«Η συνεργασία μεταξύ ελληνικών και συνεταιριστικών τραπεζών από την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών μπορεί να συμβάλει στις αναγκαίες αλλαγές στις ελληνικές συνεταιριστικές τράπεζες αλλά και στο θεσμικό – κανονιστικό πλαίσιο και στην καλύτερη κι αποτελεσματικότερη οργάνωση των ελληνικών συνεταιριστικών τραπεζών, ώστε να αναλάβουν πιο ουσιαστικό ρόλο στο πλαίσιο της στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των υπό δημιουργία κοινωνικών συνεργατικών / συνεταιριστικών επιχειρήσεων αλλά νέων που θέλουν να αυτό-απασχοληθούν», είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα του στρογγυλού τραπεζιού με θέμα «Συνεταιριστικές τράπεζες: Ένα βιώσιμο εναλλακτικό τραπεζικό μοντέλο την εποχή της κρίσης;», που διοργάνωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων /Ομάδα των Πράσινων, την Παρασκευή 28 Ιουνίου στο γραφείο του Ευρωκοινοβουλίου στην Αθήνα.

Οι συνεταιριστικές τράπεζες αποτελούν μια «αυτόνομη ένωση μελών τα οποία ενώνονται για να αντιμετωπίσουν κοινές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες και επιδιώξεις, μέσω μιας από κοινού ιδιόκτητης και δημοκρατικά ελεγχόμενης επιχείρησης». Διαφέρουν από τις εμπορικές τράπεζες στο ότι η μεγιστοποίηση του ποσοστού απόδοσης του κεφαλαίου δεν είναι αποκλειστικός ή κυρίαρχος επιχειρηματικός στόχος. Τα μέλη κατέχουν τις τράπεζες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά χωρίς αξιώσεις στο καθαρό ενεργητικό και οι διοικήσεις τους βασίζεται στην δημοκρατική αρχή «ένα άτομο - μια ψήφος». Καθώς οι συνεταιριστικές τράπεζες στηρίζουν και στηρίζονται από τις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλουν καθοριστικά στη περιφερειακή ανάπτυξη και στην αποκέντρωση.

Ο Volker Heegemann, επικεφαλής του Νομικού τμήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών (European Association of Co-operative Banks/EACB), τόνισε ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες είναι εταιρίες που έχουν συσταθεί από πολίτες «για να απαντήσουν σε κοινωνικές ανάγκες και να πετύχουν κοινωνικούς στόχους». Το κέρδος στις τράπεζες αυτές δεν είναι αυτοσκοπός καθώς ο ορίζοντας σχεδιασμού τους είναι πιο μακροπρόθεσμος, ενώ το κέρδος συνήθως είναι πιο βραχυπρόθεσμο. Χαρακτηριστικό αυτής της προσέγγισης είναι ότι συνήθως τα 2/3 των κερδών κεφαλαιοποιούνται και μόνο το 1/3 διανέμεται ώστε να προσελκυθούν νέοι μέτοχοι. Στις συνεταιριστικές τράπεζες, ο στόχος είναι πρωτίστως η ικανοποίηση του πελάτη και μετά του μετόχου. Είναι προσανατολισμένες στην τοπική ανάπτυξη και αποτελούν ιδιαίτερα σταθερούς φοροδότες χωρίς να έχουν σχέση με φορολογικούς παραδείσους και υπεράκτιες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Κατά τη διάρκεια της κρίσης το συνεταιριστικό μοντέλο αποδείχθηκε πολύ ανθεκτικό λόγω του ότι η διαχείριση κινδύνου στις συνεταιριστικές τράπεζες είναι συνήθως πολύ πιο συντηρητική από την κλασσική αλλά κυρίως λόγω της σχέσης με τις τοπικές κοινωνίες που έχουν οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και άρα και οι συνεταιριστικές τράπεζες που τις στηρίζουν. Κατέληξε, λέγοντας πως είναι απίστευτο που στην Ελλάδα οι συνεταιριστικές τράπεζες δεν συμπεριλήφθησαν στην ανακεφαλαίωση των τραπεζών.

Η εικόνα των συνεταιριστικών τραπεζών

Ενώ οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ελλάδα έχουν μόνο 2% της αγοράς, η εικόνα στην Ευρώπη είναι διαφορετική, σύμφωνα με τον κ. Χρυσόγελο. Το πανευρωπαϊκό δίκτυο συνεταιριστικών τραπεζών έχει σήμερα, 4.000 Συνεταιριστικές Τράπεζες, 72.000 καταστήματα, 217 εκατομμύρια πελάτες, 56 εκατομμύρια μέλη, 858.000 εργαζόμενους, και 20% κατά μέσον όρο μερίδιο αγοράς. Οι Συνεταιριστικές Τράπεζες μπορεί να είναι η απάντηση στην κρίση δεδομένου ότι οι περισσότερες Συνεταιριστικές Τράπεζες της ΕΕ ήταν σε θέση να αντιμετωπίζουν την οικονομική θύελλα σχετικά καλά και να συνεχίσουν να στηρίζουν την τοπική και περιφερειακή οικονομία αλλά πολλές και την πράσινη μεταστροφή της οικονομίας και τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Η περιορισμένη έκθεσή τους σε τοξικά επενδυτικά προϊόντα, η διοίκηση χαμηλού ρίσκου αλλά κυρίως οι μακροχρόνιες, προσωπικές σχέσεις με τους πελάτες τους αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά τους, και συνέβαλλαν ώστε οι Συνεταιριστικές Τράπεζες να έχουν σταθερά αποτελέσματα ακόμα και μέσα στην κρίση, στηρίζοντας παράλληλα τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες.

Η Mariateresa Ruggiero, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ηθικής Τράπεζας (Banca Etica) και διευθύντρια της Fondazione Culturale Responsabilità Etica παρουσίασε στατιστικά στοιχεία που δείχνουν την ανθεκτικότητα του συνεταιριστικού μοντέλου της Ιταλίας ακόμα και σε περίοδο κρίσης. Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις στην Ιταλίας αυξήθηκαν από 70.029 το 2001, σε 80.844 το 2012, ενώ από το 2007 ως το 2011 και οι εργαζόμενοι σε συνεταιριστικές επιχειρήσεις αυξήθηκαν κατά 4.3%. Οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν ακόμα ένα μικρό κομμάτι της Ιταλικής οικονομίας αλλά αυτό προβλέπεται να αλλάξει καθώς αποδεικνύονται ανθεκτικές στην κρίση τη στιγμή που το καπιταλιστικό μοντέλο αποδεικνύεται μη βιώσιμο. Στην Ιταλία η πρώτη συνεταιριστική τράπεζα ιδρύθηκε το 1883. Σε αντίθεση με την Βρετανία όπου ανθούν κυρίως δίκτυα παραγωγών-καταναλωτών ή τη Δανία που έχει πολλούς αγροτικούς συνεταιρισμούς, η Ιταλία διακρίνεται για μια ποικιλία όλων των ειδών των συνεταιρισμών. Ένας βασικός μηχανισμός στήριξης των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων είναι ο Ιταλικός νόμος που επιβάλλει χρήματα και περιουσία των μαφιόζων που καταδικάζονται να χρηματοδοτούν νέους ανθρώπους που επιθυμούν να στήσουν μια τέτοια επιχείρηση. Αυτός ο νόμος είναι κοινωνικά δίκαιος ενώ ταυτόχρονα καταπολεμά την ανεργία των νέων και προάγει την οικοδόμηση μια αποκεντρωμένης κοινωνίας που βασίζεται στην πρωτογενή παραγωγή. Σε αυτή ακριβώς την προσπάθεια πρωτοστατεί η Ηθική Τράπεζα της Ιταλίας.

Ο Dirk Μaria Barrez, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της πρωτοβουλίας «NEW B» Cooperatives, μια νέα συνεταιριστική τράπεζα στο Βέλγιο που κατάφερε να συγκεντρώσει 42.500 μέλη μέσα σε 80 μέρες, σχολίασε την εξαιρετική ανθεκτικότητα που επέδειξαν οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις στην κρίση. Ενώ στην Ισπανία η ανεργία βρίσκεται στα επίπεδα του 26%, στη χώρα των Βάσκων είναι 10%, εξαιτίας κυρίως του Mondragon που λειτουργεί με βάση το συνεταιριστικό μοντέλο. Κανείς δεν έχει απολυθεί στα χρόνια της κρίσης. Το συνεταιριστικό μοντέλο χαρακτηρίζεται, επίσης, από δικαιότερη κατανομή πλούτου. Στις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις του Mondragon ο υψηλότερος μισθός δεν υπερβαίνει το τετραπλάσιο του κατώτερου, ενώ στις συνεταιριστικές τράπεζες το εξαπλάσιο. Αναφέρθηκε στη σχέση των κοινωνικών συνεταιρισμών και οικολογίας καθώς στις αρχές του 21ου αιώνα όλο και περισσότερες συνεταιριστικές επιχειρήσεις στρέφονται στην προώθηση των ΑΠΕ και τη βιολογική γεωργία. Οι επιτυχημένες κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις παντού τροφοδοτούνται και στηρίζονται από συνεταιριστικές τράπεζες, οι οποίες ουσιαστικά ικανοποιούν την ανάγκη οι πολίτες να ελέγξουν και πάλι τα χρήματά τους και να τα κατευθύνουν στην πραγματική οικονομία. Κατέληξε τονίζοντας την ανάγκη τα κοινωνικά κινήματα να γίνουν πολύ πιο ενεργητικοί και να φτιάξουν τις δικές τους δομές για την αντιμετώπιση της κρίσης και ιδιαίτερα συνεταιριστικές τράπεζες.

Ο Αντώνης Μεγκούλης, μέλος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου αναφέρθηκε στο τεράστιο πλήγμα που έχουν δεχθεί από την κρίση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχοντας χάσει το ¼ της δύναμής τους και μη έχοντας πρακτικά καμία στήριξη από την πολιτεία. Πολλές ΜΜΕ μπήκαν στον Τειρεσία όχι λόγω ρίσκου ή μη τήρησης της νομιμότητας αλλά γιατί επλήγησαν από την κρίση, ενώ δεν έλαβαν ακόμα και τις επιστροφές που δικαιούνταν από το δημόσιο. Δεδομένου ότι οι ΜΜΕ αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, τόσο οι υπάρχουσες ΜΜΕ όσο και οι νέες αξιόλογες επιχειρηματικές ιδέες πρέπει να υποστηριχθούν. Για το λόγο αυτό, η ΕΣΕΕ προσανατολίζεται στην ιδέα ίδρυσης μιας κεντρικής συνεταιριστικής τράπεζας που να συντονίζει τις συνεργατικές τράπεζες. Μια τέτοια τράπεζα θα αξιοποιεί τις υποδομές των 285 εμπορικών συλλόγων της χώρας, θα ζητά ρεαλιστικές εγγυήσεις προσαρμοσμένες στα πραγματικά δεδομένα των ΜΜΕ στην Ελλάδα, θα κάνει αξιολόγηση των επιχειρηματικών ιδεών αλλά θα παρακολουθεί και την υλοποίησή τους.

Ο Γιάννης Αποστολίδης, Πρόεδρος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δυτικής Μακεδονίας και Αντιπρόεδρος της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδας ευχαρίστησε τους Οικολόγους Πράσινους και τον Νίκο Χρυσόγελο για αυτή την πρωτοβουλία και εξήγησε πως οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα της απελευθέρωσης του τραπεζικού τομέα μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Ως τότε υπήρχαν μόνο 2 πιστωτικοί συνεταιρισμοί αλλά όχι συνεταιριστικές τράπεζες. Είναι γεγονός ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ελλάδα κατέχουν μόλις το 2% της αγοράς. Όμως, αυτός ο αριθμός δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς την πραγματική συνεισφορά τους στη στήριξη των τοπικών και περιφερειακών οικονομιών και ιδιαίτερα των ΜΜΕ. Πιο συγκεκριμένα, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου συγκεντρώνεται το 80% της τραπεζικής δραστηριότητας, δεν υπάρχουν συνεταιριστικές τράπεζες. Επίσης, το 80% των χορηγήσεων των συνεταιριστικών τραπεζών στην περιφέρεια κατευθύνεται για χρηματοδότηση των τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μόλις το 20% σε καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια. Η κατανομή αυτή είναι διαφορετική στις συστημικές τράπεζες όπου το 50% των χορηγήσεων πηγαίνει σε καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, ενώ από το υπόλοιπο 50% χρηματοδοτούνται και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις. Άρα, οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις στηρίζουν ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των ΜΜΕ στην περιφέρεια. Κατέληξε λέγοντας πως ήρθε η ώρα και για την ανακεφαλαίωση των συνεταιριστικών τραπεζών στην Ελλάδα και παρουσίασε τα κύρια σημεία της σχετικής πρότασης της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, έχει προταθεί η μετατροπή της Πανελλήνιας Τράπεζας σε κεντρική συνεταιριστική τράπεζα με ρόλο ελεγκτικό, συντονιστικό και καθοδηγητικό για όλες τις περιφερειακές συνεταιριστικές τράπεζες καθώς και τη συνεργασία αυτής της κεντρικής τράπεζας με την Τράπεζα της Ελλάδας για την εκπόνηση συγκεκριμένου σχεδίου ανακεφαλαίωσης των συνεταιριστικών τραπεζών.

Ο Δημήτρης Χαραλαμπάκης, Διευθυντής της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδας, αφού ευχαρίστησε την Ευρωπαϊκή Ένωση Συνεταιριστικών Τραπεζών για τη στήριξή της στις προσπάθειες της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδας είπε ότι 150.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν το 78% του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων της Συνεταιριστικής Πίστης που φέτος κλείνει 19 χρόνια λειτουργίας. Ενώ οι συνεταιριστικές τράπεζες έχουν ένα αυξανόμενο αριθμό μελών και εμφανίζουν ικανοποιητική ρευστότητα, υστερούν σημαντικά σε κεφαλαιακή επάρκεια με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους. Παρά το ότι χρειάζονται ανακεφαλαίωση και η 'Ένωση έκανε λεπτομερή παρουσίαση στην Τρόικα τον Μάρτιο, η απάντηση που πήραν ήταν αρνητική. Ως αποτέλεσμα, η μόνη επιλογή που έχουν είναι να στραφούν στις τοπικές κοινωνίες, πράγμα που έχει σοβαρά προβλήματα λόγω του ότι η ανεργία πανελλαδικά βρίσκεται στο 27%, ενώ η χώρα διανύει τον 6ο χρόνο ύφεσης.

Ο Αλέξανδρος Μανωλάκης, μέλος του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδας/ΟΤΟΕ αναφέρθηκε στην πρόταση που κατέθεσαν το Μάιο στη Ρόδο υπογραμμίζοντας το ρόλο που οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις μπορούν να παίξουν στην καταπολέμηση της ανεργίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η ΟΤΟΕ στηρίζει την ιδέα δημιουργίας κεντρικής συνεταιριστικής τράπεζας η οποία θα καλλιεργεί το έδαφος στην περιφέρεια, εκεί όπου δεν υπάρχει ακόμα συνεταιριστική τράπεζα, προωθώντας το συνεταιριστικό κίνημα και τονώνοντας την τοπική οικονομία. Έδωσε έμφαση στα κοινωνικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι συνεταιριστικές τράπεζες, παρά το αναμφισβήτητα ανταγωνιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν, καθώς αυτά ακριβώς τα κριτήρια τις διαφοροποιούν από τις εμπορικές τράπεζες. Τόνισε τη σημασία της αυτοκριτικής και στις συνεταιριστικής τράπεζες, η οποία σε συνδυασμό με την υποστήριξη των Ευρωπαίων θα συμβάλλει καθοριστικά στην αναδιοργάνωση του τομέα των συνεταιριστικών τραπεζών και στην Ελλάδα.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr