Σημειώνεται ότι το θέμα είχε συζητηθεί στην επίσκεψη του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά,στο Ισραήλ στις 8 Οκτωβρίου 2013., όπου και το όλο έργο αναβίωσε.

Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να κρατήσει πάσει θυσία το <έργο ζωντανό καθώς λειτουργεί ως αντίβαρο με τα σχέδια ενεργειακής σύνδεσης Ισραήλ, Κύπρου και Τουρκίας, που προωθούν εκ παραλλήλου αμερικανικοί κύκλου. Το έργο αυτό όμως ουσιαστικά δένει τη Μεγαλόνησο με την Τουρκία και κατά πολλούς συνδέεται με τις πρωτοβουλίες για λύση του Κυπριακού αλλά και για αλλαγές στο πολιτικό εποικοδόμημα της Τουρκίας που επιδιώκουν οι Αμερικανοί.

 

Είναι χαρακτηριστικό ότι όπως σημείωσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος, τον Οκτώβριο, στον ομόλογό του στο Ισραήλ , Σιλβάν Σαλόμ, κύριο ενδιαφέρον της Αθήνας είναι να προωθήσει ενεργειακή δίοδο στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω μιας τριμερούς συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα , την Κύπρο και το Ισραήλ , στην οποία το φυσικό αέριο θα διαδραματίζει βασικό ρόλο.

Το κύριο επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε από την Ελληνική ήταν πλευρά ότι η σύνδεση γεωοικονομική μεταξύ της Μέσης Ανατολής και της ΕΕ , σε περιόδους μεγάλων κρίσεων  και συνολικής αναδιάταξης στην ευρύτερη περιοχή βοηθά την Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις προμήθειές της εισαγωγής φυσικού αερίου. Αυτές οι επισημάνσεις στο φόντο και της Ουκρανικής κρίσης δίνουν επιπλέον επιχιερήματα στην Ελληνική πλευρά που επιθυμεί με κάθε τρόπο να αποσυνδεθεί από το «σφιχταγκάλιασμα» με την Τουρκία, μέσω αγωγών που διατρέχουν τις δύο χώρες και έτι περαιτέρω την Κύπρο.

 

Ενθαρρυντικό για το όλο έργο είναι το ότι τον Οκτώβριο ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ κ. Shalom σημείωσε ότι «αν ένας αγωγός είναι πράγματι κατασκευαστεί , θα προτιμούσα να περάσει μέσα από την Ελλάδα και όχι την Τουρκία , η οποία είναι στην ουσία ένας άλλος ανταγωνιστής για το διάδρομο και μια σημαντική εγχώρια αγορά των καταναλωτών φυσικού αερίου.»

Προς το παρόν, το Τελ Αβίβ εξετάζει διάφορες επιλογές , χωρίς να έχει αποφασίσει σχετικά με τη διάθεση των υπεράκτιων αποθεμάτων φυσικού αερίου, που υπερβαίνουν τα 800 bcm .

 

Οι εναλλακτικές για το αέριο του Ισραήλ

Επιλογές που συζητήθηκαν σε διάφορα πολιτικά και οικονομικά επίπεδα στο Ισραήλ περιλαμβάνουν έναν αγωγό κατ 'ευθείαν προς τη Νότια Τουρκία, η οποία στη συνέχεια θα συνδεθεί με το τοπικό σύστημα μετάδοσης και τον TANAP, που μεταφέρει το αζέρικο αέριο προς την Ελλάδα.

Μια δεύτερη επιλογή θα ήταν η διέλευση αγωγού προς την Κύπρο, κι από εκεί στη Νότια Ελλάδα για να συνδεθεί στη συνέχεια με το τοπικό δίκτυο αγωγών και τον  TAΡ.

Επιπλέον, στα πλάνα με ισχυρές πιθανότητες, αλλά με θέματα ασφάλειας ακόμα άλυτα είναι η ίδρυση ενός σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Ισραήλ, είτε στη Χάιφα με στόχο τις εξαγωγές προς τις ευρωπαϊκές αγορές , ή στο Eilat , με πρόβλεψη για εξαγωγέςστις προσοδοφόρες αγορές της Ασίας - Ειρηνικού .

Τέλος, υπάρχει και η επιλογή για την κατασκευή ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, στο Βασιλικό, όπου όλο το φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο θα μπορεί να αποθηκευτεί πριν από την επανεξαγωγή του σε  προορισμούς εντός της ΕΕ .

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ισραήλ δεν έχει αξιολογήσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που θα εξαχθούν συνολικά τα επόμενα χρόνια , και τι ποσά θα πρέπει να διατηρούνται για την εγχώρια κατανάλωση . Στην πραγματικότητα , αυτή είναι μια κρίσιμη πτυχή του συνόλου του λόγου, διότι για ένα μακροπρόθεσμο επενδυτικό σχέδιο, περίπου 30 χρόνων,  απαιτείται ακριβής υπολογισμός των ενεργειακών αναγκών του Ισραηλ, το οποίο στρατηγικά επιδιώκει αυτάρκεια.

 

Τα κόστη του αγωγού

Ένας αγωγός προς την Τουρκία εκτιμάται ότι θα κοστίσει € 3.000.000.000 , ενώ ένας αγωγός 1.200 χιλιομέτρων με ετήσια δυναμικότητα 8 bcm προς την Ελλάδα, σύμφωνα με τη JP Kenny, θα κοστίσει γ€ 4.700.000.000. Η μελέτη μάλιστα εντόπισε τρία βασικά σενάρια για την πορεία του έργου :

- Διαδρομή μέσω θαλάσσης στην Κύπρο, στην Κρήτη και , στη συνέχεια, στη Νότια Ελλάδα

- Υποθαλάσσια διαδρομή από Ισραήλ στην Κρήτη και Νότια Ελλάδα
 - Terminal στην Κύπρος κι από εκεί στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα

Σε όλες τις περιπτώσεις τα έργα του Trans - Adriatic Pipeline ( TAP) και του Interconnector Ελλάδα - Βουλγαρία ( IGB ) αποτελούν επιχειρήματα προς την ισραηλινή πλευρά ότι αγωγός στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να έχει ρεαλιστικό ορίζοντα οικονομικής βιωσιμότητας και άρα υλοποίησης.

Επί του παρόντος, η κατάσταση είναι ρευστή και οι Ισραηλινοί θα χρειαστούν χρόνο μέχρι να αποφασίσουν ποια διαδρομή θα επιλέξουν. Βασικοί παράγοντες που θα επηρεάσουν αυτές οι αποφάσεις δεν είναι καθαρά οικονομικοί, αλλά γεωπολιτικοί. Κυρίως συνδέονται με τις εξελίξεις στον αραβικό κόσμο, υπό το πρίσμα του πολέμου στη Συρία , το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τη εξέλιξη των σχέσεων με την Τουρκία.

 

Πάντως, η ελληνική πλευρά με τη δημοσιοποίηση της προκήρυξης μελέτης έδωσε ένα πρώτο στίγμα προθέσεων. Το έργο «Eastern Mediterranean Pipeline» προωθείται από τη ΔΕΠΑ, κι ανακοίνωσε το ΥΠΕΚΑ σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού της Κύπρου και έχει χαρακτηριστεί ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

 

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, ο αγωγός θα έχει μεταφορική ικανότητα ύψους 8 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως και θα αποτελείται από τα εξής τμήματα:

α) το υποθαλάσσιο τμήμα από τα κοιτάσματα έως το Βασιλικό της Κύπρου, ενδεικτικού μήκους 150χλμ.

β) το υποθαλάσσιο τμήμα από το Βασιλικό της Κύπρου έως τις ακτές της ανατολικής Κρήτης, ενδεικτικού μήκους 650χλμ.

γ) το υποθαλάσσιο τμήμα από τις ακτές της ανατολικής Κρήτης, έως τις ακτές της ΝΑ Πελοποννήσου, ενδεικτικού μήκους 400χλμ.

δ) το χερσαίο τμήμα από τις ακτές τις ακτές της ΝΑ Πελοποννήσου έως τις ακτές της Αχαΐας, ενδεικτικού μήκους 260χλμ.

ε) το υποθαλάσσιο τμήμα στον Πατραϊκό κόλπο και τέλος

στ) το χερσαίο τμήμα από τις ακτές τις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας έως την Θεσπρωτία, ενδεικτικού μήκους 220χλμ.

 

H μελέτη σκοπιμότητας του έργου θα παράσχει αναλυτικότερα τεχνικά στοιχεία, αναφορικά με την κατασκευή και λειτουργία του, καθώς και τις απαραίτητες οικονομικές και εμπορικές εκτιμήσεις, σε σχέση με τη βιωσιμότητά του. Η συνολική δαπάνη θα καλυφθεί από τη ΔΕΠΑ καθώς και άλλες ενδιαφερόμενες εταιρείες και φορείς που εμπλέκονται στην εξόρυξη και εκμετάλλευση φυσικού αερίου στη λεκάνη της Νοτιο-Ανατολικής Μεσογείου ενώ θα επιδιωχθεί χρηματοδότηση και από την ΕΕ.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης, δήλωσε σχετικά τα εξής:

 

«Ο αγωγός Eastmed αποτελεί μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της ΝΑ Μεσογείου προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Αποδεικνύεται άλλωστε από το έντονο Ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός νέου ενεργειακού διαδρόμου, στον οποίο ελπίζω ότι θα υπάρξει στο μέλλον σημαντική συνεισφορά και ελληνικού φυσικού αερίου.

Τα θετικά αποτελέσματα είναι προφανή. Η Ελληνική οικονομία και ο Έλληνας καταναλωτής θα απολαμβάνουν ακόμη χαμηλότερο ενεργειακό κόστος, ενώ η χώρα θα έχει αναβαθμισμένο και ισχυρό ρόλο στο διεθνές ενεργειακό γίγνεσθαι».

 

Γιώργος Αλεξάκης