Σε τεντωμένο σκοινί ακροβατούν οι ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μία εξίσωση με πολλές μεταβλητές και άγνωστες συνέπειες για το γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής.

Χτες αναμενόταν να ξεκινήσει η πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση στο οικόπεδο 12 «Αφροδίτη» στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου ενώ με την έναρξη της γεώτρησης η Κύπρος θα προχωρήσει στο δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων για άλλα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ.

Σημερινό δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας «Πολίτης» κάνει πάντως λόγο για αναβολή της έναρξης των γεωτρήσεων για μια - δυο μέρες.

Σύμφωνα με την εφημερίδα η εταιρεία χρειάζεται ακόμα λίγο χρόνο για την ολοκλήρωση της υποστηρικτικής υποδομής για τη χρήση του γεωτρύπανου.

Στην περιοχή των γεωτρήσεων ήδη βρίσκεται η πλατφόρμα «Όμηρος» της αμερικανικής εταιρείας Noble Energy. Παράλληλα άρχισαν και οι δοκιμαστικές πτήσεις του ελικοπτέρου μεταφοράς προσωπικού στην εξέδρα.

Την ίδια ώρα κλιμακώνουν τις απειλές τους οι Τούρκοι, οι οποίοι δια στόματος του υπουργού Ενέργειας της Τουρκίας Τανέρ Γιλντίζ ζητούν σήμερα την άμεση διακοπή των εργασιών εξόρυξης φυσικού αερίου με την Noble Energy, απειλώντας πως σε αντίθετη περίπτωση τουρκικά πολεμικά πλοία θα συνοδεύουν τα αντίστοιχα πλοία ερευνών για ενεργειακούς πόρους στη Μεσόγειο.

Συγκεκριμένα, ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Τανέρ Γιλντίζ δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι η προγραμματισμένη συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της κατεχόμενης Κύπρου, για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων, ίσως καταλήξει με την Turkish Petroleum Corporation να έχει παρουσία στα νερά της Βορείου Κύπρου.

Σύμφωνα με τον Γιλντίζ μια συμφωνία είναι έτοιμη προς υπογραφή, και πρόσθεσε ότι η Turkish Petroleum Corporation θα μπορούσε να ξεκινήσει γεωτρήσεις στη Μεσόγειο, από την επόμενη εβδομάδα.

Ο Γιλντίζ έφτασε στο σημείο να δηλώσει ότι τα ελληνοκυπριακά σχέδια για την έναρξη των εργασιών εξόρυξης φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, «είναι πρόκληση. Θα δούμε όλοι πώς απαντάμε εμείς».

Κρατά αποστάσεις η Κομισιόν

Πολιτική ίσων αποστάσεων στο θέμα των ερευνών στην ΑΟΖ κρατά η Κομισιόν, καλώντας την Κύπρο -η οποία είναι μέλος της ΕΕ- και την Τουρκία -η οποία επιθυμεί να ενταχθεί- να δείξουν "αυτοσυγκράτηση".

«Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να δείξουν αυτοσυγκράτηση και να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να υπάρξει θετική έκβαση στην υπόθεση» τόνισε η εκπρόσωπος της υπουργού Εξωτερικών της ΕΕ Κάθριν Αστον.

Οι λεπτές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο

Το έσχατο "μήλον της έριδος" σε ένα ενεργειακό σίριαλ με πολλά επεισόδια αποτελεί ο πλούτος της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς η συμφωνία της αμερικάνικης "Noble Energy", στην οποία μετέχει η ισραηλινή "Delek" για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων έρευνας στο κυπριακό «οικόπεδο 12» έχει κλιμακώσει επικίνδυνα την ένταση στην περιοχή.

Βάσει της συμφωνίας η Noble έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα στην περιοχή, αλλά μεταβιβάζει μερίδιο των κερδών της που αναμένεται να ξεπερνά τα 500 εκατ. ευρώ ετησίως στην Κύπρο.

Σημαντικό ρόλο για την μέχρι στιγμής αποφυγή ενός θερμού επεισοδίου είχε διαδραματίσει η σταθερή στάση που έχουν τηρήσει επί του θέματος τόσο η ΕΕ, όσο και οι ΗΠΑ και η Ρωσία με ανακοινώσεις ότι η Κύπρος έχει δικαίωμα να εκμεταλλεύεται τον θαλάσσιο πλούτο της.

Η Τουρκία όμως είναι βέβαιο ότι δεν βλέπει με καθόλου "καλό μάτι" της συμμαχία Κύπρου- Ισραήλ, πολλώ δε μάλλον σε μία κρίσιμη περίοδο που προσπαθεί να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της στην ανατολική Μεσόγειο αλλά και τις χώρες της Αραβικής Άνοιξης.

Οι άσπονδοι γείτονες απειλούν με υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας μεταξύ της Τουρκίας και των κατεχόμενων στην περίπτωση που ξεκινήσουν οι έρευνες της Κυπριακής Δημοκρατίας για πετρέλαιο στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Τουρκία λοιπόν τεντώνει το σκοινί αλλά είναι αμφίβολο αν έχει την πρόθεση να το κόψει, αν δηλαδή η ρητορική της αντιστοιχεί στις πραγματικές της προθέσεις ή θέλει να δοκιμάσει τα ανακλαστικά των γειτόνων της με δεδομένη και την οικονομική συγκυρία.

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν πως κύρια προτεραιότητα των Τούρκων είναι να υιοθετήσουν αποφάσεις που παραπέμπουν σε μονομερείς ενέργειες σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, και η αναβάθμιση τους ψευδοκράτους.

Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη Πέμπτη την αντίδραση του υπ.Εξωτερικών προκάλεσε τουρκική αγγελία προς ναυτιλλομένους (NAVTEX) για τη διεξαγωγή ερευνών, το διάστημα μεταξύ 15 Σεπτεμβρίου και 15 Νοεμβρίου, από νορβηγικό ερευνητικό πλοίο «Bergen Surveyor» και συνοδευτικά σκάφη σε περιοχή που, σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες του Δικαίου της Θάλασσας, επικαλύπτει και ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτίως του Καστελόριζου.

Το ΥΠΕΞ έδωσε οδηγίες στην ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα να πραγματοποιήσει διάβημα στο τουρκικό ΥΠΕΞ, ζητώντας την αποχή από κάθε ερευνητική δραστηριότητα που θίγει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή.

Ρίχνει "δίχτυα" στον αραβικό κόσμο ο Ερντογάν

Την ίδια ώρα, η Τουρκία χρησιμοποιεί το δέλεαρ του φυσικού αερίου για να επεκτείνει την επιρροή της στην Αίγυπτο, η οποία επίσης βρίσκεται σε συγκρουσιακή τροχία με το Ισραήλ μετά την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ.

Σημειώνεται ότι μέχρι πρότινος η Αίγυπτος παρείχε από το 2008 στο Ισραήλ το 40% των αναγκών του σε φυσικό άεριο βάσει μιας 15ετούς συμφωνίας με προτιμησιακούς όρους.

Στην πρόσφατη επίσκεψη του στην Αίγυπτος ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογαν και ο υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ είχαν συναντήσεις με τους Αιγύπτιους ομολόγους τους, με τις συζητήσεις τους να περιστρέφονται γύρω από τη συμμετοχή της Αιγύπτου στον αγωγό Nabucco.

Παράλληλα, από τους Ερντογάν και Γιλντίζ ανακοινώθηκε ότι η Αίγυπτος θα ξεκινήσει να εξάγει φυσικό αέριο απευθείας στην Τουρκία.

Στα δικαστήρια για το φυσικό αέριο Ελλάδα-Τουρκία

Στο μεταξύ, άλλον έναν ενεργειακό "πονοκέφαλο" προσθέτει στην Ελλάδα η αξίωση της Τουρκίας για αποζημιώσεις απλήρωτων λογαριασμών φυσικού αερίου ύψους 230 εκατ. ευρώ, την οποία μεταδίδει σε δημοσίευμα της η τουρκική εφημερίδα "Zaman".

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η ΒΟΤΑ, η τουρκική κρατική εταιρία εκμετάλλευσης των πετρελαιαγωγών, θα καταθέσει σε ελβετικό δικαστήριο μήνυση εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης.

Αν το δικαστήριο δικαιώσει την ΒΟΤΑ, η Τουρκία θα έχει το δικαίωμα να κατασχέσει ελληνική κινητή περιουσία (!) , όπως ελληνικά αεροπλάνα και πλοία που θα βρεθούν σε τουρκικά αεροδρόμια και λιμάνια.

Η ΒΟΤΑ σύναψε το 2007 συμφωνία με την ελληνική Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) και από τις αρχές του 2008 της πουλάει φυσικό αέριο που αγοράζει από το Αζερμπαϊτζάν.

Η Ελλάδα έλαβε 443 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο από την Τουρκία το 2008, 721 εκατ. το 2009 και 660 εκατ. πέρσι. Η Αγκυρα υποστηρίζει ότι λόγω αύξησης στην τιμή του αερίου, αναγκάστηκε να πληρώσει 300 δολάρια το κυβικό στο Αζερμπαϊτζάν αντί των αρχικών 120 δολαρίων και ότι η Ελλάδα συμφώνησε με την σειρά της να πληρώσει υψηλότερο αντίτιμο, δεν πλήρωσε όμως εν τέλει τη διαφορά και έτσι προέκυψε το εν λόγω χρέος.

Δημήτρης Κώτσος

[email protected]