Αναλυτικά με βάση όσα αναφέρονται στο κείμενο δικαίωμα εξαγοράς έχουν οι ιδιώτες που κατέχουν τα ακίνητα πάνω από 30 χρόνια αλλά και τα νομικά πρόσωπα που κατέχουν τα ακίνητα τουλάχιστον 30 έτη με τίτλο υπέρ των ιδίων ή των δικαιοπαρόχων τους. Επίσης μπορούν να εξαγοράσουν τις εκτάσεις που έχουν καταπατήσει και όσοι τα κατέχουν  40 έτη εφόσον σε αυτά βρίσκεται η κύρια και μοναδική κατοικία τους ή  σε αυτά ασκούν τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική ή αγροτική δραστηριότητα.

Ουσιαστικά μπορούν να εξαγοραστούν:

-Όσα δημόσια ακίνητα κατέχονται επί μια 30ετία χωρίς διακοπή και αποδεικνύεται η χρησικτησία. Στην περίπτωση που υφίσταται κτίσμα αυτό πρέπει να είναι κατασκευασμένο μέχρι τις 31/12/1991.

- Όσα ακίνητα κατέχονται επί μία 40ετία και ασκούνται επιχειρηματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό, τη βιοτεχνία και τη βιομηχανία με τη χρήση κτιριακών εγκαταστάσεων και άλλων συνοδών έργων που συνδέονται λειτουργικά με αυτές. Ωστόσο, τα κτίσματα θα πρέπει να έχουν κατασκευαστεί μέχρι τις 31/12/1981.

Το τίμημα

Το τίμημα εξαγοράς  αντιστοιχεί σε ποσοστό 100% της αντικειμενικής αξίας του οικοπέδου ή αγροτεμαχίου. Όπου δεν ισχύει το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού, το τίμημα εξαγοράς καθορίζεται σύμφωνα με το καθεστώς περί υπολογισμού βάσει συγκριτικών στοιχείων από την αρμόδια υπηρεσία της Φορολογικής Διοίκησης. Εάν στην περιοχή όπου βρίσκεται το προς εξαγορά δημόσιο ακίνητο δεν υφίστανται συγκριτικά στοιχεία, το τίμημα εξαγοράς υπολογίζεται βάσει της μεγαλύτερης αξίας ομοειδούς οικοπέδου ή γηπέδου, κατά περίπτωση, της πλησιέστερης περιοχής για την οποία ισχύει η ίδια πολεοδομική νομοθεσία.

 Αν επί του οικοπέδου ή αγροτεμαχίου κατά περίπτωση, υφίστανται κτίσματα ανεγερθέντα από τον αιτούντα ή τους δικαιοπαρόχους του, το ποσό του τιμήματος εξαγοράς προσαυξάνεται κατά  25%. Αν το κτίσμα έχει ανεγερθεί από το Δημόσιο ή τρίτο, το τίμημα εξαγοράς αντιστοιχεί σε ποσοστό  100% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Εάν ο  ιδιώτης έχει αναγνωρισθεί δικαστικά ως κύριος του δημοσίου ακινήτου έναντι του Δημοσίου και έχει εγγραφεί ως ιδιοκτήτης στο Κτηματολόγιο, κερδίζει  έκπτωση 50% ενώ εάν είναι ανάπηρος δικαιούται έκπτωσης 80% .Πέρα από τις γενικές εξαιρέσεις εξαγοράς δημοσίων ακινήτων  προβλέπεται ότι εντός προθεσμίας  6 μηνών από την έναρξη  του νομοσχεδίου  τα κατά περίπτωση αρμόδια υπουργεία προσδιορίζουν αιτιολογημένα τις περιοχές ή τα ακίνητα ενδιαφέροντός τους, προκειμένου αυτά να εξαιρεθούν   της διαδικασίας εξαγοράς. 

Επίσης,  θεσπίζεται ανώτατη εξαγοράσιμη έκταση όπου για τις εντός σχεδίου περιοχές είναι ένα άρτιο οικόπεδο και για τις εκτός σχεδίου τα 10 στρέμματα που μπορούν να φθάσουν τα 20 στρέμματα όταν υπάρχουν περισσότερα του ενός δημόσια ακίνητα από τον ίδιο αιτούντα ή τα 30 στρέμματα εφόσον η έκταση καλύπτεται από κτίσματα ή από αναγκαία έργα υποδομής. Επισημαίνεται ότι εάν το εναπομείναν τμήμα μετά την εξαγορά του δημοσίου ακινήτου καθίσταται μη άρτιο και μη οικοδομήσιμο, η εξαγορά καθίσταται υποχρεωτική.

Πάντως, το 50% του τιμήματος που εισπράττει το δημόσιο, αποδίδεται στην ΕΤΑΔ, ως θυγατρική της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας.

Εκπτώσεις  επί του τιμήματος εξαγοράς

1.     Τι τίμημα εξαγοράς μειώνεται κατά 1% κατά έτος εφόσον η   κατοχή  είναι πάνω από τα τουλάχιστον 30 ή 40 χρόνια με ανώτατο όριο την έκπτωση 50%.

2.      Εάν ο αιτών είναι άτομο με αναπηρία 80% και άνω, ή και εάν είναι πρόσωπο που φιλοξενεί περισσότερο από ένα  έτος ή επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ δικαιούται έκπτωσης του τιμήματος κατά 30%.

 3.      Εάν ο αιτών έχει αναπηρία 67%-79% ‘ή  επιβαρύνεται φορολογικά από πρόσωπα με την ανωτέρω ιδιότητα, με ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ  δικαιούται έκπτωσης 20%.

 4.      Εάν ο αιτών είναι παλιννοστών  ομογενής ο οποίος έχει εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή είναι μόνιμος κάτοικος παραμεθόριων περιοχών δικαιούται μείωση του τιμήματος κατά 20%

 5.      Πολύτεκνοι με  ετήσιο ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, ή ετήσιο οικογενειακό 80.000 ευρώ δικαιούνται έκπτωσης 20%

 6.     Οι   τρίτεκνοι με  ετήσιο ατομικό εισόδημα δεν ξεπερνά τα 25.000  ευρώ ή τα 40.000 το ετήσιο οικογενειακό δικαιούνται έκπτωσης 15%

 7.      Έκπτωση 15% δικαιούνται και οι μονογονοικές οικογένειες 

 8.       Έκπτωση 15% δικαιούνται  και οι μακροχρόνια άνεργοι 

9.       Οι δικαιούχοι Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος  δικαιούνται έκπτωσης 20%

 10.  Εάν εντός του δημοσίου ακινήτου υφίσταται κτίσμα και το κτίσμα αυτό αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του αιτούντος δικαιούται  έκπτωσης 20%

 Αν  ο αιτών εμπίπτει σε περισσότερες περιπτώσεις μετράει μόνο η μεγαλύτερη εκπτωση.Το ποσό όμως που  καταβάλλεται  πρέπει να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 20% της αντικειμενικής αξίας.

Εξαιρούμενα ακίνητα

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο δεν είναι δυνατή η εξαγορά δημοσίου ακινήτου, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημόσιου συμφέροντος, αναγόμενοι σε ζητήματα: α) εθνικής άμυνας, ή β) δημόσιας ασφάλειας, ή γ) δημόσιας υγείας, ή δ) χωροταξικού ή πολεοδομικού σχεδιασμού, ή ε) άλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης.

