Η λύση σε αυτό το ζήτημα υποτίθεται ότι θα ήταν  το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, σε συνεργασία με την αποκαλούμενη ρήτρα « χωρίς οικονομική στήριξη"  που προβλέπει η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η Συνθήκη του Μάαστριχ είχε την πρόθεση να επιβάλει  πειθαρχία στην αγορά,  και το Σύμφωνο Σταθερότητας απέβλεπε στο να διατηρηθεί η σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών με τον καθορισμό ενός αυστηρού ορίου για το μέγεθος των εθνικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Και τα δύο αποδείχθηκαν μάταια. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν αποτέλεσε προφανώς εμπόδιο  στα "υπερβολικά" ελλείμματα, και  η  ρήτρα « χωρίς οικονομική στήριξη "  απέτυχε  στην πρώτη δοκιμή της, όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες, αντιμέτωποι με την  ελληνική κρίση, δήλωσαν επισήμως στις 11 Φεβρουαρίου ότι τα μέλη της  ευρωζώνης θα "αναλάβουν αποφασιστική και συντονισμένη δράση, εάν χρειαστεί, για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ στο σύνολο της".

Η αδυναμία να επιβληθεί  πειθαρχία στην αγορά μέσω της ρήτρας« χωρίς οικονομική στήριξη " ήταν προβλέψιμη: σε μια  κρίση του συστήματος, η άμεση ανησυχία για τη διατήρηση της σταθερότητας των αγορών σχεδόν πάντα νικά την επιθυμία να αποτραπεί ο ηθικός κίνδυνος που προκύπτει όταν  διασώζονται ασύνετοι οφειλέτες. Όμως, το Σεπτέμβριο του 2008, η κυβέρνηση των Η.Π.Α. είχε διαφορετική γνώμη, επέτρεψε  την πτώχευση των  Lehman Brothers   για να επιβληθεί  πειθαρχία στην αγορά. Η καταστροφή που ακολούθησε κατέδειξε  τη ζημιά που μια  ανεξέλεγκτη πτώχευση μπορεί να επιφέρει.

Ωστόσο, το μάθημα δεν θα πρέπει να είναι ότι  η πτώχευση θα πρέπει να αποφεύγεται με κάθε κόστος:  αν εφαρμοσθεί στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτό θα σήμαινε ότι οι πιέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για  προσαρμογή, θα εξανεμίζονταν. Η εναλλακτική λύση, αντίθετα, είναι να σκεφτούν το μέλλον και να προετοιμαστούν για την πτώχευση!

Το ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί του  κάθε οφειλέτη είναι πάντα ότι οι πιστωτές δεν μπορούν να εξετάσουν  την αδυναμία πληρωμής, επειδή εξ ορισμού  η αδυναμία πληρωμής θα έκανε το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος να καταρρεύσει. Αλλά η πειθαρχία στην αγορά μπορεί να θεσμοθετηθεί μόνον εάν η αδυναμία πληρωμής είναι μια πραγματική δυνατότητα. Γι 'αυτό και είναι ζωτικής σημασίας να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για τον περιορισμό του κόστους - και κατά συνέπεια να ελαχιστοποιήσει τις αναπόφευκτες διαταραχές - που απορρέουν από την αδυναμία πληρωμής ή αθέτηση της πληρωμής.

Αυτός είναι ο βασικός στόχος του Ευρώ (παϊκού) Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ),  που ο Thomas Mayer και εγω έχουμε προτείνει, και το οποίο έχει τεθεί  προς συζήτηση στο τραπέζι της Ένωσης από  τον Υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας κ. Wolfgang Schäuble, μεταξύ άλλων. Το EΝΤ (ή μάλλον  ΕΤΣ, όπως ορισμένοι   το έχουν βαπτίσει, Ταμείο  Ευρωπαϊκής Σταθερότητας ) θα μπορούσε να διαχειριστεί την ομαλή αθέτηση   ή αδυναμία πληρωμής της χώρας μέλους της ΟΝΕ, που δεν μπορεί να συμμορφωθεί με τους όρους που συνδέονται  στο εκάστοτε πρόγραμμα προσαρμογής.

Μπορούμε να φανταστούμε έναν απλό μηχανισμό, στα πρότυπα της επιτυχημένης εμπειρίας με  τα  ομόλογα Brady. Αυτά ήταν τα ομόλογα που εκδόθηκαν από προβληματικές χώρες της Λατινικής Αμερικής στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως μέρος μιας συμφωνίας για την αναδιάρθρωση των διεθνών χρεών τους.  Οι τίτλοι του Δημοσίου των  ΗΠΑ  παρείχαν  τις  ανάλογες εγγυήσεις για αυτές τις χώρες.

