Με απλά λόγια, όποιος θέλει πρόσβαση στο «προσωπικό μας σύννεφο», θα πρέπει να ζητά την άδειά μας. Η ιδέα ακούγεται λογική στη θεωρία, αλλά δύσκολη στην πράξη.

Το Διαδίκτυο σήμερα δεν είναι το δυναμικό, ετερόκλητο δίκτυο που δημιουργήθηκε αφότου το επινόησε ο Μπέρνερς Λι για πρώτη φορά το 1989, αλλά ένα τοπίο που κυριαρχείται από τεράστιες εταιρείες όπως η Google της Alphabet Inc. και το Facebook της Meta Platforms Inc. Σε πολλά μέρη του κόσμου, το Facebook είναι η μόνη εμπειρία που έχουν οι άνθρωποι από τον παγκόσμιο ιστό. Και οι περισσότερες εφαρμογές λειτουργούν ως πύλες στα προσωπικά μας δεδομένα.

Ο Τιμ Μπέρνερς Λι θέλει να αναστρέψει αυτή τη δυναμική. Την τελευταία 10ετία έβλεπε την εξέλιξη του διαδικτύου με όλο και μεγαλύτερη απογοήτευση, καθώς παραχωρούσαμε τα δεδομένα μας για να εξασφαλίσουμε υπηρεσίες και συνδεθήκαμε στα «οικοσυστήματα» της Apple και της Google, ώστε να μπορούμε να μεταφέρουμε εύκολα τα προφίλ μας (με τα στοιχεία ταυτότητας και τα ενδιαφέροντά μας) μεταξύ εφαρμογών email και προγραμμάτων περιήγησης. Οι πλατφόρμες επιμένουν ότι προστατεύουν όλες αυτές τις πληροφορίες και σέβονται το απόρρητό μας, αλλά ο Μπέρνερς Λι πιστεύει ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Τα δεδομένα μας είναι διάσπαρτα στους server της Big Tech και σε αυτούς αμέτρητων άλλων εταιρειών, πέρα από τον έλεγχό μας.

Η ιδέα του World Wide Web ήρθε στον Μπέρνερς Λι το 1989 όταν εργαζόταν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN). Αρχικά, με στόχο να βοηθήσει τους επιστήμονες να μοιράζονται δεδομένα μεταξύ τους, κυκλοφόρησε τον πηγαίο κώδικα δωρεάν για να κάνει τον ιστό μια ανοιχτή πλατφόρμα για όλους, αι αυτός απέκτησε δική του ζωή. Έκτοτε και για πάνω από τρεις δεκαετίες, προσπαθεί να επαναφέρει τον ιστό σε αυτήν την ελεύθερη και δημοκρατική ιδέα.

Η απάντησή του είναι το ψηφιακό πορτοφόλι: Ένα κομμάτι του διαδικτύου που αποθηκεύει τα πάντα, από τα ιατρικά σας αρχεία μέχρι τις αναρτήσεις σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ιστορικό αγορών σας μέχρι τις οικογενειακές σας φωτογραφίες. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις εφαρμογές και τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε σήμερα, το πορτοφόλι αυτό επιτρέπει να ελέγχεις απολύτως ποιος βλέπει τι. Ο Μπέρνερς Λι εργάζεται πάνω σε αυτή τη ριζοσπαστική ιδέα εδώ και πέντε χρόνια μέσω μιας startup που ονομάζεται Inrupt.

Σε μια αρχική δοκιμή, η βελγική περιφέρεια της Φλάνδρας προσφέρει το σύστημα των pods προσωπικών δεδομένων σε 7 εκατ. πολίτες, χρησιμοποιώντας το ως βάση για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και την πιο ασφαλή χρήση δεδομένων για συναλλαγές με επιχειρήσεις. Νωρίτερα φέτος, πέντε βελγικά νοσοκομεία άρχισαν να αποθηκεύουν πληροφορίες σχετικά με τις επισκέψεις ασθενών στα pods δεδομένων, μια διαδικασία που o Μπέρνερς Λι υποστηρίζει ότι μπορεί να βοηθήσει στη συμμόρφωση με το Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων της Ευρώπης (GDPR).

