογεί τη συνέχιση των γεωτρήσεων.

Ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ χαιρέτισε, επίσης, τη συμφωνία, αλλά δήλωσε πως «η επιρροή των πετρελαιοπαραγωγών κρατών εξακολουθεί να είναι εμφανής στα ημίμετρα και τα παραθυράκια που περιλαμβάνονται στην τελική συμφωνία».

Τώρα που η συμφωνία επιτεύχθηκε, οι χώρες είναι υπεύθυνες για την υλοποίησή της μέσω εθνικών πολιτικών και επενδύσεων.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον κορυφαίο παραγωγό πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο και τον κορυφαίο ιστορικά υπεύθυνο για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι διοικήσεις που είναι ευαισθητοποιημένες ως προς το κλίμα αγωνίστηκαν για να περάσουν νόμους ευθυγραμμισμένους με τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα σε ένα διχασμένο Κογκρέσο.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πέτυχε μια σημαντική νίκη σε αυτό το μέτωπο, πέρυσι, με την ψήφιση του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος προβλέπει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις καθαρής ενέργειας.

Η αυξανόμενη δημόσια υποστήριξη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα, από τις Βρυξέλλες έως το Πεκίνο, τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τη βελτίωση της τεχνολογίας, τη διολίσθηση του κόστους και την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων οδήγησαν επίσης σε ταχεία ανάπτυξη της εφαρμογής τους.

Ωστόσο, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της παγκόσμιας ενέργειας και οι προβλέψεις ποικίλλουν σχετικά με το πότε η παγκόσμια ζήτηση θα φθάσει τελικά στην κορύφωσή της.

Η Ρέιτσελ Κλίτους, διευθύντρια πολιτικής στην Ένωση Ανήσυχων Επιστημόνων, εξήρε τη συμφωνία για το κλίμα, όμως σημείωσε ότι δεν δεσμεύει τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν περισσότερη χρηματοδότηση για να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να καλύψουν το κόστος της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα.

«Οι διατάξεις για τη χρηματοδότηση και την ισότητα... είναι σημαντικά ανεπαρκείς και πρέπει να βελτιωθούν το επόμενο διάστημα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι χώρες με χαμηλά και μεσαία έσοδα μπορούν να μεταβούν σε καθαρή ενέργεια και να καλύψουν το χάσμα της ενεργειακής φτώχειας», δήλωσε.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr