Στο φόντο αυτό, έχοντας και τις σχετικές αναλύσεις των τάσεων κοινής γνώμης στη διάθεσή του ο Πρωθυπουργός προτάσσει “λελογισμένες” κυβερνητικές εξαγγελίες για το Airbnb μια και η βραχυχρόνια μίσθωση “θρέφε锨πολλά νοικοκυριά, αν και στερεί σπίτια από τη αγορά, αλλά  και τη διατήρηση του χαμηλού ΦΠΑ στον καφές, ως μια κίνηση, που κυρίως έχει επικοινωνιακό περιεχόμενο.

Να σημειωθεί ότι στη χώρα μας η συνολική αξία της κατανάλωσης εντός και εκτός σπιτιού να φτάνει τα 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Υπολογίζεται ότι η συνολική κατανάλωση σε όγκο ξεπερνά τα 40.000 κιλά ετησίως.  Παρά τους φόρους, πάντως, και βέβαια τον πληθωρισμό. η κατανάλωση έχει αυξηθεί περίπου 4% με 5% μετά την πανδημία. Το πρώτο τετράμηνο του 2024 είναι 1,6% αυξημένη σε όγκο στα σούπερ μάρκετ σε αντίστοιχο τετράμηνο του 2023.

Με αυτά τα δεδομένα στελέχη της αγοράς, εκτιμούν ότι το επόμενο διάστημα οι ανατιμήσεις μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και το 20% κι έτσι αναπόφευκτα θέτουν επί τάπητος το ζήτημα της φορολογίας και δη της παραμονής του καφέ στον μειωμένο συντελεστή ώστε να μην υπάρξει μεγαλύτερη επιβάρυνση για τους καταναλωτές.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση το υφιστάμενο καθεστώς μέχρι τέλος Ιουνίου ο συντελεστής ΦΠΑ στον καφέ είτε σερβίρεται στο κατάστημα είτε λαμβάνεται “σε πακέτο” θα είναι 13%.

Η αγορά

Πάντως, με βάση όσα ανέφεραν στελέχη της Ελληνικής Ένωσης Καφέ (ΕΕΚ) σε πρόσφατη συνάντηση με τα ΜΜΕ, οι εταιρείες έχουν αφομοιώσει το μεγαλύτερο μέρος των ανατιμήσεων, αλλά αν συνεχιστεί, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΕΚ κύριο Τάσος Γιάγκογλου, θα υπάρξουν ανατιμήσεις ανάλογα ανάλογα με το επίπεδο τιμών που θα αναγκαστεί να αγοράσει μία επιχείρησης από τώρα και στο εξής, με αποτέλεσμα οι ανατιμήσεις να κινηθούν από 5% έως και 15% στο ράφι των σούπερ μάρκετ. Η τελευταία ανατίμηση στον κλάδο καφέ έγινε το 2022.

Ανακοινώσεις για τον πληθωρισμό

Στο μεταξύ, ανακοινώνει το μεσημέρι της Παρασκευής η Eurostat τα συνολικά στοιχεία για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη τον τελευταίο μήνα.

Την ίδια ώρα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας στο συνέδριο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς  "Κλιματική αλλαγή: οι προκλήσεις και οι δράσεις των κεντρικών τραπεζών" αναφερόμενος πρώτα στους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις τιμές έκανε λόγο για δύσκολες μέρες που έρχονται.. Όπως ανέφερε: “Σε σχέση με τον πληθωρισμό, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική άνοδος της θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές των τροφίμων, ιδιαίτερα στις θερμότερες χώρες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον αυξημένης μεταβλητότητας και με κινδύνους για τη διαμόρφωση των τιμών, η συγκράτηση των πληθωριστικών προσδοκιών κοντά στο στόχο μας καθίσταται πιο δύσκολη. 

Τρίτον, η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει δυσανάλογα διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και τομείς της οικονομίας, και άρα οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό δεν θα είναι ίδιες σε όλες τις περιφέρειες και τις χώρες της ευρωζώνης, δημιουργώντας μια επιπλέον πρόκληση για την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής. 

Τέταρτον, επιπτώσεις στο προϊόν και τον πληθωρισμό αναμένονται και από την πράσινη μετάβαση, τα μέτρα και τις πολιτικές προς καθαρές μηδενικές εκπομπές, τις επιδοτήσεις και τη σχετική φορολόγηση. Για παράδειγμα, μία αυξημένη τιμή άνθρακα μπορεί, ceteris paribus, να ωθήσει τον πληθωρισμό σε υψηλότερα επίπεδα, καθιστώντας απαραίτητη μια πιο περιοριστική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για τον πληθωρισμό. Αντίστοιχα, είναι αβέβαιη η επίδραση στον πληθωρισμό  από τις επενδύσεις σε νέες, πιο πράσινες, τεχνολογίες, αλλά και από την απομείωση της αξίας περιουσιακών στοιχείων (π.χ. κτιρίων χαμηλής ενεργειακής απόδοσης, παρωχημένων υποδομών). Ως αποτέλεσμα, διαφορετικές και αντίρροπες δυνάμεις επενεργούν στο μακροπρόθεσμο επιτόκιο ισορροπίας” ανέφερε ο κ. Στουρνάρας δίνοντας το στίγμα των δυσκολιών που έχει να αντιμετωπίσει ο πλανήτης και η χώρα.

