Και μετά τη χρεοκοπία τι; Και ποιες θα είναι οι συνέπειες του πιστωτικού γεγονότος για την Ελλάδα; Τα ερωτήματα αυτά είναι αυτά που απασχολούν όλους την ώρα που διεξάγονται ίσως οι κρισιμότερες διαπραγματεύσεις για την επίλυση του ελληνικού ζητήματος, με τα σενάρια γύρω από τις κρίσιμες λεπτομέρειες να είναι πολλά.

Όπως παρατηρεί το στέλεχος της ITC Markets, Ανδρέας Κούτρας, τα περισσότερα δημοσιεύματα εφημερίδων βλέπουν την Ελλάδα είναι ένα βήμα πριν από την αναδρομική υιοθέτηση των ρητρών συλλογικής δράσης (CAC) που αφορούν στα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, και θα προκαλέσουν την υποχρεωτική συμμετοχή όλων των ιδιωτών πιστωτών στο πρόγραμμα απομείωσης του χρέους, το λεγόμενο PSI+. Ο κ. Κούτρας διερευνά μερικά από τα πιθανά σενάρια τόσο σε σχέση με την Ελλάδα όσο και σε σχέση με την Ευρώπη.

Δεν είναι λίγοι οι νομικοί που θεωρούν ότι η αναδρομική ενεργοποίηση των CACs θα προκαλέσει πιστωτικό γεγονός για την Ελλάδα. Και; Αναρωτιέται ο κ. Κούτρας. Θα ενεργοποιηθούν οι πληρωμές των CDS, γεγονός όμως που αν και έχει δαιμονοποιηθεί μόνο υποθετικές συνέπειες μπορεί να έχει. Να μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχει η νομική άποψη πολλών σύμφωνα με την οποία η δυνατότητα να διατυπωθεί η αναδρομική επιβολή των ρητρών συλλογικής δράσης, με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αποτελέσει γεγονός αθέτησης υποχρέωσης, άρα και πιστωτικό γεγονός.

Το γίνεται σε αυτήν την περίπτωση όμως;

Ζήτημα Πρώτο: Θα συμμετάσχει η ΕΚΤ στο κούρεμα ή θα εξαιρεθεί;
Απάντηση 1η: Να τεθεί προς ψήφιση το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να συμπεριληφθεί. Σε μία τέτοια περίπτωση, εξαρτάται από τις αποφάσεις που μπορεί να πάρουν οι πολιτικοί. Εάν ψηφίσουν να συμμετάσχει τότε δίνουν την έγκριση τους για χρεοκοπία και ζητούν ταυτόχρονα από τους μετόχους να στηρίξουν στην αύξηση κεφαλαίου. Εάν ψηφίσουν να μην συμμετάσχει τότε θα δώσουν μία πρώτης ταξεως λαβή στους «free riders» («τζαμπατζήδων»), που εκμεταλλεύομενοι τις αδυναμίες που είχε το σχέδιο ανταλλαγής, καθώς βασιζόταν στην εθελοντική (εντός ή εκτός εισαγωγικών) συμμετοχή των ιδιωτών, αγόραζαν κυρίως από τις τράπεζες ομόλογα και CDS, ώστε είτε να κερδίσουν από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, είτε να μην συμμετάσχουν καθόλου, αξιώνοντας στη λήξη των ομολόγων το 100% της αξίας τους. Σε περίπτωση που το ελληνικό δημόσιο δεν θέλει να πληρώσει στο 100%, ο χαρακτήρας της συμμετοχής στην αναδιάρθρωση γίνεται υποχρεωτικός, οπότε θα προκληθεί πιστωτικό επεισόδιο και θα ενεργοποιηθούν τα CDS, ώστε τα hedge funds και πάλι να βγάλουν κέρδος ή έστω να μην έχουν απώλειες στα κεφάλαια τους. Η Ελλάδα τότε θα χρεοκοπήσει.
Απάντηση 2η: Η ΕΚΤ να εξαιρεθεί εξ αρχής. Το κύριο επιχείρημα σε μία τέτοια περίπτωση είναι ότι η Κεντρική Τράπεζα είναι θεματοφύλακας της οικονομικής και τραπεζικής σταθερότητας της ευρωζώνης, επομένως εξαιρείται από κάθε προσπάθεια αναδιάρθρωσης. Τα κρατικά ομόλογα που αγόρασε μέσω του προγράμματος SMP θα πρέπει να εξαιρεθούν.

