Η ΕΥΡΏΠΗ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ;

 

Ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, ως κορυφαίος Έλληνας επιχειρηματίας αλλά και ως Πρόεδρος της Eurometal της Ένωσης Μεταλλουργικών Βιομηχανιών Ευρώπης, γνωρίζει όσο ελάχιστοι το πλέγμα των δυσκολιών που ταλανίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις πολύ μεγάλες δυσκολίες στη λήψη αποφάσεων, την πολυπλοκότητα των ζητημάτων και των διαδικασιών, τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς κινδύνους τους οποίους ήδη αντιμετωπίζει σήμερα και θα αντιμετωπίσει εντονότερα τα επόμενα χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τα γνωρίζει όλα αυτά από δυο πλευρές. Από την επιχειρηματική αλλά και από την πολιτική, αφού βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τις πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης προσπαθώντας να βρεί λύσεις για την ευρωπαϊκή βαριά βιομηχανία.

 

Σε μια συζήτηση που είχαμε μαζί του, μας εξέθεσε τους προβληματισμούς του αλλά και την αγωνία που έχει ως φανατικός υπέρμαχος της Ενωμένης Ευρώπης, βλέποντας το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να καθυστερεί και να κινδυνεύει να καταντήσει ουραγός στις διεθνείς εξελίξεις.

 

Μεταξύ άλλων, ο κ. Μυτιληναίος μας είπε:

 

Ανησυχώ για την πορεία της Ευρώπης διότι της λείπει η αποφασιστικότητα και η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων. Σήμερα βιώνουμε σημαντικές γεωπολιτικές αλλαγές που ενδεχομένως η επίπτωση τους να κορυφωθεί μέσα στο 2024.

 

Οι πόλεμοι, στην Ουκρανία και στο Ισραήλ, το ενδεχόμενο μείωσης της αμυντικής βοήθειας που προσφέρουν οι ΗΠΑ στην Ευρώπη μετά τις αμερικανικές εκλογές, η επιδείνωση των σχέσεων Ευρώπης - Ρωσίας από την οποία η ΕΕ εξαρτάται ενεργειακά.

 

Αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις οδηγούν αναγκαστικά σε αύξηση όλων των ευρωπαϊκών δαπανών, τόσο για την κάλυψη των αμυντικών αναγκών, όσο και για την ενεργειακή ανεξαρτησία της ΕΕ. Απαιτούν δαπάνες πάρα πολύ μεγαλύτερες από αυτές που αντιλαμβανόμαστε σήμερα και που κανένα κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει από μόνο του, με τον δικό του προϋπολογισμό. Και αντί να συζητάνε οι ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής το πόσο θα αυξήσουν τις δαπάνες, συζητάνε ξανά το Σύμφωνο Σταθερότητας και την αποθέρμανση των οικονομιών.

 

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση ως η παγκόσμια δύναμη με τις πιο μεγάλες κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές ευαισθησίες, αντιλαμβανόμενη την ανάγκη προστασίας του πλανήτη, προχωράει στην πράσινη μετάβαση με άλματα που όμως, πολύ φοβάμαι, ότι η βιομηχανία της αλλά και οι Ευρωπαίοι καταναλωτές - φορολογούμενοι, δεν έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν. Η πράσινη μετάβαση έχει τεράστιο κόστος για τις επιχειρήσεις και για τα κράτη. Απαιτεί κολοσσιαίες επενδύσεις, απαιτεί μεγάλες υποδομές, απαιτεί επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, απαιτεί πολύ έρευνα και τεχνολογία. Δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, επειδή οι κυβερνήσεις και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών το αποφάσισαν.

 

Κάποιος πρέπει να βάλει τα λεφτά για αυτές τις επενδύσεις και κάποιος πρέπει να πληρώσει για να αποσβεσθούν οι επενδύσεις μελλοντικά. Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες θα βάλουν φυσικά τα λεφτά και ο καταναλωτής θα πληρώσει για την απόσβεση. Όμως δεν αρκούν τα κεφάλαια των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ούτε τα χρήματα των καταναλωτών. Χρειάζεται πολύ μεγάλη χρηματοδότηση από τα κράτη στις βιομηχανίες και πολύ μεγάλη στήριξη των καταναλωτών για να πληρώσουν αυτό το κόστος. Χρειάζονται λοιπόν αυξημένες κρατικές δαπάνες, ενδεχομένως να είναι αναπόφευκτη η δημιουργία μεγάλων ελλειμμάτων και μεγάλων χρεών.

 

Υπάρχουν στιγμές στην ιστορική διαδρομή των εθνών, που αναγκαστικά (π.χ. λόγω πολέμων, πανδημίας, άλλων κρίσεων ή και όλων αυτών μαζί) η κοινωνία “δανείζεται” χρήματα από τις επόμενες γενιές, για να τα βγάλει πέρα σε έκτακτες και αντίξοες συνθήκες. Εκεί είμαστε τώρα. Συνεπώς η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει και τους δημοσιονομικούς αλλά και τους νομισματικούς κανόνες για να μπορέσει να περάσει αυτό το εκρηκτικά μεταβαλλόμενο σκηνικό και να επανέλθει σε μια κανονικότητα, οπότε τότε θα μπορέσει να αποκτήσει κοινωνικές και οικονομικές ισορροπίες.

 

Τίποτα από αυτά δε γίνεται, μόνο ατέρμονες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών, που αντί να συνεργάζονται ανταγωνίζονται σκληρά μεταξύ τους

 

Το διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, η ενίσχυση άλλων οικονομικών και στρατιωτικών υπερδυνάμεων, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις που αλλάζουν την ανθρωπότητα, οι ενεργειακές απαιτήσεις τόσο για την επιβίωση του πλανήτη όσο και για κάλυψη των αυξανόμενων απαιτήσεων των ανθρώπων, οι ξαφνικές στρατιωτικές συρράξεις και οι μεταβολές στις συμμαχικές σχέσεις, οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές που διαρκώς θα αυξάνονται, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας και στον τρόπο ζωής, όλα αυτά απαιτούν μεγάλες και γρήγορες αποφάσεις, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία όμως δυστυχώς δεν διαθέτει ακόμη τη δομή που απαιτείται - δεν έχει τολμήσει να προχωρήσει σε οικονομική και πολιτική ενοποίηση - αλλά φαίνεται ότι δεν διαθέτει ούτε καν τη διάθεση να υπερβεί τον σημερινό προβληματικό εαυτό της.

 

Η ΕΥΡΏΠΗ ΠΡΕΠΕΙ ΑΜΕΣΑ ΝΑ ΕΝΏΘΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ

 

“Οι συνθήκες απαιτούν άμεσα περισσότερη Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι λιγότερη”, υποστηρίζει ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας ο οποίος σε μια συζήτηση που είχαμε μαζί του για το τι χρειάζεται να γίνει στην ΕΕ το 2024 μας είπε: Βρισκόμαστε μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις που θα έχουν επιπτώσεις στην ανθρωπότητα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι Κβαντικοί Υπολογιστές θα αλλάξουν τον οικονομικό χάρτη του πλανήτη. Και το ερώτημα είναι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις.

 

Το βασικό πρόβλημα της Ε.Ε. είναι πως δεν έχει γίνει πολιτική, οικονομική και νομική ενοποίηση, αλλά μόνο νομισματική ένωση. Ο μόνος χώρος με ευρωπαϊκή δομή είναι το Ευρωσύστημα και οι Κεντρικές Τράπεζες. Ακόμη και η τραπεζική ένωση είναι ατελής, διότι δεν υπάρχει ασφάλιση των καταθέσεων, ούτε σύστημα προστασίας στις τραπεζικές κρίσεις. Δεν υπάρχει κοινή δημοσιονομική πολιτική, δεν υπάρχει κοινή πολιτική για την πράσινη μετάβαση, δεν υπάρχει ενιαία αμυντική πολιτική, δεν υπάρχει ενιαία πολιτική για την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες.

 

Δεν υπάρχει καν ενιαία αγορά κεφαλαίων, κάτι που θα μπορούσε να γίνει ακόμη και αύριο, τόσο εύκολο είναι, αλλά και ταυτόχρονα εξαιρετικά αναγκαίο για να ανταγωνιστεί η Ευρώπη τις ΗΠΑ και την Κίνα στις κεφαλαιαγορές. Το να φτιαχτεί δηλαδή μια ενιαία Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, να ισχύσουν ενιαίοι κανόνες για την άντληση κεφαλαίων. Σήμερα η κάθε χώρα έχει άλλους κανόνες και έτσι χάνουμε σημαντικά κεφάλαια.

 

Το δίλημμα λοιπόν φέτος για την Ευρώπη, είναι αν θέλει να ανταγωνιστεί στη διεθνή σκακιέρα ή αν θα καταλήξει ουραγός.

 

Για να ανταγωνιστεί και να αναπτυχθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε οικονομική και πολιτική ενοποίηση, δηλαδή να εφαρμόσει ενιαίες πολιτικές σε όλους αυτούς τους τομείς. Τον τρόπο λειτουργίας τον ξέρει. Παράδειγμα bona fides είναι ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα.

 

Τα ζητήματα πλέον γίνονται επείγοντα και οι αποφάσεις πρέπει να είναι άμεσες. Δεν μπορεί να μην έχουμε μια ελάχιστη έστω δημοσιονομική πολιτική μέσω της έκδοσης κοινών ομολόγων - αυτό έγινε μόνο για την πανδημία και πέτυχε- δεν μπορεί να μην έχουμε μια κοινή αντιμετώπιση των αμυντικών δαπανών, όταν βλέπουμε πώς εξελίσσεται η γεωπολιτική κατάσταση γύρω μας, δεν μπορεί να μην έχουμε κάποια κοινή, έστω και ελάχιστη θεσμική βάση, για το πως υιοθετούμε την τεχνολογία και την καινοτομία, ακόμη περισσότερο δε, για την πράσινη μετάβαση, που είναι πιεστική ανάγκη.

 

Δυστυχώς, εξαιτίας της έλλειψης ενοποίησης, η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει να πετύχει οικονομίες κλίμακας, ούτε διαθέτει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας. Και μόνο μέσω της ταχείας οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης θα τα καταφέρει. Αλλιώς, οι ισχυρές χώρες θα συνεχίσουν να αποφασίζουν εις βάρος των λιγότερο ισχυρών. Όμως το διεθνές περιβάλλον και η συγκυρία επιβάλουν τώρα περισσότερη ενοποίηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε.