Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο Ελεύθερος Τύπος, η Επιτροπή αναφέρει ότι «η νομολογία του ΣτΕ έχει δεχθεί ότι η μεταφορά του συντελεστή δόμησης δεν είναι συνταγματικώς επιτρεπτή, εφόσον πραγματοποιείται σε περιοχές που δεν έχουν ειδικώς προκαθορισθεί και οργανωθεί µε αντικειμενικά κριτήρια χωροταξικής και πολεοδομικής φύσεως ως κατάλληλες ζώνες για το σκοπό αυτόν, όπως συμβαίνει µε τις Ζώνες Αγοράς Συντελεστών (ΖΑΣ)».

Σε κάθε περίπτωση, στο νομοσχέδιο υπάρχουν πολλές ευνοϊκές ρυθμίσεις για τους πολίτες. Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες θα έχουν μείωση παραβόλων και προστίμων, αύξηση των δόσεων από 80 σε 100 και γενναίες εκπτώσεις σε ευάλωτες ομάδες. Πιο συγκεκριμένα, προστίθενται δύο ακόμα κατηγορίες και διευρύνονται τα κριτήρια σε σχέση με τις διευκολύνσεις που παρέχονται σε μακροχρόνια ανέργους, οι οποίοι θα κληθούν να πληρώσουν το 30% του προστίμου, καθώς επίσης και στους δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης (20%). Παράλληλα, γίνεται μείωση 10% (σ.σ.: ήταν 20%) για την τακτοποίηση των βιομηχανικών κτιρίων.

Επιπλέον, προβλέπεται σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτές που οι ιδιοκτήτες δεν είχαν βγάλει οικοδομική άδεια και καταγράφηκαν ως αυθαίρετα τα κτίσματά τους, να μπορούν να εκδώσουν τώρα νόμιμα με 20% πρόστιμο.

Αναλυτικότερα, οι τέσσερις προϋποθέσεις που σύμφωνα με το νομοσχέδιο «δεν συναρτώνται με επιλήψιμη συμπεριφορά του πολίτη» για τη νομιμοποίηση κτισμάτων που κρίθηκαν ως αυθαίρετα είναι οι εξής:

α) Αν ακυρώθηκε η οικοδομική άδεια ή η αναθεώρηση αυτής, επειδή κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις που αποτέλεσαν το κατά το χρόνο έκδοσης αυτής νόμιμο έρεισμά της, π.χ. κρίση περί αντισυνταγματικότητας της διατάξεως, σύμφωνα με την οποία παραχωρείτο σε κοινή χρήση εδαφική λωρίδα για τη σύνδεση με κοινόχρηστο δίκτυο βάσει της οποίας εξεδόθησαν πλήθος οικοδομικών αδειών ανά την επικράτεια.

β) Αν η πολεοδομική υπηρεσία εφάρμοσε κατά το χρόνο έκδοσης της οικοδομικής αδείας διατάξεις που εκ των υστέρων κρίθηκαν ότι δεν ίσχυαν (οικοδομικές άδειες στη νήσο Σύρο).

γ) Αν δεν παραβιάζονταν οι κατά το χρόνο έκδοσης της οικοδομικής άδειας διατάξεις, αλλά η οικοδομική άδεια ακυρώθηκε για λόγο άσχετο με την τήρηση των ουσιαστικών πολεοδομικών διατάξεων, π.χ. αναρμοδιότητα οργάνου που εξέδωσε βεβαίωση ή δικαιολογητικό που χρησιμοποιήθηκε για την έκδοση της οικοδομικής άδειας.

δ) Αν η διαπιστωθείσα πλημμέλεια που οδήγησε στην ακύρωση της οικοδομικής αδείας αφορά παράλειψη ενέργειας ή σφάλμα της πολεοδομικής υπηρεσίας, όπως π.χ. η υπογραφή της οικοδομικής άδειας από μη εξουσιοδοτημένο υπάλληλο.

Από την άλλη πλευρά, όσοι έχτισαν αυθαίρετο μετά τις 28 Ιουλίου 2011 και το κατεδαφίσουν αυτοβούλως εντός 30 ημερών θα καταβάλουν πρόστιμο 500 ευρώ.

Οσον αφορά την ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, το ΥΠΕΝ ξεκαθάρισε πως δεν έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ σημειώθηκε πως οι πληροφορίες θα εισάγονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα σταδιακά. Σε κάθε περίπτωση, οι πληροφορίες για όλα τα νέα κτίρια θα εισαχθούν, αλλά προτεραιότητα έχουν τα δημόσια κτίρια.

Αιτήσεις υπαγωγής

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, μέχρι σήμερα περίπου το 55% των αιτήσεων υπαγωγής έχουν πλήρως ολοκληρωθεί με τον προηγούμενο νόμο, ενώ περίπου το 45% αναμένεται να μπει στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του καινούργιου νόμου.

Αναλυτικότερα, ο συνολικός αριθμός των αυθαιρέτων που ξεκίνησαν τη διαδικασία νομιμοποίησης, με βάση τους ν. 4014/11 (παλαιός νόμος) και ν. 4178/13 (ισχύων νόμος), είναι 1.019.890. Το σύνολο των εσόδων και από τους δύο νόμους είναι 1.941.251.896 ευρώ.

Οσον αφορά το παρατηρητήριο δομημένου περιβάλλοντος, προβλέπεται σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων και αποτελείται από τρία διαφορετικά επίπεδα. Το κεντρικό, που θα έχει ως έδρα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα περιφερειακά και τα τοπικά. Ακόμα, δημιουργείται τράπεζα δικαιωμάτων δόμησης και κοινοχρήστων χώρων.

Ποιοι κερδίζουν τις μειώσεις στα πρόστιμα και τα παράβολα

Δόσεις

– αυξάνονται οι δόσεις καταβολής του επιβαλλόμενου προστίμου από 80 σε 100

Μειώσεις παραβόλων για την τακτοποίηση αυθαιρέτων

*Ολα τα παράβολα έχουν μειωθεί στο μισό, πλην της τελευταίας κατηγορίας η οποία μένει ως έχει.

• 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
• 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
• ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
• 000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
• 000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.

Μειώσεις στα πρόστιμα

α) Εξακολουθούν να ισχύουν οι μειώσεις:

1. για ΑμεΑ που καταβάλλουν το 15%-20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση)
2. για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους που καταβάλλουν το 20% του προστίμου οι πρώτοι και το 20%-50% οι δεύτεροι, ανάλογα με τις περιπτώσεις, π.χ.:

– Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ καταβάλλουν ποσοστό 30% του προστίμου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.

– Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ καταβάλλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (επιφάνεια μικρότερη των 80 τ.μ.), καταβάλλουν 50% του προστίμου.

β) Διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια:

– σε μακροχρόνια ανέργους που καταβάλλουν το 30% του προστίμου

– σε δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης που καταβάλλουν το 20% του προστίμου

Σημαντική και για τις δύο ομάδες είναι η απόφαση για διετή αναστολή καταβολής των δόσεων.

Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται, επίσης, στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) επιπλέον κατά 20% εάν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την ψήφιση του νομοσχεδίου,

β) επιπλέον κατά 10% εάν υπαχθεί μέσα στο δεύτερο εξάμηνο από την ψήφιση του νομοσχεδίου,

γ) επιπλέον κατά 10% εφόσον υποβληθεί η μελέτη στατικής επάρκειας ταυτόχρονα με τη δήλωση υπαγωγής.

• Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες προσαρμογής: α) με βάση την απόφαση της Επιτροπής Ελέγχου Αυθαίρετων Κατασκευών ή β) με βάση την απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Περιφερειακού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής ή του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής για τις αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις σε διατηρητέα κτίρια, τότε το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά το κόστος των εργασιών προσαρμογής και μέχρι 50% αυτού, εξαιρούμενου του παραβόλου, εφόσον προσκομιστεί βεβαίωση της Επιτροπής ή των Συμβουλίων ότι οι εργασίες προσαρμογής υλοποιήθηκαν προσηκόντως.
• Εάν για την υπαγωγή αυθαίρετων ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:

α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,

β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,

γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.

– Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.

– Εκπτωση 20% προβλέπεται για όσους πληρώσουν εφάπαξ και 10% για όσους καταβάλλουν το 30% του προστίμου.

Επίσης, μειώνονται, τα πρόστιμα για:

– τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια, αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τ.μ.

– αυθαίρετες κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί μεταξύ 1983-1993

– αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου και στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης

– αυθαίρετα υπόγεια – εσωτερικούς εξώστες (πατάρια) – σοφίτες

– στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993

– Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να μειωθεί κατά 20% η οφειλόμενη εισφορά ενός ιδιοκτήτη ακινήτου – για ακίνητα που μπαίνουν στο σχέδιο πόλης.

Αξίζει να σημειωθεί πως η μείωση προστίμου δεν ισχύει εφόσον, πριν από την ημερομηνία υπαγωγής, εντοπιστούν οι αυθαίρετες κατασκευές ή οι αλλαγές χρήσης από το αρμόδιο Παρατηρητήριο. Στην περίπτωση αυτή, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται σε κάθε περίπτωση κατά 20%.

Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο αυξάνεται

α) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τρίτο εξάμηνο από την ψήφιση του παρόντος

β) κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του παρόντος το τέταρτο εξάμηνο από την ψήφιση του παρόντος

γ) κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση ευρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.

Περιβάλλον

– εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις υπαγωγής των αυθαιρέτων που βρίσκονται σε αιγιαλούς, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους χώρους, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.,

– αυξάνονται τα πρόστιμα σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές που καλύπτονται από ειδικά διατάγματα προστασίας (περιοχές NATURA κ.λπ.).