Μία τέτοια εξέλιξη θα άνοιγε το κουτί της Πανδόρας, καθώς κανένας ιδιώτης επενδυτής δεν αναλαμβάνει ρίσκο θέλοντας να αποσταθεροποιήσει το σύστημα! Αυτή η τακτική θα προκαλούσε μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση, και η αγορά ομολόγων θα ήταν αυτή που θα είχε πληγεί περισσότερο. Το αντεπιχείρημα είναι ότι γίνεται διάκριση μεταξύ των ομολογιούχων, με τον κίνδυνο να μετατραπούν τα κρατικά ομόλογα πολλών αδύναμων χωρών σε μειωμένης εξασφάλισης.
Ζήτημα δεύτερο: Μπορεί η Ελλάδα να ενεργοποιήσει τις CACs όπου δεν θα αναγράφεται η ημερομηνία έκδοσης των ομολόγων. Με άλλα λόγια μπορεί να υπάρξει διμερής αλλαγή των όρων των ομολόγων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ενεργοποίηση των CDS και όλοι να είναι ευτυχείς. Πρέπει η Ελλάδα όμως να ενδιαφέρεται για τα CDS; Από τη στιγμή που το ποσό των CDS δεν είναι μεγάλο, τότε «όχι».

Τι θα ενδιέφερε όμως την Ελλάδα σε αυτήν την περίπτωση;

1. Εάν η ίδια η Ελλάδα κυρήξει πτώχευση τότε και οι τράπεζες ης είναι σε κατάσταση πτώχευσης. Αυτό θα μπορούσε παράλληλα να προκαλέσει και πανικό τόσο στους επενδυτές όσο και στους καταθέτες.
2. Θα δημιουργηθούν ζητήματα με τα ελληνικά ομόλογα που θα λαμβάνει η ΕΚΤ ως εγγυήσεις για τη στήριξη των ελληνικών τραπεζών. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά περίπλοκο ζήτημα.
3. Όλα τα παραπάνω εξαρτώνται από πόσο καιρό η Ελλάδα θα μείνει σε κατάσταση χρεοκοπίας. Αν αυτό είναι για δύο εβδομάδες, τότε η Ελλάδα θα είναι σε κατάσταση έκακτης ανάγκης για 14 ημέρες και το πρόγραμμα για την Ελλάδα να έχει πιθανότητα επιτυχίας.
4. Αν η Ελλάδα μείνει σε χρεοκοπία περισσότερο λόγω διαφωνιών μεταξύ των ομολογιούχων και των πολιτικών, τότε η εξεύρεση πιστωτικών γραμμών από όλους τους παράγοντες της αγοράς θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Τότε θα αναπαράγεται συνεχώς το ζήτημα εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη.
5. Τι θα γίνει με τα κεφάλαια που αντλούνται από την Τράπεζα της Ελλάδας μέσω ELA. Είναι ευθύνη του κράτους το οποίο όμως θα είναι χρεοκοπημένο.

Ο κ. Κούτρας αναφέρει μάλιστα ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να αποφευχθούν με τη νομοθέτηση της ρύθμισης να εκδοθούν νέα ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου για τα επόμενα 20 χρόνια (πχ). Αυτό θα δώσει αρκετό χρόνο για την Ελλάδα να ανακτήσει τις δυνάμεις της.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η ρύθμιση των CAC εξυπηρετούν το σκοπό της διευκόλυνσης της ταχείας εκτόνωσης και της αναδιάρθρωσης του χρέους κατά των συχνά κακόβουλων ομολογιούχων. Δεν προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ως τιμωρία ή για καιροσκοπικούς λόγους. Υπήρξαν περιπτώσεις στο παρελθόν που τα δικαστήρια καταδίκασαν (Βλ. Buchheit, L και Gulati, M (2002)), για κατάχρηση τη ρύθμιση των CAC.

Τα περισσότερα από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν εκδοθεί σε ξένο δίκαιο είναι κυρίως στο αγγλικό και όλα έχουν κάποια μορφή CAC's. Σε κάποια, απαιτείται μία πλειοψηφία της τάξεως του 66% και σε άλλα 75%. Αυτά τα ομόλογα διαπραγματεύονται με υψηλότερες τιμές (premium) απ' ότι τα ομόλογα σε ελληνικό δίκαιο, προστατεύουν περισσότερο τους ομολογιούχους (σ.σ. και λιγότερο την εκδότρια χώρα) και οι όποιες διαφορές επιλύονται στα αγγλικά και όχι στα ελληνικά δικαστήρια.