Σκεπτικισμός για τις κυβερνητικές παρεμβάσεις κατά της ακρίβειας

Την ίδια ώρα στην εσωτερική αγορά που ήδη ένα από τα βασικά μέτρα - “αναχώματα” στην ακρίβεια εκπνέει (το μέτρο μείωσης τιμής στο 5%), ο προβληματισμός για το πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη μέρα κυριαρχεί. 

Χαρακτηριστικά  κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης επικεφαλής του ομίλου Metro ΑΕΒΕ και πρόεδρος της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας σε συνέντευξη που παραχώρησε το πρωί της Πέμπτης για την πορεία του Ομίλου το 2023, στάθηκε στο έντονα «παρεμβατικό περιβάλλον» στο οποίο δραστηριοποιείται ο κλάδος επισημαίνοντας 8 διατάξεις κατά της ακρίβειας, από τις οποίες μόνο μια (σ.σ. η μόνιμη μείωση τιμής 5%) ολοκληρώνεται 1η Ιουνίου και δεν ανανεώνεται. 

Εκφράζοντας σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών παρεμβάσεων στην αγορά, εκτίμησε ότι τα μέτρα θα έπρεπε να αρθούν το συντομότερο δυνατό. «Κάποια από τα μέτρα, όπως το περιθώριο κέρδους μειώνουν την ανταγωνιστική λειτουργία της αγοράς» ανέφερε. Σχετικά με το ζήτημα έχει ανοίξει σε κοινοτικό επίπεδο και αφορά στους γεωγραφικούς περιορισμούς από πολυεθνικές επιχειρήσεις σημείωσε ότι «δεν υπάρχει κανένας όρος σε καμία συμφωνία ο οποίος να μας εμποδίζει να κάνουμε παράλληλες εισαγωγές» ενώ για τις ακριβότερες τιμές ανά χώρα εκτίμησε: «Εάν κοιτάξει κανείς τις τιμές καταλόγου αναμφίβολα συμβαίνει, αλλά στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολλές προσφορές. Οι βόρειες αγορές έχουν πολύ λιγότερες προσφορές και μικρότερη τιμή καταλόγου. Αυτό που έχει σημασία είναι η μέση τιμή. Φυσικά και υπάρχουν περιπτώσεις ακριβότερων προϊόντων, αλλά δεν είναι μια γενική τάση της αγοράς στο σύνολο των προϊόντων που πωλούν οι πολυεθνικές».

Ο Σπ. Θεοδωρόπουλος

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε υψηλά επίπεδα τιμών. Αλλά αν με ρωτήσετε γιατί είναι ακριβότερα τα προϊόντα στην Ελλάδα εγώ δεν ξέρω», είπε χθες χαρακτηριστικά ο Σπ. Θεοδωρόπουλος που διεκδικεί την προεδρία του ΣΕΒ - Για το ενδεχόμενο μείωσης του ΦΠΑ ξεκαθάρισε πως «σέβομαι ότι δεν μπορεί να γίνει μείωση για δημοσιονομικούς λόγους, αλλά δεν δέχομαι πως αν μειωθεί δεν θα περάσει η μείωση στα προϊόντα. Η αγορά δεν είναι ο κλέψας του κλέψαντος»!

Κάποια προϊόντα απλώς θα πάψουν να υπάρχουν. Και θα είναι αυτά που θα χτυπηθούν περισσότερο από την κλιματική κρίση. Αν δεν συνέλθει, για παράδειγμα, ο πορτοκαλεώνας της νότιας Αμερικής, ο μεγαλύτερος του κόσμου, που θα βρίσκουμε πορτοκάλια»; Ο έμπειρος βιομήχανος, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, που έχει εντρυφήσει όσο κανείς – ίσως – άλλος στην Ελλάδα στη βιομηχανία τροφίμων προειδοποιεί για τους κινδύνους που την απειλούν.

«Το πορτοκάλι πέρυσι το αγοράσαμε 230 δολάρια τον τόνο και φέτος η τιμή έφτασε στην περίοδο της συγκομιδής στα 600 δολαρια ο τόνος», είπε χαρακτηριστικά στην χθεσινή συνάντηση του με δημοσιογράφους εν όψει των εκλογών στον ΣΕΒ για νέο προεδρείο, και καθώς είναι ο ίδιος υποψήφιος. Η αύξηση είναι 161%.  Αντίστοιχα το βούτυρο κακάο, πρώτη ύλη για τη σοκολάτα, είχε τιμή στην χονδρική 4,2 δολάρια και τώρα πλέον είναι στα 26 δολάρια, αφού πρώτα έφτασε στο pick των 42 δολαρίων! Η αύξηση εδώ είναι της τάξης του 520%!  Και τώρα ο καφές οδεύει σε μια αντίστοιχη κατάσταση, όπως και τα κρέατα που έχουν ανέβει και δεν πέφτουν με τίποτα. «Το χοιρινό έχει αυξηθεί πάρα πολύ και η πανσέτα, που είναι η πρώτη ύλη για το μπέικον, έχει… τρελαθεί», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδωρόπουλος που έχει στο χαρτοφυλάκιο των εταιρειών του μέσω της εταιρείας Holdings Bespoke την εταιρεία αλλαντικών «Νίκας», όπως και την ιστορική σοκολατοβιομηχανία «ΙΟΝ».