Για να διασφαλιστούμε  έναντι των επιδράσεων που  προκαλεί η αδυναμία εξόφλησης ενός δανείου στο σύστημα  , το EΔΤ θα μπορούσε να προσφέρει στους μετόχους του χρέους της κάθε χώρας  ανταλλαγή αυτού του χρέους της έναντι οικονομικών  απαιτήσεων του ΕΝΤ. Φυσικά, οι οφειλέτες θα ήταν υποχρεωμένοι να δεχθούν μια ομοιόμορφη περικοπή (ή «κούρεμα») πάνω  σε ότι   τους οφείλεται.

Αυτό θα είναι ένα βασικό μέτρο για τον περιορισμό της αναστάτωσης λόγω της αδυναμίας εξόφλησης. Η αδυναμία εξόφλησης δημιουργεί αποτελέσματα κυμάτωσης σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα , διότι όλα τα χρεόγραφα της  κάθε οφειλέτριας  χώρας ,  αποβαίνουν, τουλάχιστον εν τω γενέσθαι, άνευ αξίας και χαμηλής ρευστότητας. Αλλά, με μια ανταλλαγή ομολόγων à la Brady, οι απώλειες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα είναι περιορισμένες (και θα μπορούσαν να ελέγχονται από την επιλογή της περικοπής που δίνεται στους πιστωτές).

Σε αντάλλαγμα για την προσφορά ανταλλάγματος σε σχέση με μια περικοπή, το EΝΤ θα αποκτήσει  αξιώσεις κατά της χώρας που αδυνατεί να εξοφλήσει τα χρέη της, η οποία θα λάβει στη συνέχεια, τυχόν πρόσθετους πόρους από το ΕΝΤ μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς που εγκρίνει το ίδιο το  EΝΤ.

Άλλες πληρωμές  της ΕΕ θα πρέπει επίσης να πραγματοποιηθούν από το ΕΝΤ υπό αυστηρό έλεγχο, ή θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή του χρέους της χώρας  που αδυνατεί να αποπληρώσει το χρέος της στο  EΝΤ. Έτσι, το ΕΝΤ θα παράσχει ένα πλαίσιο για  εκτεταμένη  και κυρίαρχη πτώχευση ανάλογη με τις διαδικασίες που υπάρχουν στις ΗΠΑ για την πτώχευση εταιρειών που πληρούν τις προϋποθέσεις για  αναδιάρθρωση.

Πώς  το EΝΤ θα μπορούσε να χρηματοδοτεί τις παρεμβάσεις του; Προτείνουμε τη δημιουργία ενός κοινού ταμείου  ασφάλισης με  εισφορές ανάλογες του κίνδυνου  που κάθε χώρα μέλος  εκπροσωπεί. Στην ιδανική περίπτωση, θα πρέπει οι εισφορές να βασιστούν τους δείκτες της αγοράς για τον κίνδυνο αθέτησης πληρωμής. Αλλά η ίδια η ύπαρξη του ΕΝΤ θα στρέβλωνε  την ανταλλαγή  πιστωτικών διαφορών μεταξύ  των πιστώσεων  και της αθέτησης  πληρωμής  και θα επέφερε διαφοροποιήσεις μεταξύ των μελών του EΝΤ.

Προτείνουμε λοιπόν ότι οι εισφορές στο EΝΤ θα πρέπει να βασίζονται στα δημοσιονομικά ελλείμματα των χωρών μελών και τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, γιατί και τα δύο αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια της επικείμενης ρευστότητας ή κινδύνου αφερεγγυότητας. Το EΝΤ θα μπορούσε να λάβει εισφορά   ανάλογη του κάθε δημοσιονομικού ελλείμματος  άνω του 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ - τα ανώτατα όρια που επιβάλλονται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η εισφορά αυτή θα αποτελούσε ένα είδος αυτόματου προστίμου, ακυρώνοντας έτσι και καθιστώντας περιττή  την πολύπλοκη δομή  του Συμφώνου.

Αυτά τα δύο απλά στοιχεία -  η ομαλή αθέτηση πληρωμής και  ένας μηχανισμός χρηματοδότησης - θα μπορούσαν  να επιλύσουν την τρέχουσα κρίση στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ: με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, η ζώνη του ευρώ θα αποκτήσει ένα θεσμικό όργανο που θα μπορούσε να υποστηρίξει τις χώρες μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αλλά  και που επίσης θα εξασφαλίσει ότι η πειθαρχία στην αγορά πραγματικά λειτούργησε.

Ο Daniel Gros είναι Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr