Σαουδική Αραβία – ΗΠΑ – Ρωσία, σε έναν αμείλικτο πόλεμο για την παγκόσμια ενεργειακή κυριαρχία

Οι τιμές του πετρελαίου καταρρέουν μέρα με τη μέρα σε συνεχώς χαμηλότερα επίπεδα. Η χθεσινή πτώση 4,00% ήταν η μεγαλύτερη των τελευταίων τριών ετών και οδήγησε τις τιμές του WTI ακόμα πιο κοντά στα $80. Η πτώση των τιμών του μαύρου χρυσού έχει πολύ μεγάλο παρασκήνιο και εμφανίζεται ως μια νέα κόντρα μεταξύ Σαουδικής Αραβίας – Αμερικής – Ρωσίας, με στόχο να εγκαταλείψει αυτός με τις μικρότερες αντοχές.
Το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται για πανίσχυρες χώρες όσον αφορά την παραγωγή πετρελαίου και η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί θα μπορούσε να γίνει ο χειρότερος εφιάλτης για τις αγορές.
Είναι η πρώτη φορά μετά από τουλάχιστον 30 χρόνια που οι τιμές του πετρελαίου καταρρέουν και τα μέλη του ΟΠΕΚ δεν κάνουν κάτι για να ανακόψουν αυτή την πτώση. Απεναντίας, παρά τη νέα μείωση των εκτιμήσεων για τη ζήτηση το 2014 αλλά και το 2015, η Σαουδική Αραβία αρνήθηκε να συζητήσει για μείωση των τιμών, ενώ το ίδιο έκαναν Ιράν και Ιράκ. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία δήλωσε ότι θα μπορούσε να αντέξει με τις τιμές στα $80 για δυο χρόνια. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Η Σαουδική Αραβία αποτελεί τον κυρίαρχο παίκτη στο πετρελαϊκό καρτέλ του ΟΠΕΚ και καμία απόφαση δε μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή εάν δε συμφωνήσει και η ίδια. Η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι έχει βάλει στόχο να καταστρέψει για μια ακόμα φορά την εξόρυξη πετρελαίου από τις ΗΠΑ, όπως είχε κάνει τη δεκαετία του 1980, καθιστώντας ανέφικτη την εξόρυξη από το Τέξας. Η Σαουδική Αραβία γνωρίζει ότι το λεγόμενο shale gas έχει υψηλότατο κόστος εξόρυξης (πάνω από $65) και ο στόχος της Αμερικής να στήσει αγωγούς διανομής προς την Ασία δε θα μπορέσει να υλοποιηθεί με χαμηλές τιμές πετρελαίου. Επιπλέον, αν οι τιμές παγιωθούν σε χαμηλά επίπεδα για αρκετούς μήνες, πολλές εταιρίες εξόρυξης shale gas θα μπορούσαν να χρεοκοπήσουν.
Η Σαουδική Αραβία λοιπόν, έχει κάθε λόγο να αυξάνει τις τιμές καθώς θέλει πάση θυσία να διατηρήσει αλλά και να αυξήσει το μερίδιο αγοράς της και να κερδίσει και νέα μεγάλα συμβόλαια σημαντικές χώρες. Μεγάλο όπλο είναι το χαμηλό κόστος εξόρυξης.
Βέβαια, το κόστος εξόρυξης δεν είναι και το σπουδαιότερο. Το πετρέλαιο φέρνει έσοδα με τα οποίο οι πετρελαιοπαραγωγικές χώρες χρηματοδοτούν τους προϋπολογισμούς τους. Το χρήσιμο ζήτημα είναι το κοινωνικό κόστος. Όσο οι χώρες αυτές «πιέζονται» να εκδημοκρατιστούν, τόσο αυξάνονται τα κονδύλια που δίνονται για κοινωνική πολιτική. Και σύμφωνα με τη Deutsche Bank,το όριο για πλεονασματικούς προϋπολογισμούς είναι περίπου τα $90. Σε χαμηλότερες τιμές, οι χώρες αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν τα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα ή να δανειστούν. Αν πάλι περικόψουν τα προνόμια, θα βρεθούν αντιμέτωπες με εξεγέρσεις, οι οποίες είναι και το όπλο των ΗΠΑ, καθώς έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για υποκίνησή τους.
Αυτό το κόστος είναι που καλείται να υπολογίσει και ο Πούτιν. Μπορεί το πετρέλαιο να είναι άφθονο στη Ρωσία και μπορεί το deal με την Κίνα να έχει προσφέρει μια σημαντική ανακούφιση, αλλά ο προϋπολογισμός της Ρωσίας γίνεται συνεχώς ακριβότερος και χρειάζεται ακριβότερο πετρέλαιο. Ιδιαίτερα τώρα που έχει να αντιμετωπίσει και τις αγορές, με το κόστος δανεισμού στα ύψη, το ρούβλι σφοδρά υποτιμημένο και τις κυρώσεις από τη Δύση να πιέζουν την κατάσταση.
Το μεγάλο όπλο που φαίνεται να έχει η Ρωσία είναι η εξάρτηση πολλών χωρών (κυρίως της Ευρωζώνης) από αυτή, αλλά και τη δυνατότητα και τη θέληση που έχει να προκαλεί γεωπολιτικά επεισόδια. Από αυτή τη σκοπιά, δε θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε καίρια στρατιωτικά χτυπήματα της Ρωσίας με στόχο τη διακοπή της παραγωγής και μεταφοράς πετρελαίου (από άλλες χώρες) και με αποτέλεσμα την εκτόξευση των τιμών.
Τους επόμενους μήνες θα μπορέσουμε να δούμε αν η πτώση στις τιμές του πετρελαίου θα φέρει και άλλα δεινά στην παγκόσμια οικονομία.