Σε σχέση με το αρχικό κείμενο, προβλέπεται “λιφτινγκ” στην ειδική προσαύξηση για όσους εμφανίζουν τζίρο πολύ υψηλότερο του μέσου όρου των υπολοίπων βάσει Κωδικού Αριθμού Δραστηριότητας, προωθείται οριζόντια μείωση 50% του Τέλους Επιτηδεύματος, αλλά και προσθήκη νέων εξαιρέσεων και απαλλαγών από το νέο τεκμαρτό τρόπο φορολόγησης των επαγγελματιών. 

“Στόχος μας από την μια είναι οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι συνεπείς ελεύθεροι επαγγελματίες να μην αισθάνονται θύματα της φορολογικής πολιτικής και από την άλλη όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν δήλωναν τα πραγματικά τους εισοδήματα να συμβάλουν και αυτοί στον βαθμό που τους αναλογεί στα συνολικά φορολογικά έσοδα” ανέφερε, χαρακτηριστικά, στη δήλωσή του ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης και προσέθεσε: “Παράλληλα, θα στηρίξουμε και την κοινωνική μας πολιτική καθώς σημαντικοί πόροι- άνω των 100 εκατ. ευρώ- που κατευθύνονταν σε επιδόματα για ελεύθερους επαγγελματίες που δεν τα δικαιούνταν καθώς υποδήλωναν τα πραγματικά τους εισοδήματα, τώρα θα κατευθυνθούν σε εκείνους τους ευάλωτους συμπολίτες μας που πραγματικά έχουν ανάγκη. Βασική επιδίωξή μας μέσω αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι να υπάρξει μία εντονότερη αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης που θα ευνοήσει συνολικά τους πολίτες και θα καταστήσει το φορολογικό μας σύστημα πιο σύγχρονο και αποτελεσματικό”.

Με βάση το οικονομικό επιτελείο, μετά τις αλλαγές, το συνολικό ποσό που βεβαιώνεται ανέρχεται σε 716 εκατ. ευρώ μείον 164 εκατ. ευρώ που αφορά την ελάφρυνση από την μείωση κατά 50% του τέλους επιτηδεύματος. Επομένως το επιπλέον ποσό που βεβαιώνεται ανέρχεται στα 552 εκατ. ευρώ, χρήματα που θα κατευθυνθούν στην ενίσχυση των τομέων της Υγείας και της Παιδείας. Επιπλέον, όπως ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, θα εξοικονομηθούν πάνω από 100 εκατ. ευρώ από κοινωνικά επιδόματα που μέχρι σήμερα δίνονται σε ελεύθερους επαγγελματίες που υποδηλώνουν τα εισοδήματα τους και ως εκ τούτου δεν τα δικαιούνται και στη συνέχεια θα δοθούν σε εκείνους τους ευάλωτους συμπολίτες μας που πραγματικά έχουν ανάγκη.

Οι βασικές σημειακές τροποποιήσεις και εξειδικεύσεις που επέρχονται αφορούν στα εξής:

• Μείωση του τέλους επιτηδεύματος ασχέτως του ύψους των δηλωθέντων εισοδημάτων. Μειώνεται κατά 50% το τέλος επιτηδεύματος για ΟΛΟΥΣ τους ελεύθερους επαγγελματίες ασχέτως του αν δηλώνουν εισοδήματα υψηλότερα από το ελάχιστο τεκμαρτό καθαρό εισόδημα.

• Διευκρινίσεις ως προς το μαχητό του τεκμηρίου. Εισάγεται στο σχέδιο νόμου προς άρση αμφισβητήσεων ρητή πρόβλεψη ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να αμφισβητήσει το ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή του τεκμηρίου της ελάχιστης αμοιβής πέραν από τους λόγους που ισχύουν ήδη και που καθιστούν το τεκμήριο μαχητό (ασθένεια, ανωτέρα βία, κλπ). Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ζητήσει την διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές προκειμένου να αποδειχθεί η ακρίβεια της δήλωσής του για εισόδημα μικρότερο του τεκμαρτού.

• Τροποποιήσεις ως προς την προσαύξηση του ύψους του τεκμηρίου με βάση τον τζίρο. Ως γνωστόν, το ύψος του τεκμηρίου της ελάχιστης αμοιβής για τους ελεύθερους επαγγελματίες προσαυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, το σύνολο της μισθοδοσίας και το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Ειδικά για το ύψος του τζίρου, σύμφωνα με την τελική ρύθμιση, η προσαύξηση ανέρχεται στο 5% επι του ποσού, κατά το οποίο ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του Κ.Α.Δ. στον οποίο ο υπόχρεος πραγματοποιεί τα υψηλότερα έσοδα. Για παράδειγμα, ελεύθερος επαγγελματίας με ετήσιο τζίρο 35.000 ευρώ υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του ΚΑΔ όπου πραγματοποιεί τα υψηλότερα έσοδα κατά 10.000 ευρώ (ετήσιος τζίρος 35.000 ευρώ – μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών ΚΑΔ 25.000 ευρώ = 10.000 ευρώ). Επομένως, η προσαύξηση 5% θα εφαρμοστεί επι του ποσού των 10.000 ευρώ. Με αυτόν τον τρόπο, η προσαύξηση εφαρμόζεται κατά τρόπο πιο αναλογικό και με μικρότερη επιβάρυνση για τους υπόχρεους.

• Προσθήκες στη λίστα των ελευθέρων επαγγελματιών που εντάσσονται στο μειωμένο -κατά 50%- τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής α) όσοι παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 67% (όσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω απαλλάσσονται πλήρως από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής), β) οι γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα γ) οι  γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%, δ) οι γονείς πολύτεκνων οικογενειών.

Η φιλοσοφία

Όπως αναφέρεται, βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι ότι η προσωπική συνεισφορά κάθε ελεύθερου επαγγελματία στην ατομική του επιχείρηση δεν μπορεί να αποτιμάται σε επίπεδο χαμηλότερο από το εισόδημα του μισθωτού που πληρώνεται με τον κατώτατο μισθό. 

Με βάση αυτό, θεσπίζεται το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επιπλέον, στο πλαίσιο της εισαγωγής του νέου συστήματος, μειώνεται αρχικά από το 2024 το τέλος επιτηδεύματος κατά 50% για ΟΛΟΥΣ τους ελεύθερους επαγγελματίες και καταργείται εντός δυο ετών. Παράλληλα, για κάθε υποκατάστημα των φυσικών προσώπων, το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται στα 300 ευρώ από 600 ευρώ που ισχύει σήμερα.

Προκειμένου να μην υπάρχει εξισωτική αντίληψη, το ύψος της προσωπικής αυτής συνεισφοράς προσαυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, το σύνολο της μισθοδοσίας και το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό της φορολογίας λαμβάνονται υπόψιν:

α) Ο εκάστοτε ισχύων κατώτατος μισθός προσαυξημένος κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή ο ανώτερος ετήσιος μισθός που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει σε υπάλληλό του. Λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά με ανώτατο όριο σε κάθε περίπτωση τις 30.000 ευρώ.

β) το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, η προσαύξηση ανέρχεται στο 5% επι του ποσού κατά το οποίο ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του Κ.Α.Δ.

γ) Το 10% του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.

Το ελάχιστο καθαρό εισόδημα ορίζεται κατ’ ανώτατο όριο σε 50.000 ευρώ και είναι το άθροισμα των τριών συντελεστών που προαναφέρθηκαν.

Ορίζεται ότι το τεκμήριο δεν εφαρμόζεται κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, για το τέταρτο έτος μειώνεται κατά 67% και για το πέμπτο έτος κατά 33%.

Υπενθυμίζεται ότι το τεκμήριο είναι μαχητό. Με το νομοσχέδιο εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις προκειμένου ο φορολογούμενος να αμφισβητήσει το τεκμήριο.

Πιο αναλυτικά:

Οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο ιδίως στις παρακάτω περιπτώσεις:

α) στρατιωτική θητεία,

β) φυλάκιση,

γ) νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,

ε) εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,

στ) ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,

η) απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,

θ) άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν την άσκηση  επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Για την εφαρμογή των παραπάνω, ο φορολογούμενος υποβάλλει στη φορολογική διοίκηση τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.

Πέραν όμως των παραπάνω, ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει επιπλέον την δυνατότητα να αμφισβητήσει το ποσό που προκύπτει από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ζητήσει τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές για να αποδειχθεί η ακρίβεια της δήλωσής του για εισόδημα μικρότερο του τεκμαρτού.

Παράλληλα, στο σχέδιο νόμου ορίζεται ότι από την εφαρμογή του τεκμηρίου απαλλάσσονται πλήρως οι αγρότες, όσοι αμείβονται με μπλοκάκι και με έως 3 εργοδότες καθώς και οι  επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%.

Επιπλέον, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50% για τους επαγγελματίες:

α) που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%,

β) που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους,

γ) σε γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα,

δ) σε γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%,

ε) σε γονείς πολύτεκνων οικογενειών

Τυχόν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου. Για παράδειγμα αν το τεκμήριο για έναν επαγγελματία προσδιορίζεται στις 12.000 ευρώ και ο ίδιος έχει εισόδημα από μισθούς ύψους 7.000 ευρώ, το τεκμήριο μειώνεται στις 5.000 ευρώ (12.000-5.000).

Ειδική μέριμνα θα υπάρξει για εκείνες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες όπου εκ του νόμου μπαίνουν χρονικοί περιορισμοί λειτουργίας εντός του φορολογικού έτους.

Ορίζεται μεταβατική διάταξη με την οποία οι επαγγελματίες που θα φορολογηθούν για τα φετινά (2023) εισοδήματα με το τεκμήριο, θα πληρώσουν το 2024 μειωμένη κατά 50% προκαταβολή φόρου, υπολογιζόμενη πάνω στη διαφορά τεκμαρτού και δηλωθέντος κέρδους.

Eπιπλέον, οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν τις ακόλουθες μειώσεις της ελάχιστης αμοιβής: 100% για τα τρία πρώτα χρόνια, 67% για τον 4ο χρόνο και 33% για τον 5ο χρόνο.

Για την αντιμετώπιση καταχρηστικών ενεργειών, για μια 4ετία μετά την ψήφιση του νόμου, ορίζεται ότι φορολογούμενος που διακόπτει το ελεύθερο επάγγελμα και συμμετέχει ως μοναδικός μέτοχος ή εταίρος σε μονοπρόσωπη εταιρεία που ασκεί την ίδια επιχειρηματική δραστηριότητα, μπορεί να φορολογείται με το τεκμήριο αν από τη σύγκριση των φόρων στις δυο περιπτώσεις προκύπτει μικρότερη φορολογική επιβάρυνση.

Προβλέπεται ότι η προσαύξηση λόγω ΚΑΔ δεν ισχύει όταν ο μέσος όρος του ετήσιου κύκλου εργασιών του αντίστοιχου ΚΑΔ δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ή όταν το πλήθος των επιτηδευματιών που υπάγονται στον συγκεκριμένο ΚΑΔ δεν υπερβαίνει τους 30. Διευκρινίζεται επίσης ότι για τον υπολογισμό του μέσου όρου του κύκλου εργασιών δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιτηδευματίες με μηδενικό τζίρο.

Τέλος, η μεταφορά ζημιών που ήδη προβλέπεται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος συνεχίζει να ισχύει για τα εισοδήματα που προσδιορίζονται λογιστικά ανεξάρτητα από την εφαρμογή του τεκμηρίου.