Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, τα τελευταία χρόνια έχει καταβληθεί σημαντική προσπάθεια, ώστε να αναπτυχθεί ένα εξ ολοκλήρου νέο λογιστικό πρότυπο αναφορικά με τα χρηματοπιστωτικά μέσα (ΔΠΧΑ 9 - IFRS 9). Όσο πλησιάζουμε προς την οριστικοποίηση του προτύπου που θα αντικαταστήσει το ΔΛΠ 39 εντός του πλαισίου των ΔΠΧΑ, αρχίζει να ξεκαθαρίζει το τοπίο σχετικά με το πλαίσιο των κανόνων που θα τεθούν σε ισχύ κατά τα επόμενα χρόνια.

Σε αυτό το πλαίσιο, η έρευνα της Deloitte καταγράφει τις απόψεις 56 μεγάλων τραπεζικών ομίλων για το συγκεκριμένο θέμα. Στις τράπεζες που συμμετείχαν στην έρευνα συγκαταλέγονται επτά από τους δέκα μεγαλύτερους ομίλους παγκοσμίως, βάσει του συνόλου του ενεργητικού τους και συμπεριλαμβάνονται τράπεζες με έδρα στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία και στη Βόρεια Αμερική.

Σύμφωνα με τη νέα αυτή έρευνα της Deloitte, η πλειοψηφία των τραπεζικών ομίλων πιστεύει ότι οι προτάσεις λογιστικής απομείωσης των ΔΠΧΑ 9 θα βελτιώσουν τις οικονομικές καταστάσεις, σε σύγκριση με τους υφιστάμενους κανόνες υπό το ΔΛΠ 39.

Καθώς η συγκεκριμένη έρευνα είναι η πρώτη του είδους της που πραγματοποιείται από την Deloitte, η εταιρία σκοπεύει να επανεξετάζει συστηματικά το συγκεκριμένο θέμα κατά τα επόμενα έτη, όσο θα πλησιάζει ο χρόνος οριστικοποίησης των προτύπων και θα αρχίζει η διαδικασία εφαρμογής τους στην πράξη.

Χρονικά όρια

Η έρευνα της Deloitte διαπίστωσε ότι αρκετά τραπεζικά ιδρύματα έχουν θέσει το χρονικό τους πλάνο, ώστε να είναι έτοιμα να ανταποκριθούν στην προτεινόμενη ημερομηνία υποχρεωτικής εφαρμογής, που έχει προσδιοριστεί το 2015. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες στην έρευνα θα έχουν αρχίσει τις διαδικασίες υλοποίησης των απαιτούμενων έργων για την εφαρμογή των αλλαγών σχετικά με την απομείωση των δανείων, από το τέλος του 2011 και σχεδόν το 90% θα έχουν ξεκινήσει από το 2012.

Η πλειοψηφία των τραπεζών αναμένεται να ξεκινήσει την υλοποίηση των σχετικών με το ΔΠΧΑ 9 έργων, σε συνδυασμό με τη εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙΙ (Basel ΙΙΙ) ή άλλων έργων σχετικών με τον πιστωτικό κίνδυνο για εκμετάλλευση συνεργειών. Εξάλλου, η πλειοψηφία των ερωτώμενων πιστεύει ότι η Βασιλεία ΙΙΙ και οι λογιστικές μεταρρυθμίσεις θα έχουν τις σημαντικότερες επιπτώσεις στις επιχειρήσεις τους κατά την επόμενη πενταετία.

Από το μοντέλο πραγματοποιηθεισών ζημιών στο μοντέλο αναμενόμενων ζημιών

Κατά την χρηματοοικονομική κρίση, το σημερινό μοντέλο πραγματοποιηθεισών ζημιών (incurred loss model) κατακρίθηκε ευρέως καθώς οι ζημίες που αναγνωρίζονταν ήταν πολύ λίγες και η αναγνώριση γινόταν πολύ καθυστερημένα, συνεισφέροντας στην αβεβαιότητα των αγορών.

Οι νέοι κανόνες απομείωσης αναπτύσσονται από κοινού από το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB) και το Αμερικανικό Συμβούλιο Προτύπων Χρηματοοικονομικής Λογιστικής (FASB) και θα οδηγήσουν στη μετάβαση από ένα μοντέλο πραγματοποιηθεισών ζημιών σε ένα μοντέλο αναμενόμενων ζημιών συμβατό με τις ανάγκες και των δύο Συμβουλίων.

Οι προτάσεις αυτές, μόλις οριστικοποιηθούν, θα αποτελέσουν μέρος του ΔΠΧΑ 9 «Χρηματοπιστωτικά Μέσα» που θα αντικαταστήσει το ΔΛΠ 39 «Χρηματοπιστωτικά μέσα: Αναγνώριση και Επιμέτρηση».

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ο τραπεζικός κλάδος θεωρεί ότι το τμήμα του ΔΠΧΑ 9 σχετικά με την απομείωση είναι η λογιστική μεταρρύθμιση με το μεγαλύτερο αντίκτυπο στο επιχειρηματικό μοντέλο και τις οικονομικές καταστάσεις των τραπεζών. Ακολουθούν η κατάταξη και  επιμέτρηση των χρηματοπιστωτικών μέσων, καθώς και η αντιστάθμιση κινδύνων (hedging).

Αναφορικά με τους προβληματισμούς εφαρμογής των αλλαγών σχετικά με την απομείωση, η πλειοψηφία των ερωτώμενων ανησυχεί εάν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις σχετικά με τα δεδομένα/πληροφορίες χωρίς να περιπλακούν οι υπάρχουσες διαδικασίες και για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι σχετικές μεταρρυθμίσεις στα πληροφοριακά συστήματα.

Ο σκεπτικισμός παραμένει

Παρά την πρόοδο που συντελείται σε σχέση με την αλλαγή των λογιστικών προτύπων, εξακολουθεί να υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός στον κλάδο. Η έρευνα της Deloitte έδειξε ότι περισσότεροι από το ένα τέταρτο των τραπεζικών ομίλων δεν είναι πεπεισμένοι ότι η εισαγωγή του μοντέλου αναμενόμενων ζημιών θα καταστήσει τις οικονομικές καταστάσεις πιο χρήσιμες και περισσότεροι από τους μισούς πιστεύουν ότι θα οδηγήσει σε έλλειψη συγκρισιμότητας των οικονομικών καταστάσεων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν, επίσης, ότι είναι πιο πιθανό τα αποτελέσματα των αναμενόμενων ζημιών να είναι πιο χρήσιμα για τις ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές παρά για τους μετόχους. Εξάλλου, η πλειοψηφία του δείγματος πιστεύει ότι για να κατανοήσει κάποιος τις πληροφορίες που θα εμπεριέχονται στο μοντέλο αναμενόμενων ζημιών θα πρέπει να διαθέτει το απαραίτητο τεχνικό υπόβαθρο.

Παρά το γεγονός ότι η σύγκλιση των ΔΠΧΑ και των Γενικά Αποδεκτών Λογιστικών Αρχών των ΗΠΑ (US GAAP) είναι μια από τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από τις μεταρρυθμίσεις, αυτό δεν είναι το πρωταρχικό ζήτημα για το οποίο ασκούν πιέσεις οι συμμετέχοντες στην έρευνα. Στην πραγματικότητα τους ενδιαφέρει το νέο μοντέλο των αναμενόμενων ζημιών να είναι λειτουργικό στην πράξη, ανεξάρτητα από τεχνικές λεπτομέρειες και κόστος εφαρμογής.

Ο Mark Rhys, επικεφαλής της Deloitte για τα τραπεζικά ΔΠΧΑ 9, υποστηρίζει: «Η λογιστική απεικόνιση της απομείωσης των δανείων, αποτελεί τη σημαντικότερη περιοχή αλλαγής που θα επηρεάσει τις οικονομικές καταστάσεις των μεγάλων τραπεζικών ομίλων στο άμεσο μέλλον. Ενώ οι αλλαγές του κανόνα έχουν σχεδιαστεί ώστε να αυξήσουν τα επίπεδα διαφάνειας γύρω από το μοντέλο πραγματοποιηθεισών ζημιών, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν ότι είναι πιθανό οι ρυθμιστικές αρχές να είναι αυτές που θα βρουν πιο χρήσιμες τις λεπτομέρειες. Ενδέχεται να είναι δύσκολο για κάποιον που δεν έχει το κατάλληλο τεχνικό λογιστικό υπόβαθρο να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές επηρεάζουν τη λογιστική των ζημιών από τα χορηγηθέντα δάνεια και, κατά συνέπεια, την τιμολόγηση των δανείων».

Ο Νίκος Σοφιανός, Πρόεδρος Δ.Σ. της Deloitte Χατζηπαύλου Σοφιανός και Καμπάνης Α.Ε. συνυπογράφει τα συμπεράσματα της μελέτης και του συναδέλφου του Mark Rhys και επισημαίνει ότι: «οι προτεινόμενες αλλαγές θα βοηθήσουν στην ομαλοποίηση των προβλημάτων που δημιουργούν οι ακραίες διακυμάνσεις στις αγορές, ιδιαίτερα κάτω από τις παρούσες δύσκολες συνθήκες και τα προβλήματα που έχουν προκύψει από την παγκόσμια χρήση κρατικού χρέους».