Οπως δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Υγειονομικής Τεχνολογίας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και πρώην ειδικός γραμματέας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ανδρέας Ανδρεαδάκης, «το υδατικό αποτύπωμα της χώρας είναι 2.390 κυβικά μέτρα ανά κάτοικο ανά έτος». Το μέσο υδατικό αποτύπωμα στον κόσμο είναι 1.240 κυβικά, ενώ των ΗΠΑ είναι 2.840 κυβικά ανά κάτοικο ετησίως. «Ακόμη κι αν ληφθούν υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες, το παράδειγμα άλλων χωρών, όπως είναι το Ισραήλ με τα 1.600 κυβικά μέτρα ανά κάτοικο ανά έτος, υποδηλώνει μεγάλα περιθώρια μείωσης μέσω συνετών πρακτικών που θα ελαχιστοποιούν τις απώλειες νερού και τις δαπάνες» επισημαίνει ο κ. Ανδρεαδάκης.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δικτύου Μεσόγειος SOS, Βαγγέλη Κουκιάσα, τα νησιά (κυρίως οι Κυκλάδες) και αγροτικές περιοχές όπως ο θεσσαλικός κάμπος βρίσκονται πλέον σε κατάσταση μη αναστρέψιμης, μόνιμης λειψυδρίας. Και αυτό, όπως προσθέτει, συμβαίνει διότι η διαθέσιμη ποσότητα του νερού συνεχώς περιορίζεται. Η χρήση του νερού εντατικοποιείται, ενώ η δυνατότητα διαχείρισης των προσφερόμενων υδατικών πόρων με την υφιστάμενη υποδομή και τον υπάρχοντα σχεδιασμό διαρκώς μειώνεται.

Οπως αναφέρει η διευθύντρια του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Μαρία Μιμίκου, οι ανατολικές περιοχές της χώρας, μαζί με το Αιγαίο και την Κρήτη, είναι περιοχές ιδιαίτερα προβληματικές από πλευράς φυσικού εμπλουτισμού των υδατικών πόρων, αφού δέχονται μικρά ποσά βροχής, που είναι άνισα κατανεμημένα στον χρόνο: έχουν καταστροφικές πλημμύρες τον χειμώνα και μεγάλες ξηρασίες το καλοκαίρι.

Βασικό εργαλείο για να μπορεί κανείς να γνωρίζει αν οι υδάτινοι πόροι ανανεώνονται επαρκώς και δεν θα εξαντληθούν στο ορατό μέλλον είναι η παρακολούθηση του λεγόμενου δείκτη εκμετάλλευσης του νερού.

Πρόκειται για την αναλογία της κατανάλωσης νερού σε σχέση με την ποσότητα εμπλουτισμού των υδατικών πόρων και δείχνει στην πραγματικότητα αν μια χώρα καταναλώνει περισσότερο νερό από αυτό που προστίθεται στα αποθέματά της. Αν η αναλογία κατανάλωσης - εμπλουτισμού είναι έως 20%, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Αυτός ο δείκτης στην Ελλάδα είναι κοντά στο 15%, σύμφωνα με τον κ. Ανδρεαδάκη.

 

Ομως παρατηρείται αξιόλογη διαφοροποίηση του δείκτη από περιοχή σε περιοχή. «Για παράδειγμα, στη Θεσσαλία ο δείκτης κυμαίνεται από 40% έως 50%» εξηγεί ο πρώην ειδικός γραμματέας Υδάτων. «Και αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό υδατικό αποτύπωμα είναι ανησυχητικό».

Μεγάλες απώλειες νερού, ωστόσο, έχουμε τόσο στην ύδρευση όσο - κυρίως - και στην άρδευση. Σύμφωνα με την υπεύθυνη Υδατικών Πόρων της περιβαλλοντικής οργάνωσης Μεσόγειος SOS, Κλειώ Μονοκρούσου, οι απώλειες στα δίκτυα ύδρευσης στην Ελλάδα κυμαίνονται από 10% έως και 50% - δηλαδή χάνεται έως και η μισή ποσότητα νερού από τον ταμιευτήρα μέχρι τη χρήση - και στα δίκτυα άρδευσης μεταξύ 30% και 80%.

Σύμφωνα με πηγές από την Ειδική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, ενδεικτική είναι η περίπτωση του θεσσαλικού κάμπου όπου το αρδευτικό σύστημα συμπληρώνει σχεδόν 50 χρόνια, με τις απώλειες του νερού από το δίκτυο, πριν δηλαδή φθάσει το νερό στο χωράφι, να ξεπερνούν το 60%. Στα δίκτυα των πόλεων οι απώλειες κυμαίνονται από 20% έως 30%.

Χαρακτηριστικό της σπατάλης και της μη αξιοποίησης νερού για άλλες χρήσεις, όπως για παράδειγμα πότισμα αλσών και καθαρισμός δρόμων, είναι ότι από την Ψυττάλεια σήμερα καταλήγουν στη θάλασσα γύρω στα 800.000 κυβικά μέτρα νερό την ημέρα.

Ο στόχος που είχε τεθεί το 2011 και παραμένει στα χαρτιά  ήταν να αξιοποιούνται σε πρώτη φάση περίπου 30.000 κυβικά μέτρα νερό την ημέρα για την άρδευση του πρασίνου.

«Από τις λειτουργικές μονάδες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων που έχουμε μελετήσει προκύπτει ότι το 93% των εκροών εκχύνεται σε υδάτινα οικοσυστήματα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον, και μόλις το 1% πηγαίνει στην άρδευση» υποστηρίζει ο αναπληρωτής καθηγητής στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Ιωάννης Κ. Καλαβρουζιώτης.