Πολλές από αυτές τις ανισορροπίες συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, παρατήρησε ο έμπειρος βιομήχανος. Και προέβλεψε πως έρχεται νέα τεράστια αναστάτωση στη βιομηχανία τροφίμων από τη νέα ντιρεκτίβα της Κομισιόν, η οποία ορίζει πως (εκτός από τα τέλη CO2 που ανεβάζουν τα κόστη σε πλειάδα επιχειρήσεων) από το 2025 όλες οι πρωτες ύλες που έρχονται στην Ευρώπη ειδικά για τη βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει να φέρουν πιστοποιητικά που να βεβαιώνουν ότι προέρχονται από περιοχές του κοσμου στις οποίες εφαρμόζονται πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης (π.χ. δεν επιτρέπεται να έχουν κοπεί δάση για να γίνουν φυτείες καφέ). 

Ο επιχειρηματίας προέβλεψε πως η νέα αυτή οδηγία απειλεί να φέρει πανωλεθρία, καθώς οι πρώτες ύλες που θα απορρίπτονται από την Ευρώπη θα κατευθυνθούν σε άλλες αγορές και θα είναι πιο φτηνές. «Αν όλες αυτές οι οδηγίες δεν εφαρμόζονται από τους ανταγωνιστές μας, τις ΗΠΑ , την Ινδία, την Κίνα, τότε απλώς ανεβάζουν συνεχώς το κόστος στην Ευρώπη», παρατήρησε. 

Αναφορικά με τις λιανικές τιμές και τον πληθωρισμό των τροφίμων, ο ίδιος απέρριψε το επιχείρημα της κερδοσκοπίας και του πληθωρισμού της απληστίας.  «Στις περισσότερες κατηγορίες λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Ποιος θα επιλέξει να έχει υπερκέρδη και δίπλα δεν θα υπάρξει κάποιος που δεν θα του πάρει το μερίδιο;», σημείωσε απορρίπτοντας τα περί «καρτέλ».

Αναγνώρισε πως οι αυξήσεις των τιμών είναι πολύ μεγάλο θέμα και πρέπει να διαχωριστεί ο πληθωρισμός των τροφίμων από τον γενικό δείκτη του πληθωρισμού. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουμε υψηλά επίπεδα τιμών», είπε για να συμπληρώσει πως «γιατί όμως είναι ακριβότερα τα προϊόντα στην Ελλάδα εγώ δεν ξέρω».

Παρατήρησε πάντως πως ένα στοιχείο που αυξάνει το κόστος στην ελληνική αγορά είναι η πολυδιάσπαση της λιανικής με πάρα πολλά μικρά μαγαζιά. Στην χώρα μας υπάρχουν περί τα 24.000 convenience stores, δηλαδή μικρά παντοπωλεία και μίνι μάρκετ, που ανεβάζουν τα κόστη.

Αποκάλυψε μάλιστα, πως σε πρόσφατο ΔΣ της ΤτΕ στο οποίο συμμετέχει ζήτησε από τον κεντρικό τραπεζίτη, Γιάννη Στουρνάρα να υλοποιήσει η τράπεζα μια μελέτη, ώστε να προκύψουν στοιχεία και «να καταλάβουμε ποιοι τομείς έχουν υψηλό κόστος και οδηγούν τις τιμές υψηλότερα, ποια στοιχεία του κόστους οδηγούν υψηλότερα τις τιμές».  Απέρριψε τον όρο υπερκέρδη. «Τι είναι δηλαδή τα υπερκέρδη; Που τελειώνει το θεμιτό κέρδος και ξεκινά το υπερκέρδος;», αναρωτήθηκε, για να προσθέσει: «Δεν έχω δει επιχειρήσεις με νοοτροπία μπαγάσα να πηγαίνουν μακριά. Μόνο οι εντάξει επιχειρηματίες θα πάνε μακριά»…  Τοποθετήθηκε και για την μείωση του ΦΠΑ ξεκαθαρίζοντας πως «σέβομαι ότι δεν μπορεί να γίνει μείωση για δημοσιονομικούς λόγους, αλλά δεν δέχομαι πως αν μειωθεί δεν θα περάσει η μείωση στα προϊόντα. Η αγορά δεν είναι ο κλέψας του κλέψαντος»!