Επίσης εξαιρούνται της εξαγοράς ακίνητα ή τμήματα αυτών, τα οποία:

α) κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αποφάσεων που κηρύσσουν αναγκαστική απαλλοτρίωση ή επιβάλλουν ρυμοτομική απαλλοτρίωση,

β) εμπίπτουν στη δασική νομοθεσία, 

γ) εμπίπτουν εντός οριοθετημένου υδατορέματος,  ) ή βρίσκονται εντός ζώνης 50 μέτρων από τις όχθες αυτού, εάν δεν έχει γίνει οριοθέτηση του υδατορέματος,

δ) κείνται εντός καθορισμένης ζώνης αιγιαλού – παραλίας και εντός χερσαίας ζώνης λιμένα,

ε) εμπίπτουν σε χώρο που έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός,

για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς

στ) είναι εκτός συναλλαγής, κατά το άρθρο 966 του Αστικού Κώδικα,

ζ) είναι βακουφικά, ή έχουν περιέλθει στην κυριότητα της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.) και έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία μεταγραφής ή καταχώρισης στα κατά τόπους αρμόδια υποθηκοφυλακεία και κτηματολογικά γραφεία κατά περίπτωση,

Αιτήσεις και παράβολο 

Με βάση το προτεινόμενο νομοσχέδιο αφού ψηφιστεί το νομοσχέδιο θα ανοίξει πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων εξαγοράς και κατάθεσης σχετικών δικαιολογητικών . Προβλέπεται ότι «για την υποβολή της αίτησης εξαγοράς καταβάλλεται παράβολο 300 ευρώ μέσω του συστήματος e-paravolo της Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ. Το ποσό του παραβόλου είναι ενιαίο για όλες τις υποβαλλόμενες αιτήσεις εξαγοράς και επιβεβαιώνει τη σοβαρή πρόθεση των αιτούντων για την υπαγωγή τους στο νόμο.

 Προθεσμίες και κυρώσεις

·        Στην περίπτωση που ο αιτών προβαίνει στην εξόφληση του τιμήματος εξαγοράς, εντός ενός μηνός από την κοινοποίηση σε αυτόν του πιστοποιητικού αποδοχής υποβάλλει αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία. Σε 15 μέρες το πολύ εκδίδεται η απόφαση εξαγοράς και μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο.

·         στην περίπτωση που ο αιτών ζητήσει εξόφληση με δόσεις, εντός ενός μηνός από την εξόφληση της τελευταίας δόσης, υποβάλλει το αποδεικτικό εξόφλησης στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία για να λάβει σε 15 μέρες την απόφαση εξαγοράς προκειμένου να ολοκληρωθεί η μεταγραφή

·         στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή,  ο αιτών, εντός ενός μηνός από την κοινοποίηση του πιστοποιητικού αποδοχής, οφείλει να υποβάλει αίτηση τακτοποίησης και υπαγωγής του στον ν. 4495/2017 ·         

ειδικά στην περίπτωση που εντός του δημοσίου ακινήτου υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή, για την έκδοση της απόφασης εξαγοράς απαιτείται, εκτός από το τίμημα εξαγοράς, να εξοφληθεί το πρόστιμο υπαγωγής στον ν. 4495/2017 και να προσκομιστεί στην οικεία Κτηματική Υπηρεσία η βεβαίωση περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στον ν. 4495/2017.

·         αν δεν εξοφληθεί το τίμημα εξαγοράς είτε εφάπαξ είτε της πρώτης δόσης αυτού, δεν εκδίδεται απόφαση εξαγοράς και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο. Επίσης, προβλέπεται ότι οι δόσεις που έχουν καταβληθεί δεν επιστρέφονται, εφόσον δεν υπερβαίνουν  το 40%  του τιμήματος εξαγοράς, όμως σε βάρος του αιτούντος δεν θα βεβαιώνεται αποζημίωση αυθαίρετης χρήσης για το δημόσιο ακίνητο για το χρονικό διάστημα που αντιστοιχεί στο μη επιστρεφόμενο ποσό.

·         αν ο αιτών δεν διατηρήσει την κύρια και μοναδική του κατοικία ή την άσκηση της δραστηριότητας  για χρονικό διάστημα τουλάχιστον πέντε  ετών από την έκδοση της απόφασης εξαγοράς, τότε επέρχεται η αυτοδίκαιη λήξη ισχύος της τελευταίας με όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες.