Ήδη τα μηνύματα από τους θεσμούς αλλά και εγχώριους αναλυτές είναι  ανησυχητικά.  Στην έκθεση της έβδομης «μεταμνημονιακής» αξιολόγησης η Κομισιόν  προβλέπει για φέτος ύφεση της τάξης του 9%, ενώ του χρόνου η ανάπτυξη  θα είναι στο 6%.

Την ίδια ώρα στην αντίστοιχη έκθεσή του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, παρότι αναθεωρεί επί τα βελτίω τις δυσοίωνες εκτιμήσεις του στο 9,5% (από 10% πριν λίγους μήνες, τον Απρίλιο)  για φέτος προβλέπει ισχνή ανάκαμψη για την προσεχή διετία.

Επίσης σύμφωνα με το ΔΝΤ προβλέπεται:

-          Ύφεση 9,5% το 2020 και 5% κατά μέσο όρο ετησίως στη διετία 2021-2022. Αυτό σημαίνει ότι σε 2 χρόνια θα έχει σχεδόν ανακτήσει (περίπου 10% του ΑΕΠ) όσα έχασε σε 1 χρόνο. Δηλαδή  το 2023 η Ελλάδα θα φτάσει εκεί που βρισκόταν το 2019.

-          Όπως τονίζεται στην Έκθεση, η οικονομική μεγέθυνση (5%+5% μεσοσταθμικά το 2021-2022) θα στηρίζεται στους πόρους του Ταμείου Επόμενης Γενιάς ΕΕ (Next Generation EU –NGEU). Ουσιαστικά το ΔΝΤ μοιάζει να περιγράφει λεφτά που θα πέφτουν, χωρίς όμως να έχουν πολλαπλασιαστική αξία για την ελληνική Οικονομία.

-          Μετά το πέρας του Προγράμματος Χρηματοδότησης, το ΔΝΤ προβλέπει μακροχρόνια ποσοστό Ανάπτυξης μόλις  1% ετησίως. Δηλαδή διαβλέπει πως η ελληνική Οικονομία θα πέσει ξανά «στα πατώματα» χωρίς να έχουν πιάσει τόπο τα λεφτά που πέρασαν.

 Κι όλα αυτά βέβαια εάν δεν υπάρξουν απρόοπτα στο υγειονομικό μέτωπο. «Μια παρατεταμένη πανδημία συνοδευόμενη από μια μόνιμη πτώση του παγκόσμιου τουρισμού θα οδηγούσε σε σημαντική επιδείνωση των προοπτικών της οικονομίας, ενώ αντίθετα μια ταχεία ανακάλυψη και μαζική διανομή του εμβολίου θα βοηθούσαν στην τόνωση της ανάκαμψης» αναφέρει το Ταμείο που παραθέτει μια σειρά από αβεβαιότητες που απειλούν την οικονομική πορεία της χώρας. Πιο συγκεκριμένα τα σημεία που πρέπει να προσεχθούν εν όψει και του νέου προυπολογισμού είναι:

-          Οι ανάγκες από νέες και ή υφιστάμενες κρατικές εγγυήσεις,

-          πιθανή πρόσθετη στήριξη σε τράπεζες και επιχειρήσεις στα πλαίσια ενός δυσμενούς σεναρίου,

-          δικαστικές εμπλοκές και ανατροπές σε βασικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής.

-          Ένα νέο κύμα Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων (MEA) θα μπορούσε να αναδυθεί στον τραπεζικό τομέα μετά την υποχώρηση των κυβερνητικών μέτρων στήριξης και των εποπτικών διευκολύνσεων. 

Στο μεταξύ όπως αναφέρει το ΙΟΒΕ στο μηνιαίο του Δελτίο για το Σεπτέμβριο: «Η επανάκαμψη της υγειονομικής κρίσης τον Σεπτέμβριο, σε συνδυασμό με τα πρόσθετα μέτρα προστασίας της δημοσίας υγείας που λήφθηκαν, κλιμάκωσαν εκ νέου την ανησυχία, σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, για τη διάρκεια και τις επιπτώσεις της πανδημίας, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Ευρύτερα, τις προσδοκίες επηρεάζουν οι ισχυρές ενδείξεις μιας δεύτερης φάσης της υγειονομικής κρίσης παγκοσμίως, ενώ δεν υπάρχει ακόμη ορατότητα για το χρόνο λήξης της κρίσης. Οι σχετικές εξελίξεις το προσεχές χρονικό διάστημα, αλλά και όποιες παρεμβάσεις πολιτικής υπάρξουν, όχι μόνο για την προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά και για την υποστήριξη της οικονομίας μεσοπρόθεσμα, θα επηρεάσουν καθοριστικά το οικονομικό περιβάλλον τους επόμενους μήνες.»

Σε αυτό το πλαίσιο το οικονομικό επιτελείο εξετάζει τα σενάρια που θα καταθέσει τη Δευτέρα στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού. Είναι προφανές ότι η αβεβαιότητα για την πορεία της επιδημιολογικής κρίσης και την τελική ζημιά στο ΑΕΠ  είναι μια δύσκολη άσκηση. Κι αυτό όταν ο βασικός στυλοβάτης της οικονομίας, ο τουρισμός δεν έδωσε ούτε τις μικρές ανάσες που η κυβέρνηση περίμενε στην αρχή του καλοκαιριού. Είναι χαρακτηριστικό το τι αναφέρει σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Γιάννης Ρέτσος.

«Το τουριστικό ‘20 κλείνει με μεγάλες απώλειες, οι 6 επόμενοι μήνες είναι πολύ δύσκολοι & θα χρειαστεί επιπλέον στήριξη για επιχειρήσεις & εργαζόμενους, ενώ η ρεαλιστική προσδοκία για το ‘21 είναι 50% των εσόδων του ‘19. Μόνο όμως με ανοιχτά σύνορα & κοινούς ταξιδιωτικούς κανόνες»  τόνισε σε ανάρτησή του στο twitter το πρωί τοπυ Σαββάτου.

Τούτων δοθέντων είναι προφανές ότι η όποια πρόβλεψη για το ρυθμό ανάπτυξης (π.χ. τουλάχιστον 5,5%) είναι επισφαλής, όπως και η πορεία του ελλείμματος.  Στο μέτωπο αυτό άλλωστε τα πράγματα αναμένονται ιδιαίτερα δύσκολα καθώς με βάση τις προβλέψεις αλλά και τις συστάσεις και σταδιακή επάνοδο στον «ορθό δημοσιονομικό δρόμο» θα απαιτηθεί μια προσαρμογή στα 11 δις. ευρώ. Δηλαδή θα πρέπει να πάει το πρωτογενές έλλειμμα από 6,6% του ΑΕΠ που αναμένεται να κλείσει φέτος αν ληφθεί υπόψη και η δαπάνη για τα αναδρομικά των συνταξιούχων (0,8% του ΑΕΠ)  στο 0,5% του ΑΕΠ σύμφωνα με το νέο σενάριο του υπουργείου Οικονομικών. Βέβαια η εκτίμηση είναι ότι η χώρος θα δημιουργηθεί από την απόσυρση των έκτακτων μέτρων ωστόσο όλα θα κριθούν από την πορεία της πανδημίας. Την ίδια ώρα άλλη μια δύσκολη εξίσωση μπαίνει σε σχέση με το πότε θα έλθουν τα πακέτα της Κομισιόν. Με βάση τα δεδομένα αναμένονται άμεσα τα χρήματα από το πρόγραμμα Sure όμως  άγνωστο είναι τα τι θα γίνει με το Ταμείο Ανάκαμψης όπου αποτελεί πεδίο αντιπαράθεσης των ανατολικών χωρών με την Κομισιόν και τα παλαιά κράτη μέλη. Κι έτσι η Ελλάδα που αναμένει έως και 2 δισεκ ευρώ ως προκαταβολές από το Ταμείο την επόμενη Άνοιξη μπορεί να μείνει στον … άσσο εάν συνεχιστεί το μπρα ντε φερ Βρυξλελλων και Ανατολικών.

Σημειώνεται ότι και με βάση τα όσα έγιναν στην τελευταία σύνοδο κορυφής το Ταμείο Ανάκαμψης συναντά εμπόδια στην εφαρμογή του. Δεν κινδυνεύει (για την ώρα τουλάχιστον) να μη γίνει πράξη, ωστόσο, είναι εξαιρετικά πιθανό να καθυστερήσει η εφαρμογή του και κατ' επέκταση η εκταμίευση κονδυλίων προς τα κράτη-μέλη.

«Οι καθυστερήσεις με συνέπειες για την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης είναι πιθανότατα αναπόφευκτες», δήλωσε ο Μάικλ Κλάους που δημοσίευσε το Bloomberg σε μήνυμα που εστάλη από τον εκπρόσωπό του, σχολιάζοντας τις διαπραγματεύσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ (2,1 τρισεκατομμύρια δολάρια) και τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό.

Χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία αντιτίθενται στις προϋποθέσεις του κράτους δικαίου, με τη Βουδαπέστη να έχει την προοπτική να αρνηθεί την επικύρωση της συμφωνίας στο εθνικό της κοινοβούλιο. Μια ομάδα πλουσιότερων κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων της Ολλανδίας και της Φινλανδίας, αντιτίθενται επίσης στη συμβιβαστική πρόταση που υπέβαλε η Γερμανία, λέγοντας ότι είναι πολύ επιεικής.

«Με την έντονη συζήτηση σχετικά με τον μηχανισμό του κράτους δικαίου εντός της ΕΕ και επίσης στο Συμβούλιο των κρατών μελών, προχωρούμε προς μπλοκάρισμα στις συνολικές διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό», δήλωσε ο Κλάους. «Το χρονοδιάγραμμα πάει όλο και περισσότερο προς τα πίσω», πρόσθεσε, όπως μεταδίδει το Bloomberg.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από το δανεισμό και το «μαξιλάρι» των 37 δισεκ που ΄φησε η προηγούμενη κυβέρνηση και συντηρεί με ευλάβεια η σημερινή τα κοινοτικά χρήματα είναι απαραίτητα για τη στήριξης της βιώσιμης ανάπτυξης αλλά και την προώθηση των μέτρων ύψους 6,8 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός από το φόρουμ της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα:

-Η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα για τα εισοδήματα που θα αποκτήσουν από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021. Στο μέτρο εντάσσονται οι εργαζόμενοι σε ΔΕΗ και ΕΥΔΑΠ και οι ιδιοκτήτες ακινήτων ενώ εξαιρούνται δημόσιοι υπάλληλοι, Συνταξιούχοι. Η επιβάρυνση για τον προϋπολογισμό φθάνει τα 770 εκατ. ευρώ, αφού το χαράτσι σήμερα επιβάλλεται σε εισοδήματα πάνω από τα 12.000 ευρώ οπότε οι άμεσα ευνοημένοι είναι οι υψηλόμισθοι και φυσικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

- Η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ στα 28 μικρότερα νησιά της χώρας (Φούρνοι, Αη Στράτης, Οινούσσες, Ψαρά, Αγαθονήσι, Λειψοί, Κάσος, Καστελόριζο, Τήλος, Χάλκη, Νίσυρος, Γαύδος, Ερεικούσα, Οθωνοί κ.α.) με το κόστος να ανέρχεται σε 1,5 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.

- Εξάμηνη παράταση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, έως τον Απρίλιο του 2021, στις μεταφορές, στον καφέ, στους κινηματογράφους και στις τουριστικές υπηρεσίες, με κόστος 150 εκατ. ευρώ.

- Εφαρμογή μέτρου για υπεραποσβέσεις (200%) για ψηφιακές και πράσινες επενδύσεις, παγίου κεφαλαίου. Το μέτρο θα ισχύσει για 3 έτη από το 2021 έως το 2023. Θα υπάρξει μικρή απώλεια εσόδων, η οποία εξαρτάται από το ύψος των επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν.

- Εξάμηνη αναστολή (μέχρι και τις 30 Απριλίου 2021) είσπραξης των φορολογικών υποχρεώσεων.

Γιώργος Αλεξάκης