Στην τριμηνιαία έκθεσή του, το ΙΟΒΕ σημειώνει ότι η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος δεν προδικάζει και την επιτυχία του, αφού η εφαρμογή του εξαρτάται από μια σειρά εσωτερικών πολιτικών και οργανωτικών παραμέτρων.

Σε αυτές περιλαμβάνεται η υλοποίηση ενός φιλόδοξου αλλά εφικτού προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας γης, συνολικής αξίας 50 δισ. ευρώ έως το 2015, που αποτελεί τον καταλύτη για τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κάτω από 130% το 2015. Εξαρτάται επίσης και από τη στάση των εταίρων μας στην Ευρωζώνη, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ, και, σε τελική ανάλυση, των διεθνών αγορών.

Η έκθεση του ΙΟΒΕ βλέπει δύο σενάρια. Στο πρώτο, επί της ουσίας η Ευρωζώνη, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ προτείνουν στην Ελλάδα την εξής ανταλλακτική σχέση «Αναλαμβάνουμε να σας αναχρηματοδοτούμε το παλαιό δημόσιο χρέος σας, αρκεί το 2015 να έχετε μειώσει το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης κάτω από το 2% του ΑΕΠ και να προβείτε σε ιδιωτικοποιήσεις και αξιοποίηση ακίνητης κρατικής περιουσίας ύψους 50 δις.ευρώ».

Το ΙΟΒΕ αναφέρει ότι το παλαιό δημόσιο χρέος θα μπορεί να αρχίσει να αποπληρώνεται με τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις, την παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων, και την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Σημαντικές παράμετροι βιωσιμότητας αυτής της διαδικασίας είναι: Το επιτόκιο με το οποίο θα δανείζει την Ελλάδα (και τις άλλες χώρες-μέλη που προσφεύγουν) ο μηχανισμός διάσωσης (EFSF/ESM), ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της περιόδου δανεισμού, το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων και η αξία των περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να αξιοποιηθούν προκειμένου να αποπληρωθούν παλαιά ομόλογα.

'Σε αντίθεση με την παραπάνω πρόταση, η οποία αποκλείει κάθε είδους «πιστωτικό γεγονός» (δηλαδή χρεοκοπία μερική ή ολική) ενώ πάνω από τα 2/3 του ελληνικού δημοσίου χρέους καταλήγουν σε κρατικά χαρτοφυλάκια (στην ΕΚΤ και στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, το ΙΟΒΕ αναφέρει προτάσεις όπως εκείνης του «The Economist» στο τεύχος του της 25ης Ιουνίου 2011: Αντανακλώντας τις απόψεις πολλών αναλυτών και ακαδημαϊκών, το βρετανικό περιοδικό προτείνει την διαγραφή του μισού, περίπου ελληνικού δημοσίου χρέους, αναγνωρίζοντας βεβαίως ότι η λύση αυτή ενέχει σοβαρούς κινδύνους''..

Το ΙΟΒΕ σημειώνει ότι σε λύσεις του τύπου που προτείνει ο Economist καταφεύγουν χώρες που έχουν εξαντλήσει όλες τις άλλες διαθέσιμες, χαρακτηρίζοντας τις «στην ουσία λύσεις απελπισίας». Χώρες που έχουν χρεοκοπήσει αποκλείονται από τις αγορές για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα να ανταλλάσσουν ένα βραχυπρόθεσμο όφελος (την παροδική μείωση του βάρους των τόκων και των χρεολυσίων) με ένα μακροπρόθεσμο, μόνιμο κόστος: Τα περιθώρια δανεισμού τους (spreads) δεν θα μειωθούν σχεδόν ποτέ, ενώ το τραπεζικό τους σύστημα θα υποστεί ανήκεστο βλάβη.  «Αυτή ακριβώς είναι η εμπειρία της Αργεντινής» σημειώνει το ΙΟΒΕ.

Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει ακόμη μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα τόσο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών όσο και στη γενική κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να τα μηδενίσει αμέσως μετά τη χρεοκοπία, αφού δεν θα μπορεί να δανειστεί για να τα καλύψει, μειώνοντας δραστικά μισθούς, συντάξεις δημόσιες επενδύσεις, δαπάνες εισαγομένων ειδών πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα, καύσιμα, πρώτες ύλες κλπ.

Επιπλέον, το «κούρεμα» των κρατικών ομολόγων κατά 50% θα οδηγήσει σε χρεοκοπία το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο κατέχει ελληνικά κρατικά ομόλογα αξίας 55 δισ. ευρώ, και σε σημαντικές ζημίες την ΕΚΤ, ξένες τράπεζες, κυρίως γαλλικές και γερμανικές, τα ασφαλιστικά ταμεία στην Ελλάδα, ελληνικές και ξένες ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, κ.ά.

Τέλος, οι αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ και την απασχόληση θα είναι πολύ σημαντικές, ενώ η έλλειψη ειδών πρώτης ανάγκης και η δραστική περικοπή μισθών και συντάξεων θα οδηγήσουν ενδεχομένως σε κοινωνική αποσταθεροποίηση.

«'Έχει φθάσει η Ελλάδα σε τέτοιο σημείο απελπισίας, έχει εξαντλήσει το οπλοστάσιο της ώστε να σηκώσει λευκή σημαία και να παραδοθεί στη χρεοκοπία και τις συνέπειές της; Ουδείς καλόπιστος παρατηρητής που γνωρίζει τα προβλήματα αλλά μαζί και τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία μπορεί να ισχυριστεί κάτι ανάλογο» σημειώνει το ΙΟΒΕ.

Ως λόγους για αυτό αναφέρει το ότι ο δημόσιος τομέας διαθέτει αναξιοποίητα στοιχεία ενεργητικού πολύ μεγαλύτερης αξίας σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωζώνης ενώ το άνοιγμα της «πλέον κλειστής οικονομίας του ΟΟΣΑ» στις δυνάμεις του ανταγωνισμού και η κατάργηση των πολυάριθμων εμποδίων-αντικινήτρων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, θα δημιουργήσει, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, αναπτυξιακή δυναμική και θέσεις εργασίας, όπως «είναι η εμπειρία σε Δύση και Ανατολή», λέει το ΙΟΒΕ.

Επίσης, το Ινστιτούτο επισημαίνει ότι πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3%-4% του ΑΕΠ δεν είναι πρωτόγνωρα για την Ελλάδα, σημειώνοτνας πως καταγράφτηκαν και κατά την περίοδο σύγκλισης στο τέλος της δεκαετίας του 1990.

Εάν επιτευχθούν αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα, θα είναι υπερεπαρκή για την δραστική αποκλιμάκωση του λόγου του χρέους ως προς το ΑΕΠ, «αρκεί να συνδυαστούν με αποκρατικοποιήσεις, άνοιγμα αγορών στον ανταγωνισμό και κατάργηση των εμποδίων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις».

Επιπλέον, το ΙΟΒΕ αναφέρει ότι η Ελλάδα παρουσιάζει «μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες, όπως οδικοί άξονες, λιμάνια, μαρίνες, αεροδρόμια, τουριστική κατοικία, ενεργειακά δίκτυα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» ενώ διαθέτει αναπορρόφητα κονδύλια του ΕΣΠΑ για υποδομές της τάξης των 15 δις. ευρώ που μπορούν να «μοχλευθούν» με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα.

Τέλος, η Ελλάδα διαθέτει βοήθεια πρωτοφανούς, ιστορικά, μεγέθους από τους μηχανισμούς διάσωσης της Ευρωζώνης, και «από ένα ΔΝΤ, το οποίο έχει διαφορετική συμπεριφορά σήμερα σε σχέση με την κρίση της Αργεντινής» αναφέρει το ΙΟΒΕ.

Η λύση αυτή, υποστηρίζει το ΙΟΒΕ, μπορεί να διευκολυνθεί αν υπάρξει πολιτική συναίνεση σε έναν ελάχιστο αριθμό των εξής κρίσιμων σημείων:

• 10ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα. Στο πρόγραμμα αυτό πρέπει να δοθεί έμφαση στους τομείς με δυναμικό συγκριτικό πλεονέκτημα, ενώ πρέπει να περιέχονται προβλέψεις για τα βασικά μεγέθη της οικονομίας και την εξέλιξη του δημόσιου χρέους σε 10ετή ορίζοντα, λαμβάνοντας υπόψη τις μακροοικονομικές επιπτώσεις από τις διαρθρωτικές αλλαγές και την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας.
• Σταδιακή μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το 2% του ΑΕΠ το 2015 κυρίως μέσω περιορισμού των δαπανών, με περαιτέρω μείωση και της μισθολογικής δαπάνης της γενικής κυβέρνησης και εκείνων των κοινωνικών δαπανών οι οποίες δεν έχουν κοινωνικό αντίκρισμα, περιορισμό της φοροδιαφυγής.
• Μεταρρυθμίσεις-αποκρατικοποιήσεις ευρέως φάσματος και αξιοποίηση της κρατικής ακίνητης περιουσίας (και στον αγροτικό τομέα).
• Μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία: α) ΠΔΕ με κοινοτική χρηματοδότηση: Εμπροσθοβαρής εκτέλεση των αναπορρόφητων κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ. Παρουσίαση μικρού αριθμού μεγάλων έργων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν ανέτως (π.χ. αυτοκινητόδρομοι) β) Μόχλευση των πόρων του ΕΣΠΑ με δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων γ) Υιοθέτηση διαδικασιών "fast track" για όλες τις ιδιωτικές επενδύσεις δ) Τραπεζικό σύστημα: Αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου όπου χρειάζεται, λαμβάνοντας υπόψη τις δοκιμασίες αντοχής, εν ανάγκη και με χρήση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αντιθέτως, συγχωνεύσεις μεταξύ εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων ενδεχομένως να είναι βλαπτικές για τη συνολική ρευστότητα της οικονομίας αυτήν την περίοδο ε) Αποπληρωμή χρεών Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα.
• Άρση των πολυάριθμων αντικινήτρων στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.
• Ευελιξία στην αγορά εργασίας. Η εστίαση το νέου αναπτυξιακού προτύπου της Ελλάδας σε δυναμικούς, εξωστρεφείς κλάδους και δραστηριότητες αναμένεται να οδηγήσει σε μετακίνηση το 10-15% του εργατικού δυναμικού από κλάδους που παράγουν μη εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες σε κλάδους που παράγουν εξαγώγιμα προϊόντα και υποκατάστατα εισαγωγών.
• Θέσπιση θέσεων μόνιμων γενικών γραμματέων ή υφυπουργών στη Δημόσια Διοίκηση.
• Μέτρα για επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης, ιδιαίτερα για υποθέσεις μεγάλης φοροδιαφυγής.
• Κατά τα λοιπά εκτιμάται ότι η ύφεση φέτος θα διαμορφωθεί στο 4% η ανεργία θα κινηθεί στην περιοχή του 16,5% στο σύνολο του έτους και ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο το 2011 στο 3,3%.