Αλλά η πρωτοβουλία κολυμπά ενάντια σε μια ισχυρή παλίρροια, καθώς οι «προσωπικοί βοηθοί» τεχνητής νοημοσύνης μετατρέπονται σε ψηφιακούς θυρωρούς των δεδομένων μας. Το Copilot της Microsoft ενσωματώνεται στα Windows και το Office, η Google υφαίνει το Gemini μέσω του οικοσυστήματος της και το Apple Intelligence έχει ενσωματωθεί στο λειτουργικό σύστημα του iPhone. Αυτοί οι «βοηθοί» θα μπορούσαν να διαμορφώνουν όλο και περισσότερο τις επιλογές μας σχετικά με το τι θα αγοράσουμε, πού θα φάμε και πώς θα περάσουμε τον χρόνο μας.

Θα νόμιζε κανείς ότι ένας ιστός που καθοδηγείται όλο και περισσότερο από την τεχνητή νοημοσύνη και το περιεχόμενο που παράγει θα είναι λιγότερο ανοιχτός και ελεύθερος, αλλά ο Μπέρνερς Λι είναι αισιόδοξος. «Αυτό είναι εντελώς υπό τον έλεγχό μας», λέει.

«Αν πάτε σπίτι και γράψετε μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και στείλετε ψεύτικες ειδήσεις και γεμίσετε τον κόσμο με σκουπίδια, ο κόσμος θα γίνει πολύ βρόμικος. Αν δημοσιεύσετε παραπληροφόρηση, θα γεμίσει ψέματα». Αντίθετα, θα ήθελε να δει περισσότερο έλεγχο των δεδομένων μας μέσω αποκεντρωμένων συστημάτων όπως το δικό του και περισσότερες υποχρεωτικές προειδοποιήσεις σχετικά με την πηγή του περιεχομένου. Αυτό σημαίνει περισσότερες ετικέτες προέλευσης σε φωτογραφίες και βίντεο για να φαίνεται ότι έχουν δημιουργηθεί από AI.

Αλλά τα οικονομικά της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης κάνουν αυτή την προσπάθεια όλο και λιγότερο πιθανό να εφαρμοστεί. Η εκπαίδευση προηγμένων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί τεράστιες ποσότητες προσωπικών δεδομένων, πληροφοριών που οι τεχνολογικοί γίγαντες έχουν αφιερώσει πάνω από μια δεκαετία να σωρεύουν και να εκμεταλλεύονται προς όφελος των μετόχων τους. Δεν θα εγκαταλείψουν πρόθυμα αυτό το πλεονέκτημα.

Μια άλλη πρόκληση είναι πόσο συνήθισαν οι άνθρωποι να προσφέρουν τις προσωπικές τους πληροφορίες με αντάλλαγμα κάποιες υπηρεσίες, μια ανταλλαγή που φαίνεται πολύ προσοδοφόρα με τους βοηθούς τεχνητής νοημοσύνης. Η κλιμάκωση ενός μοντέλου όπως το Inrupt's θα απαιτούσε άνευ προηγουμένου συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, εταιρειών και πολιτών.

Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι τα pods προσωπικών δεδομένων είναι καταδικασμένα. Η εφαρμογή τους στη Φλάνδρα θα μπορούσε να αποδείξει ότι τα συστήματα που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση παρέχουν αρκετά συγκεκριμένα οφέλη ώστε να ξεπεραστεί η αδράνεια των χρηστών. Η επιτυχία αυτής της δοκιμής μπορεί να πείσει και άλλες περιοχές να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη ή οι κοινωνικές υπηρεσίες.

Αλλά για τους περισσότερους από εμάς το μέλλον στο Διαδίκτυο που επινόησε ο Μπέρνερς Λι, είναι ξεκάθαρο: Οι προσωπικές μας πληροφορίες θα παραμείνουν διάσπαρτες σε αμέτρητες βάσεις δεδομένων, τις οποίες επεξεργάζονται συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που εξυπηρετούν τα συμφέροντα μεγάλων τεχνολογικών ομίλων. Όχι πως δεν υπάρχουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, αλλά οι εταιρείες που διαμορφώνουν το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης έχουν πάρα πολλά να χάσουν αν δώσουν στους χρήστες τον έλεγχο της ψηφιακής τους ζωής.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr