Συγκεκριμένα, στην ανάγκη απεξάρτησης της Ελλάδας από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα που πυροδοτούν την ενεργειακή και οικονομική κρίση, αλλά και εντείνουν την κλιματική και περιβαλλοντική καταστροφή, με άμεση στροφή προς τη φθηνή, ανεξάντλητη, εγχώρια καθαρή ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές, αναφέρθηκαν διεξοδικά ο ΕΣΗΑΠΕ και η ΕΛΕΤΑΕΝ σε αναλυτική παρουσίαση στους δημοσιογράφους. Οι εκπρόσωποι του ΕΣΗΑΠΕ και της ΕΛΕΤΑΕΝ έκαναν ειδική μνεία στο γεγονός ότι ακόμα και τώρα που έχει αποδειχθεί με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο διεθνώς ότι οι Α.Π.Ε. είναι η μόνη λύση για οικονομική και περιβαλλοντικά φιλική ενέργεια, η Ελλάδα εξακολουθεί να τηρεί αντιφατική στάση, αυξάνοντας τα εμπόδια για την περαιτέρω διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας.  

Μάλιστα σημείωσαν ότι ενώ η Ευρώπη δείχνει να συνειδητοποιεί το λάθος που έκανε ως προς την υστέρηση ανάπτυξης των Α.Π.Ε. και να υιοθετεί στρατηγικές επιτάχυνσης της διείσδυσης της καθαρής ενέργειας, με τεράστια Χρηματοδοτικά Προγράμματα και Σχέδια Δράσης όπως το REPowerEU, στην Ελλάδα η συζήτηση, ακόμα και σήμερα,  μοιάζει να επικεντρώνεται στο πώς θα περιοριστούν χωροταξικά οι Α.Π.Ε.  

Αποκλείονται οι ΑΠΕ με συνεχείς ρυθμίσεις

Με βάση όσα αναφέρθηκαν, σχεδόν κάθε μήνα εμφανίζονται σκόρπιες και εν πολλοίς αλληλοσυγκρουόμενες μελέτες ή και αποφάσεις, σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με τυφλούς δογματικούς οριζόντιους αποκλεισμούς περιοχών, χωρίς επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση, με νέες εκτεταμένες ζώνες αποκλεισμού, χωρίς συγκεκριμένη εξέταση και στάθμιση των πολλαπλών θετικών επιδράσεων των Α.Π.Ε. στο κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια και το περιβάλλον, με ασαφείς προτάσεις για πλήρη εκδίωξη των Α.Π.Ε. από «ψηλά βουνά και μικρά νησιά», προτάσεις χωρίς θεσμικό περιεχόμενο και χωρίς καμία διαβούλευση.

Αμφιλεγόμενη στάση

ΕΣΗΑΠΕ και ΕΛΕΤΑΕΝ υπερθεμάτισαν για την κρισιμότητα της χρονικής περιόδου που διανύουμε, υπογραμμίζοντας πως αυτή η αμφιλεγόμενη στάση της Ελλάδας και οι καθυστερήσεις στην ανάληψη δράσεων για την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν είναι χωρίς συνέπειες: το κόστος του ρεύματος δεν μειώνεται και η ανάπτυξη επιβραδύνεται.

Η υπεραξία των ΑΠΕ

Μάλιστα παρουσίασαν στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία:

- 760 εκατ. ευρώ από τους πόρους που διοχετεύθηκαν για επιδότηση των λογαριασμών των καταναλωτών το τελευταίο διάστημα, προήλθαν από τη φθηνή ενέργεια που παρήγαγαν τα αιολικά πάρκα.

- με βάση ανάλογα απολογιστικά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2022, τεκμηρίωσαν ότι οι ήδη αυξημένες τιμές της μεγαβατώρας ηλεκτρικού ρεύματος στην ημερήσια αγορά θα ήταν κατά σχεδόν 40 ευρώ ακριβότερες αν στο ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας δεν συμμετείχαν κατά περίπου 30% οι Α.Π.Ε., οι οποίες περιορίζουν τη συμμετοχή των συμβατικών μονάδων με καύσιμο το πανάκριβο φυσικό αέριο, μειώνοντας έτσι τη χονδρεμπορική τιμή του ηλεκτρισμού στη χώρα μας.

 «Η Ελλάδα πρέπει να αποφασίσει αν θα προχωρήσει δυναμικά μπροστά, προς τις Α.Π.Ε., προς όφελος της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και της εθνικής οικονομίας, ή αν θα συνεχίσει με βήμα σημειωτόν ή και οπισθοχώρησης. Η χώρα μας έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αναπτύξει ένα εγχώριο χαρτοφυλάκιο καθαρής ενέργειας που θα εξασφαλίζει φθηνό ρεύμα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αλλά και θα προσφέρει πολύτιμα έσοδα στα δημόσια ταμεία για κοινωνικές πολιτικές και βελτίωση της ποιότητας ζωής, δημιουργώντας ένα πλεόνασμα καθαρής ενέργειας που θα μπορούμε να εξάγουμε στις γειτονικές χώρες. Αυτό που μας λείπει διαχρονικά είναι η πολιτική βούληση και η συστράτευση προς μία εθνική προσπάθεια ενεργειακής αυτονομίας με οφέλη για όλους», τόνισαν οι εκπρόσωποι των δυο φορέων.

Ριζοσπαστικό σχέδιο 5 αξόνων

Ειδικά για την αιολική ενέργεια απαιτείται ένα ριζοσπαστικό σχέδιο, ένα Σχέδιο Δράσης «REPowerGR», που θα περιλαμβάνει τουλάχιστον 5 άξονες πολιτικής:

Πέντε προτάσεις πολιτικής για την Αιολική Ενέργεια

1. Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός

- Το ΕΣΕΚ πρέπει να επικαιροποιηθεί άμεσα, ενσωματώνοντας όλες τις τελευταίες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αύξηση των στόχων Α.Π.Ε. τόσο για το 2025 όσο και για το 2030.

- Πρέπει όμως να αποκτήσει και ένα αποτελεσματικό μηχανισμό διακυβέρνησης που θα διασφαλίζει ότι όλα τα άλλα σχέδια -χωροταξικά, ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες κλπ.- θα υπηρετούν τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους και δεν θα τους υπονομεύουν.

2. Ηλεκτρικό δίκτυο

- Το φιλόδοξο σχέδιο διεθνών και εγχώριων διασυνδέσεων πρέπει να επιταχυνθεί, να ολοκληρωθεί και να εμπλουτισθεί. Στρατηγικός στόχος πρέπει να είναι η Ελλάδα να καταστεί την επόμενη δεκαετία καθαρός εξαγωγός πράσινης ενέργειας.

- Για τη βέλτιστη επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ, θα πρέπει οι Διαχειριστές να χορηγούν νέες Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης λαμβάνοντας υπόψη την τεχνολογία ανανεώσιμης ενέργειας του κάθε σταθμού, με σκοπό οι χορηγούμενες και οι εν ισχύ Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης ανά τεχνολογία να συνάδουν με το μίγμα τεχνολογιών που θα προβλέπει για το 2030 το νέο ΕΣΕΚ. 

3. Αδειοδότηση και χωροταξία

- Το αδειοδοτικό πλαίσιο πρέπει να ενσωματώσει πλήρως και στην ουσία τους -και  όχι μόνο στο γράμμα - τις προβλέψεις του REPowerEU.

- Ειδικά απαιτείται ριζική απλοποίηση της διαδικασίας τροποποίησης των υφιστάμενων περιβαλλοντικών αδειών, η οποία έχει επιβαρυνθεί εξαιρετικά κατά τα τελευταία δύο έτη.

- Το βασικό εργαλείο για την εξέταση ενός συγκεκριμένου έργου Α.Π.Ε. είναι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).  Τα δεδομένα άλλων, πιο γενικών μελετών, όπως είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), πρέπει να αξιοποιούνται και να λαμβάνονται υπόψη από τις ΜΠΕ, αλλά αυτές οι γενικές μελέτες (όπως οι ΕΠΜ) δεν μπορεί να ορίζουν τεράστιες ζώνες a-priori αποκλεισμών.

