Αναμφισβήτητα, πάντως, με όσα αναφέρουν στο Reporter.gr επιχειρηματίες του κλάδου η νέα αυτή μορφή αγορών διασφαλίζει ένα μίνιμουμ επικοινωνίας με τον καταναλωτή, που μέχρι τώρα έβλεπε πόρτες κλειστές και είχε μόνη διέξοδο «άτυπες» συναλλαγές. Βέβαια όπως αναφέρουν ο νέος θεσμός δεν μπορεί να αποκαταστήσει το χαμένο τζίρο μια και η ελεύθερη αγορά λειτουργεί «εν τω όλω» με μια διαδικασία στο τρίπτυχο «κινητικότητα- ψυχαγωγία- κάλυψη αναγκών» και άρα με «απαγορευτικά» σε ισχύ περιορίζεται η δυναμική της. Ειδικά όταν οι γίγαντες του λιανεμπορίου έχουν επενδύσει στα e shop μεγάλα ποσά και έχουν τη δυνατότητα εναλλακτικών καναλιών.

Σε σχέση, τώρα, με τις καταγραφές από τις πρώτες εβδομάδες φαίνεται ότι τα ισχυρά Brands, δηλαδή όσοι έχουν πιστούς πελάτες, άσχετα με το μέγεθός τους, πήραν μέρος του τζίρου. Η πιστότητα πελατών βέβαια κτίζεται από τους μεγάλους με μεγάλες καμπάνιες μάρκετινγκ προσαρμοσμένες ακόμη και σε αυτά τα επίπεδα συγκυρίας με τη χρήση εναλλακτικών καναλιών πωλήσεων (e shop), αλλά και από τους μικρούς σε επίπεδο γειτονιάς ή μικροχώρου στη βάση της κατεστημένης φήμης χρόνων αλλά και στη δυνατότητα ευέλικτης λειτουργίας, δηλαδή προσαρμογές στο κόστος (αποθήκη, προσωπική εργασία) αλλά και στις γρηγορότερες παραδόσεις (προσωπικές παραδόσεις και όχι χρήση courier).

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι π.χ. αγορές περιφερειακές όπως πχ το Γαλάτσι ή η Νέα Ιωνία που είναι σε εγγύτητα με περιοχές κατοικίας κάπως δούλεψαν με την «παράδοση εκτός» καθώς πολλοί θέλησαν να «βολτάρουν» αφενός κι αφετέρου να ψωνίσουν σε κάποια εγνωσμένης φήμης συνοικιακά μαγαζιά… Ακόμη και με…επίδειξη του εμπορεύματος στο δρόμο, μπροστά από το τραπεζάκι με το POS που συνήθως έκλεινε την είσοδο.  Ουσιαστικά με τα διαρκή «απαγορευτικά» ο κόσμος «ανακάλυψε» και πάλι τη γειτονιά του και στήριξε τοπικές επιλογές χωρίς βέβαια αυτό να φτάνει για την επιβίωση τους με δεδομένη και την πίεση που δέχονται από τους μεγάλους. Ωστόσο οι αγορές που προσφέρουν μια καλή εμπειρία με συνδυασμό και ψυχαγωγικών χρήσεων ίσως αντέξουν την επόμενη μέρα.

Η εικόνα

Όπως ανέφερε, πάντως, χαρακτηριστικά, σε ενημέρωση για την φετινή εορταστική αγορά ο πρόεδρος  Περιφερειακού Επιμελητηριακού Συμβουλίου Αττικής Βασίλης Κορκίδης «οι αλυσίδες και οι μεγάλες επιχειρήσεις σίγουρα είχαν το προβάδισμα στην on line εξυπηρέτηση των καταναλωτών, αλλά και οι μικρές επιχειρήσεις αντέδρασαν εγκαίρως προσπαθώντας, με εξ αποστάσεως πωλήσεις, να μετριάσουν τη χασούρα τους. Οι περισσότεροι μάλιστα μικροί έμποροι με ευρηματικότητα αξιοποίησαν την ευελιξία και την ταχύτητά τους παραδίδοντας τις παραγγελίες αυθημερόν, εκμεταλλευόμενοι το «μποτιλιάρισμα» των γνωστών e-shops και εταιριών courier. Επίσης αξιοποίησαν τηνπροσωπική επαφή με τους τακτικούς πελάτες τους, αφού, με βιντεοκλήσεις και delivery,εξυπηρέτησαν τις εορταστικές ανάγκες για οικογενειακά δώρα. Όλοι οι κλάδοι του λιανεμπορίου ενεργοποιήθηκαν να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους, μετά την αρχική παγωμάρα που προκάλεσε η απόφαση να μην ανοίξουν τα καταστήματα στις γιορτές, προσπαθώντας να σώσουν ό,τι σώζεται, μετριάζοντας απώλειες που, έτσι κι αλλιώς, είναι δεδομένες.»

Πάντως ο τζίρος ήταν στο 30% του περυσινού σύμφωνα με όσα ανέφερε σε δημόσιες τοποθετήσεις του ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών Σταύρος Καφούνης ενώ ο κ. Κορκίδης κάνει λόγο για περίπου 1,5 δισ. ευρώ πωλήσεις από 3,5 δισεκ. που ήταν πέρυσι.

«Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν πως η λειτουργία του click away, επέτρεψε στις μικρές επιχειρήσεις να κάνουν από 5% έως το πολύ 20% του περυσινού ημερήσιου τζίρου τους» ανέφερε ο κ. Κορκίδης που πρόσθεσε: «Τα πρώτα συμπεράσματα από την αγορά, τόσο από μικρά μεμονωμένα συνοικιακά, όσο και από μεγάλα εμπορικά καταστήματα στα κέντρα των πόλεων της Αττικής, δείχνουν πως συνολικά ο κύκλος εργασιών σε αξία και όγκο κυμάνθηκε φέτος πριν τα Χριστούγεννα μεταξύ 35% και 40% του αντίστοιχου περυσινού. Όσο για την κίνηση της αγοράς την τελευταία Κυριακή του χρόνου, μάλλον «την πήρε ο άνεμος. Με μόλις λοιπόν τέσσερις μέρες να απομένουν πριν ολοκληρωθεί η δραματική αυτή χρονιά δεν αναμένονται θεαματικές αλλαγές, αλλά τα εμπορικά καταστήματα σε κάθε τοπική αγορά έχουν ανάγκη από ένα «κλικ» στήριξής μας.»

Οι κερδισμένοι

Να σημειωθεί ότι με βάση την ΕΛΣΤΑΤ αλλά και μετρήσεις εταιριών μελετών στους κερδισμένους πέρα από τα σούπερ μάρκετ που έχουν δει τους τζίρους τους να εκτοξεύονται και να παίρνουν περισσότερο από 1 δισεκ. τζίρο περισσότερο σε σχέση με πέρυσι μόνο το πρώτο 10μηνο του έτους, είναι και οι μεγάλοι που είχαν επενδύσει σε ηλεκτρονικά κανάλια πωλήσεων σε προϊόντα νέας τεχνολογίας, φάρμακα και καλλλυντικά.  Συγκεκριμένα, οι διασωθέντες της λιανικής τη φετινή χρονιά και κατά συνέπεια στην εορταστική αγορά, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, είναι η λιανική τροφίμων και φαρμακευτικών ειδών με αύξηση 4%, οι πωλήσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών με 10% και γενικότερα οι «online» πωλήσεις με επιπλέον αύξηση 15%. Οι πληγέντες είναι πάνω από 40 κλάδοι του λιανεμπορίου, με μεγάλους χαμένους τα καταστήματα πώλησης ρολογιών και κοσμημάτων με -47%, καλλυντικών με -37%, ένδυσης με -30%, υπόδησης με -29%, επίπλων και ειδών οικιακής χρήσης με -19%.

Στο μεταξύ με βάση πληροφορίες για κινήσεις πωλήσεων μέσω POS φαίνεται ότι ο Νοέμβριος χάνει από 400 έως 500 εκατ ευρώ  σε σχέση  με πέρυσι που κινήθηκε  στα επίπεδα  των 2,7 δισ  ευρώ.

Σε δωδεκάμηνη βάση  το 2019 από τα POS πέρασαν συναλλαγές συνολικής αξίας  36 δις  ευρώ  ενώ  από τον Ιανουάριο μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου  του 2020 η αξία για το σύνολο  της αγοράς περιορίστηκε σε 30 δις ευρώ. Φέτος διπλασιάστηκε ο αριθμός  των  συναλλαγών  αλλά μειώθηκε η αξία τους  λόγω των έκτακτων  περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν εξαιτίας  της πανδημίας.

To 2020 ήταν αναμφίβολα ένα έτος απροσδόκητων αλλαγών. Η πανδημία του COVID-19 δεν επηρέασε μόνο τον τρόπο που εργαζόμαστε, κοινωνικοποιούμαστε, διασκεδάζουμε και ψωνίζουμε, αλλά και τον τρόπο που συναλλασσόμαστε. Σε μελέτη, μάλιστα, της Mastercard που διεξήχθη τον Απρίλιο, το 79% των ερωτηθέντων ανά τον κόσμο δηλώνει ότι χρησιμοποιεί πλέον ανέπαφους τρόπους πληρωμών αναφέροντας την ασφάλεια και την καθαριότητα ως βασικούς παράγοντες. Συγκεκριμένα, στα παντοπωλεία και τα φαρμακεία εκτιμάται πως οι ανέπαφες συναλλαγές κατέγραψαν δύο φορές μεγαλύτερη άνοδο σε σχέση με τις μη-ανέπαφες, σε παγκόσμιο επίπεδο, το διάστημα μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2020. Πρόσφατα, μία ακόμη μελέτη της Mastercard αποκάλυψε πως το 73% των Ευρωπαίων ισχυρίζεται πως θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν ανέπαφους τρόπους πληρωμών ακόμη και μετά το πέρας της πανδημίας, με το 64% να δηλώνει ότι πλέον επιλέγει αυτό τον τρόπο συναλλαγών για τις αγορές του στα εμπορικά καταστήματα.

Όπως ανέφερε χτες κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συνέντευξης τύπου η Άσπα Παλημέρη, Country Manager της Mastercard για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας οδήγησαν σε σαφή μεταστροφή των καταναλωτών προς το ηλεκτρονικό εμπόριο, με 30% αύξηση στον τζίρο των συναλλαγών σε σχέση με το 2019. Παράλληλα, στα φυσικά σημεία, δηλαδή στα μαγαζιά, η ήδη μεγάλη διείσδυση των ανέπαφων συναλλαγών ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο, φθάνοντας στο επίπεδο του 92% επί του συνόλου των συναλλαγών που πραγματοποιούνται με κάρτα. Στην αύξηση αυτή συνηγόρησε σημαντικά η μεταβολή του ορίου για ανέπαφες συναλλαγές χωρίς τη χρήση PIN, που αυξήθηκε από τα €25 στα €50. Μία ακόμη αλλαγή που έφερε το 2020 στη συμπεριφορά των καταναλωτών ήταν η ξεκάθαρη μεταστροφή του καταναλωτικού κοινού από τα μετρητά προς τις συναλλαγές με κάρτες, όπως αποδεικνύεται από τη ραγδαία μείωση στις αναλήψεις μετρητών από τα ATM.

Γιώργος Αλεξάκης