Όπως είπα και στη Βουλή, θεωρώ πως κάθε αποτέλεσμα οφείλει να αξιολογείται όχι εν κενώ, αλλά δεδομένων των συνθηκών που πολλές φορές δεν τις επιλέγουμε εμείς, αλλά και δεδομένων των απαιτήσεων εκείνων που κάθονται στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού της διαπραγμάτευσης. Με αυτά τα δεδομένα, σε σχέση με την περίοδο 2019-2020 πετύχαμε μία συμφωνία μηδενικού δημοσιονομικού αποτελέσματος, αποδεχόμενοι ωστόσο την προνομοθέτηση μέτρων. Σε σχέση με τα εργασιακά, καταφέραμε να νομοθετήσουμε την επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων, της επεκτασιμότητας και της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης, τον Σεπτέμβριο του 2018, κάτι που δεν ήταν καθόλου δεδομένο, διότι οι δύο αρχές βρίσκονταν σε αναστολή διαρκείας. Σε σχέση με τις ομαδικές απολύσεις, τα όριά τους δεν άλλαξαν, όμως άλλαξε το υπουργικό βέτο και πλέον το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας θα διενεργεί έλεγχο νομιμότητας. Σε σχέση με τον συνδικαλιστικό νόμο, δεν θεσμοθετήθηκε η ανταπεργία, που ήταν κύρια απαίτηση των δανειστών, ενώ προστατεύτηκαν τα δικαιώματα του συνδικαλιστικού κινήματος.

- Τα εργασιακά, πάντως, δεν «έκλεισαν» αφού έως την επόμενη αξιολόγηση θα πρέπει να γίνουν αλλαγές στο τρόπο λήψης αποφάσεων για τις απεργίες, στον ΟΜΕΔ , κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας κ.α. Τι να περιμένουν οι εργαζόμενοι;

Όπως οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς σε σχέση με το «πού τα καταφέραμε και πού όχι» στη διαπραγμάτευση, άλλο τόσο οφείλουμε να μην καλλιεργούμε μια διαρκή αίσθηση κινδύνου στους πολίτες, αλλά και να μην εγκλωβίζουμε την πολιτική συζήτηση και προοπτική αλλαγών γύρω από τη διαπραγμάτευση και την αξιολόγηση. Σε σχέση με τα θέματα που αναφέρετε, στο μνημόνιο προβλέπεται η υποβολή στο τέλος του 2017 μιας ανεξάρτητης νομικής μελέτης αναφορικά με το ρόλο της διαιτησίας στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, με δεδομένη, ωστόσο, την προστασία του δικαιώματος μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία που είναι στη χώρα μας συνταγματικά κατοχυρωμένο, όπως εξάλλου και το δικαίωμα στην απεργία. Η κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας είναι ένα πολύ σοβαρό έργο που θα πρέπει να γίνει με συγκροτημένο και επιστημονικά άρτιο τρόπο ώστε να λειτουργήσει θετικά. Καθένα, λοιπόν, από αυτά τα ζητήματα χρήζει ασφαλώς πολύ προσεκτικής αντιμετώπισης.

Εκτιμώ ωστόσο πως υπάρχουν πολλά άλλα ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα των εργαζομένων αυτής της χώρας και στα οποία οφείλουμε να παρέμβουμε αποτελεσματικά, όπως είναι τα ζητήματα της παραβατικότητας στους χώρους δουλειάς, της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, αλλά και του «εγκλωβισμού» εργαζομένων σε επιχειρήσεις που κλείνουν ή αναδιαρθρώνονται. Ο συντονισμός παρεμβάσεων σε τομείς όπως αυτοί που προανέφερα σε συνδυασμό με την ενίσχυση των προγραμμάτων για την αποκλιμάκωση της ανεργίας, τη δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας, αλλά και την τόνωση της εσωτερικής ζήτησης μπορούν να διαμορφώσουν ένα καλύτερο περιβάλλον στην αγορά εργασίας.

- Οι άνεργοι μπορούν να ελπίζουν ότι θα αλλάξει κάτι;

Η εκτίναξη του ποσοστού της ανεργίας μέσα στην κρίση αποτελεί την πιο τρανή απόδειξη αποτυχίας της συνταγής της εσωτερικής υποτίμησης, σύμφωνα με την οποία η τόνωση της ανταγωνιστικότητας επέρχεται μέσα από τη συμπίεση των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων. Σήμερα για πρώτη φορά γίνονται σταθερά και αποφασιστικά βήματα για τη μείωση της ανεργίας. Να θυμίσω ότι με βάση το σύστημα «Εργάνη» το 2016 έκλεισε με τη θετική καταγραφή 136.260 νέων θέσεων εργασίας, την καλύτερη απόδοση έτους από το 2001.

Αυτή η θετική τάση συνεχίζεται. Χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ακόμη η επεξεργασία των στοιχείων για τον Μάιο, τα δεδομένα δείχνουν ότι το πρώτο πεντάμηνο του 2017 το θετικό ισοζύγιο θα πλησιάσει ή ακόμα και θα ξεπεράσει τις 200.000 νέες θέσεις εργασίας. Δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ανακάμπτει η πλήρης εργασία σε σχέση με την μερική. Να υπενθυμίσω ότι την περίοδο 2013-2014 συνέβη μια σεισμική ανατροπή στη σχέση μερικής και πλήρους εργασίας, με την μερική να εκτοξεύεται κατά είκοσι ποσοστιαίες μονάδες και να ξεπερνά το 55%. Τους τελευταίους μήνες η πλήρης εργασία κερδίζει ολοένα και περισσότερο χώρο . Η κατάσταση σε καμία περίπτωση δεν αφήνει περιθώρια για θριαμβολογία.

Γνωρίζουμε ότι η ανεργία αποτελεί το βασικό κοινωνικό πρόβλημα. Ακριβώς γι’ αυτό δουλεύουμε εντατικά και συντονισμένα έτσι ώστε αξιοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία, τις δυνατότητες που δίνει ο αναπτυξιακός νόμος και τα προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας να αλλάξουμε την κατάσταση. Η στόχευση σε κλάδους και ειδικότητες που μπορούν να μεγιστοποιήσουν το θετικό αποτέλεσμα αποτελεί προτεραιότητα, όπως επίσης και η στόχευση στο ιδιαίτερα μορφωμένο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, που συνιστά εξάλλου το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα.

- Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι παράλληλα με τις ενστάσεις αντισυνταγματικότητας που υποβλήθηκαν στο εσωτερικό σε ό,τι αφορά τις περικοπές στις συντάξεις και οι δανειστές έχουν ζητήσει γνωμοδότηση – «εγγύηση» ότι οι αλλαγές είναι συμβατές με το ελληνικό Σύνταγμα και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων;

Η υποχρέωση συμβατότητας των νομοθετικών ρυθμίσεων με τα εθνικά Συντάγματα και το ενωσιακό δίκαιο δεν αφορά μόνο τα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και πρωτίστως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα, δε, με τη Συνθήκη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, τα μνημόνια δημοσιονομικής προσαρμογής πρέπει να είναι σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και ως τέτοιο νοείται και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Εφόσον το μνημόνιο δημοσιονομικής προσαρμογής αντιβαίνει στο ενωσιακό δίκαιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποχρεούται να απέχει από την υπογραφή του, ενώ σε αντίθετη περίπτωση και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί ακόμη και να υπέχει εξωσυμβατική ευθύνη έναντι των πολιτών. Σ’ αυτό το πλαίσιο εκτιμώ ότι ζητούνται και οι γνωμοδοτήσεις περί συμβατότητας με το Σύνταγμα και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

- Θα μπορούσε να «σταθεί» το Ασφαλιστικό χωρίς νέες περικοπές στις συντάξεις (ο ν. Κατρούγκαλου διατηρούσε τις «προσωπικές διαφορές») και αυξήσεις στις εισφορές;

Οι παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό αποτέλεσαν τμήμα της συνολικής συμφωνίας της κυβέρνησης με τους δανειστές, μιας συμφωνίας που καθορίζει τη δημοσιονομική πορεία μετά το τέλος του προγράμματος, προϋποθέτοντας την έξοδο από την επιτροπεία το καλοκαίρι του 2018 και την εφαρμογή των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Η απαίτηση από την πλευρά του ΔΝΤ για τη λήψη μέτρων ύψους 1% του ΑΕΠ το 2019 και 1% του ΑΕΠ το 2020 τέθηκε με την επίκληση της αμφιβολίας επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων για την περίοδο αυτή, και όχι στο όνομα της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία έχει εξασφαλιστεί με τη μεταρρύθμιση του 2016.

Ακριβώς όμως επειδή οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ δεν υπήρξαν οι πλέον αξιόπιστες -θυμηθείτε την πρόβλεψή του για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 και το πραγματικό αποτέλεσμα-, η κυβέρνηση αμφισβητώντας τεκμηριωμένα τις προβλέψεις αυτές πέτυχε τελικά μια συμφωνία μηδενικού δημοσιονομικού αντικτύπου, η οποία επιβεβαιώθηκε από την ψήφιση θετικών μέτρων ύψους 1% του ΑΕΠ για το 2019 και 1% του ΑΕΠ για το 2020. Αναφορικά με τις ασφαλιστικές εισφορές, η νέα βάση υπολογισμού που θα ισχύσει από το 2018 είναι αυτή που υιοθετείται από όλα τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης των ευρωπαϊκών κρατών, στοιχείο που αποτέλεσε και το κύριο επιχείρημα των θεσμών που επέμεναν για την αλλαγή κατά τη διαπραγμάτευση. Κρίνοντας πάντως το ύψος των εισφορών, κανείς πρέπει να δει συνολικά ότι οι εισφορές σήμερα είναι μικρότερες για περίπου το 80% των ελεύθερων επαγγελματιών και το 90% των αγροτών, σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα.

Εάν η σύγκριση για το 2018 γίνει με το ισχύον σήμερα καθεστώς, οι εισφορές του 80% των ασφαλισμένων αυτοαπασχολούμενων και αγροτών θα βρίσκονται στα ίδια περίπου επίπεδα που θα βρίσκονταν ακόμα και αν δεν άλλαζε ο τρόπος υπολογισμού. Και από το 2019 και μετά, όμως, το 73% των ασφαλισμένων αυτοαπασχολούμενων και αγροτών δεν επιβαρύνεται καθόλου. Η αλλαγή που συμφωνήθηκε, λοιπόν, δεν ανατρέπει την πραγματικότητα της ελάφρυνσης της συντριπτικής πλειονότητας των ελευθέρων επαγγελματιών, επιστημόνων και αγροτών σε σχέση με το καθεστώς προ του ν. 4387/2016.

- Μια που αναφερόμαστε στις συντάξεις, τί θα γίνει με τις καθυστερούμενες και το χρονοδιάγραμμα απονομής τους;

Η επιτάχυνση του ρυθμού απονομής συντάξεων αποτελεί βασική προτεραιότητα του Υπουργείου Εργασίας και του ΕΦΚΑ, καθώς συνιστά μια από αυτές τις παρεμβάσεις που μπορούν να βελτιώσουν ουσιωδώς την καθημερινότητα των πολιτών.

Η κατάσταση που παραλάβαμε ήταν ιδιαίτερα αρνητική τόσο αναφορικά με τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης όσο και με τα εφάπαξ που ήταν παγωμένα από το 2013. Με ένα σύνολο εγκυκλίων που εκδόθηκαν το τελευταίο διάστημα έχουν παρασχεθεί όλες οι αναγκαίες οδηγίες ώστε οι υπηρεσίες απονομής συντάξεων να επιταχύνουν το έργο τους, ενώ προς τον ίδιο σκοπό ενισχύονται με προσωπικό τα τμήματα παροχών συντάξεων. Στόχος μας είναι μέχρι το τέλος του χρόνου να έχει εκκαθαριστεί ο κύριος όγκος των εκκρεμών αιτήσεων και στο εξής η απονομή μιας σύνταξης να μην καθυστερεί περισσότερο από 3 μήνες.

- Πρόσφατα υπογράψατε απόφαση που επιβάλλει, από την 1η Ιουνίου, την υποχρεωτική καταβολή του μισθού μέσω τραπέζης. Ποιά άλλα μέτρα προωθείτε για να περιοριστούν η αδήλωτη, η υποδηλωμένη και η απλήρωτη εργασία;

Η κατάρρευση του εργατικού δικαίου τα χρόνια της κρίσης όξυνε την παραβατικότητα στους χώρους δουλειάς. Μάλιστα σε αντίθεση με μια μάλλον βολική αφήγηση το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν αφορά μόνο μικρές επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα. Πρόσφατα η Επιθεώρηση Εργασίας επέβαλε πρόστιμο 1,6 εκ. ευρώ σε τράπεζα για περισσότερες από 100 παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Η πολιτική βούληση να συγκρουστούμε με αυτές τις πρακτικές αποτελεί το πρώτο και αναγκαίο βήμα. Το δεύτερο είναι η αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας των ελεγκτικών μηχανισμών.

Το νέο πληροφοριακό σύστημα του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια εντοπισμού περιπτώσεων παραβατικότητας. Οι έλεγχοι γίνονται πιο στοχευμένοι και άρα πιο αποτελεσματικοί. Αυτό θα φανεί και από τα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος σύμπραξης τεσσάρων ελεγκτικών σωμάτων που ήδη υλοποιείται στην περιφέρεια Αττικής.

Παράλληλα είναι ήδη έτοιμο το επιχειρησιακό σχέδιο ελέγχου για τον κλάδο του τουρισμού που θα υλοποιηθεί εντός του καλοκαιριού. Τρίτο βήμα είναι οι παρεμβάσεις σε νομοθετικό επίπεδο που θα καλύψουν κενά του συστήματος και θα ενισχύσουν το θεσμικό πλαίσιο προστασίας. Από τις πιο σημαντικές είναι η ρύθμιση που θα αποκλείει από τη δημόσια χρηματοδότηση επιχειρήσεις που παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία και την οποία σύντομα θα φέρουμε προς ψήφιση στη Βουλή.

- Η κυβέρνηση προνομοθέτησε τα μέτρα που μας ζητήθηκαν, αλλά, δεν πήρε ακόμη...κάτι για τη ρύθμιση του δημοσίου χρέους που είναι αναγκαία για να αλλάξουμε σελίδα. Ποιός φταίει;

Καταρχάς να υπενθυμίσω ότι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος ήδη εφαρμόζονται. Στο πλαίσιο τώρα της δεύτερης αξιολόγησης, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η ελληνική πλευρά έχει κάνει αυτό που της αναλογούσε. Αυτό αποτυπώνεται καθαρά και στις δημόσιες τοποθετήσεις των εταίρων μας και στη διεθνή κοινή γνώμη. Από κει και πέρα ήταν από καιρό συνομολογημένο ότι η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης θα συνοδεύεται από μια συνολική και οριστική συμφωνία, η οποία θα καθορίζει τόσο τις μεταρρυθμίσεις εντός του προγράμματος, όσο και τους δημοσιονομικούς στόχους για μετά το τέλος του προγράμματος, καθώς και τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που θα υλοποιηθούν με τη λήξη του προγράμματος.

Στο τελευταίο Eurogroup διατυπώθηκε μια πρόταση ρύθμισης του ελληνικού χρέους, η οποία δεν οδηγούσε σε μία τέτοια οριστική συμφωνία. Κι αυτό διότι η πρόταση αυτή δεν ήταν αρκετή, ώστε το ΔΝΤ να χαρακτηρίζει το χρέος βιώσιμο και να αποσαφηνίζει τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα. Από την πλευρά μας ξεκαθαρίσαμε ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε πια με ασάφειες. Πρέπει να υπάρξει μια καθαρή λύση αναφορικά με τον προσδιορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, η οποία θα οδηγεί και σε μια οριστική απόφαση του ΔΝΤ για τη συμμετοχή του ή όχι στο πρόγραμμα.