4. Διαγωνισμοί και συμμετοχή στην αγορά

- Απαιτείται η άμεση προκήρυξη του επόμενου διαγωνισμού για νέα έργα Α.Π.Ε. και η διαμόρφωση ενός λεπτομερούς προγράμματος των επόμενων διαγωνισμών μέχρι και το 2025.

- Το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία της απελευθερωμένης αγοράς, και ειδικά της ενδοημερήσιας αγοράς, πρέπει να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει στην πράξη με επαρκή ρευστότητα, ώστε να μπορέσουν οι Α.Π.Ε. να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην αγορά με πλήρεις ευθύνες.

5. Το επόμενο μεγάλο βήμα: Θαλάσσια αιολικά πάρκα και Αποθήκευση

- Η Ελλάδα πρέπει να μην διαψεύσει τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει στην αγορά της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας. Πρόκειται για μια ευκαιρία με μεγάλα οφέλη σε πολλά επίπεδα: αναπτυξιακά, οικονομικά, ενεργειακά, εθνικά.

- Ακρογωνιαίος λίθος της πράσινης μετάβασης είναι η Αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Η ταχύρρυθμη και αποτελεσματική προώθησή της στην πράξη, ιδιαίτερα με επενδύσεις μεγάλης κλίμακας και εγχώριας προστιθέμενης αξίας, διασφαλίζει την απεξάρτηση από τα εισαγόμενα καύσιμα.

Τα οφέλη

Με βάση, δε, τεχνική μελέτη της ΕΛΕΤΑΕΝ με βάση  τα απολογιστικά στοιχεία της αγοράς έως 19.6.2022, κατά το Α’ εξάμηνο του 2022, ωριαία διείσδυση 30% αιολικών και φωτοβολταϊκών οδηγούσε σε μέση μείωση της τιμής στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού κατά 39,22 ευρώ ανά μεγαβατώρα (σημειώνεται ότι η διείσδυση αιολικών και φωτοβολταϊκών το 2021, άγγιξε το 30%). Το 2021 η συνολική μείωση που επέφεραν οι Α.Π.Ε. χάρη σε αυτό το φαινόμενο (που διεθνώς λέγεται merit order effect) ήταν 2,5 δις ευρώ.

Όπως αναφέρεται, “τα δεδομένα για το τελευταίο τρίμηνο 2021 και το πρώτο τρίμηνο 2022 τα αιολικά πάρκα παρήγαγαν 6,0 εκατ. μεγαβατώρες (MWh). Αυτό είναι περίπου το 20% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που χρειαζόμαστε. Το συνολικό ποσό με το οποίο αμείφθηκαν τα αιολικά πάρκα ήταν 563,5 εκατ. ευρώ. Η αμοιβή αυτή καταβάλλεται μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων που έχουν συνάψει τα αιολικά πάρκα με τη δημόσια επιχείρηση ΔΑΠΕΕΠ. Η τιμή των συμβολαίων αυτών είναι σταθερή και αντανακλά το χαμηλό κόστος παραγωγής τους. Εδώ και κάποια χρόνια, η τιμή του κάθε συμβολαίου καθορίζεται μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών που διενεργεί η ΡΑΕ. 

Δηλαδή, τα αιολικά πάρκα (όπως και οι άλλες ανανεώσιμες) δεν εισπράττουν περισσότερα επειδή η τιμή στο χρηματιστήριο ενέργειας έχει εκτοξευθεί εξαιτίας της κρίσης των ορυκτών καυσίμων. Όμως οι εταιρείες – προμηθευτές, προκειμένου να προμηθεύσουν στους πελάτες τους την ζητούμενη ενέργεια, την αγοράζουν μέσω του χρηματιστηρίου καταβάλλοντας για το σύνολο της ενέργειας αυτής την χρηματιστηριακή τιμή (που μερικές φορές την ονομάζεται οριακή τιμή ή χονδρική τιμή). 

Το σύνολο σχεδόν της αύξησης της χρηματιστηριακής τιμής για το σύνολο της ενέργειας περνάει στους λογαριασμούς ρεύματος. Όμως, τελικά, σε βάθος μιας χρονικής περιόδου, οι καταναλωτές δεν επιβαρύνονται με το 100% της ενέργειας στην χρηματιστηριακή τιμή, διότι τους επιστρέφεται η διαφορά από την χαμηλή τιμή των αιολικών πάρκων για το 20% της ενέργειας που παράχθηκε από αυτά. Δηλαδή, δημιουργεί λανθασμένη εντύπωση η έκφραση ότιτο 100% της ενέργειας διακινείται μέσω του χρηματιστηρίου, ασχέτως αν τεχνικά μπορεί να είναι ορθή. Πώς επιστρέφονται χρήματα στους καταναλωτές χάρη στα αιολικά πάρκα Πιο αναλυτικά: Για το εξάμηνο 10/2021 – 3/2022 το συνολικό ποσό που κατέβαλαν μέσω του χρηματιστηρίου οι προμηθευτές για την αιολική παραγωγή ήταν 1.322 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό εισέπραξαν προσωρινά, κατά 62% ο ΔΑΠΕΕΠ, ο οποίος εκπροσωπεί τα αιολικά πάρκα που δεν μετέχουν απευθείας στη χρηματιστηριακή αγορά, και κατά 38% τα αιολικά πάρκα που μετέχουν απευθείας στη χρηματιστηριακή αγορά ή οι εκπρόσωποί τους. Σε εκτέλεση των μακροχρόνιων συμβολαίων τους με σταθερή τιμή, οι τελευταίοι (δηλ. τα αιολικά που μετέχουν απευθείας στην αγορά ή οι εκπρόσωποί τους) επέστρεψαν το ποσό αυτό στον ΔΑΠΕΕΠ. Έτσι ο ΔΑΠΕΕΠ εισέπραξε τελικά το σύνολο της διαφοράς της αυξημένης χρηματιστηριακής τιμής μείον τη χαμηλή σταθερή αμοιβή των αιολικών πάρκων. 

Η διαφορά αυτή για το εξάμηνο 10/2021 – 3/2022 ήταν 758,5 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό χρησιμοποιήθηκε για να επιδοτηθούν οι λογαριασμοί ρεύματος μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) και έτσι επιστράφηκε στους καταναλωτές. 

Πρόκειται για την «Πίστωση ΤΕΜ» που φαίνεται στους λογαριασμούς. Χάρη σε αυτό το μηχανισμό, η ενέργεια που παρήγαγαν τα αιολικά πάρκα στη χώρα μας, κατά το εξάμηνο 10/2021 – 3/2022 επιδότησε απευθείας τους καταναλωτές κατά περίπου 760 εκατ. ευρώ ή 126,6 ευρώ ανά αιολική MWh. Mε άλλα λόγια, αν δεν είχαμε τα αιολικά πάρκα 10 θα είχαμε πληρώσει τουλάχιστον 760 εκατ. ευρώ περισσότερα για την ηλεκτρική ενέργεια του εξαμήνου 10/2021 – 3/2022. 

Όσο τα αιολικά πάρκα πληθαίνουν, αυτό το όφελος αυξάνεται. Μάλιστα το όφελος από τα νέα αιολικά πάρκα είναι ακόμα μεγαλύτερο, διότι παράγουν ακόμα πιο φθηνό ηλεκτρισμό από τα υφιστάμενα. Οι ακόλουθοι πίνακες συνοψίζουν αυτά τα δεδομένα που προέρχονται από επεξεργασία των επίσημων στοιχείων που δημοσιεύει ο ΔΑΠΕΕΠ. Επειδή ο ΔΑΠΕΕΠ δημοσιεύει μέσες μηνιαίας τιμές είναι πιθανό, τα ακριβή ποσά να είναι ελαφρώς διαφορετικά χωρίς όμως να αλλάζει το βασικό συμπέρασμα.”